Okurumuzun Sorusu:

Merhaba. Öncelikle tüm sorulara özenle cevap verdiğiniz için teşekkür ederim. Ben özel sektörde çalışıyorum ve 3 ay önce doğum yaptım. 1 hafta sonra doğum iznim bitecek. İşverenimle görüşüp süt iznimi toplu kullanmak istediğimi söyleyeceğim. Ancak hamileyken çalıştığım fazla saatlerin parasını istemeyi düşünüyorum. Sabah 08:30, akşam 19:00’a kadar tüm hamileliğim boyunca çalıştım. Artı mesailerim de var. Bu konudaki haklarım nedir beni bilgilendirebilir misiniz? Bir de şayet süt iznimi toplu kullanırsam izin dönüşü bebeğim 1 yaşına girmeden beni işten çıkarabilirler mi? Çıkarırlarsa ne yapmam lazım? Cevaplayabilirseniz çok sevinirim. Hoşçakalın.

Öncelikle okurumuzu tebrik ediyor, kendisine ve bebeğine uzun ve sağlıklı bir ömür diliyorum.

Okurumuzun birçok sorusu var, teker teker yanıtlayalım.

TOPLU SÜT İZNİ HAKKI YOK

Ne yazık ki İş Yasası ve ilgili yönetmeliklerde süt iznini toplu kullanılabileceğine (bir yıllık iznin toplam süresinin bir defada kullanılabileceğine) ilişkin bir düzenleme yer almıyor. Yani yasal olarak böyle bir hak tanımlanmış değil. Bunun yanı sıra Yargıtay kararlarında “süt izni toplu olarak kullanılamaz diyor”: Yargıtay ‘Süt izni toplu kullanılamaz’ diyor
Dolayısıyla okurumuz, işvereni uygun görmediği, kabul etmediği takdirde tek taraflı olarak “Ben süt iznimi toplu olarak kullanıp, öyle döneceğim” diyemez.

HAMİLELİKTE FAZLA MESAİ

Gelelim ikinci meseleye. Yasal düzenlemeler çok açık. Hamile işçiye fazla mesai yaptırılamaz. Hamile işçiye fazla mesai yaptırılamaz! Hamilelikte fazla mesai hem kadın işçinin hem bebeğin sağlığı bakımından tehlikelidir. Bununla birlikte yasak olmasına rağmen hamile işçiye fazla mesai yaptırılırsa, fazla mesai ücretinin ödenmesi zorunludur. Okurumuz fazla mesai yaptığı tarihten itibaren 5 yıl içinde fazla mesai ücretlerini yasal yollarla talep edebilir.

FAZLA MESAİ VE SERBEST ZAMAN

İş Yasası uyarınca okurumuz fazla mesai yaptığı her 1 saat için 1,5 saatlik ücretli serbest zaman da kullanabilir. Dolayısıyla okurumuz işverenine analık izninin sonunda toplam fazla mesai süresinin 1,5 katı kadar da serbest zaman kullanmak istediğini de iletebilir. Seçim hakkı işçinindir. İşçi fazla mesailerinin karşılığını ister ücret olarak ister serbest zaman olarak alabilir. Fazla mesainin karşılığını işveren değil işçi belirler

HAKLI FESİH HAKKI

Okurumuza talebine göre fazla mesai ücreti ödenmez ya da serbest zaman kullandırılmazsa okurumuz İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrası uyarınca haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanarak işyerinden ayrılabilir, 1 yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını alabilir ve ayrıca diğer yasal haklarını (örneğin fazla mesai ücretleri) da önce arabulucu, ardında dava yoluyla talep edebilir. Kıdem tazminatının anahtarı haklı fesihte

ÜCRETSİZ İZİN, YARIM ÇALIŞMA VE KISMİ ÇALIŞMA

Okurumuz analık izni süresini uzatmak, bebeği ile daha çok vakit geçirmek istiyor. Diyelim ki işveren okurumuz süt iznini toplu kullanma talebini kabul etmedi ve talep etmesine rağmen fazla mesailerinin karşılığını serbest zaman olarak kullandırmadı. Bu noktada okurumuzun iki seçeneği var. Okurumuz normal analık izninin sonunda 6 aya kadar ücretsiz izin alabileceği gibi yarım çalışma hakkını da kullanabilir. Ancak bu iki hakkı birlikte ya da art arda kullanamaz.
Okurumuz 6 aya kadar ücretsiz izin kullanmak istiyorsa, bu talebini doğum izni bitmeden önce işverene yazılı olarak bildirmelidir. Bu hak, işverenin onayına tabi değildir.
Okurumuz ücretsiz izin yerine yarım çalışma hakkını kullanmayı da tercih edebilir. Okurumuz eğer birinci doğumuysa 60 gün, ikinci doğumuysa 120 gün, üçüncü doğumuysa 180 gün boyunca haftada 22,5 saat çalışıp bu sürenin ücretini işvereninden, geri kalan sürenin ücretini İş-Kur’dan yarım çalışma ödeneği olarak alabilir. Okurumuz eğer bu seçeneği düşünürse, bu yanıtımızda yer alan yolu izleyerek başvuru yapabilir. Yarım çalışma için eşin çalışması zorunlu değil 

Okurumuz her iki durumda da, yani ücretsiz izinden ya da yarım çalışmadan döndükten sonra bebeği 1 yaşına girene kadar süt izni kullanmaya devam edebilir.
Öte yandan okurumuz, çocuğu zorunlu ilköğretim çağına girene kadar istediği zaman kısmi süreli (part-time) çalışmaya geçebilir.
Bu seçeneklerin özeti şu yanıtımızda mevcut: Ücretsiz izinden sonra kısmi çalışmaya geçilebilir 

İŞTEN ÇIKARMA HALİNDE HAKLAR

Gelelim okurumuzun son sorusuna. Hamilelik ya da analık izinlerinin kullanımı işverene işten çıkarma gerekçesi oluşturmaz. İşveren sırf hamileliği, doğumu, analık izinleri ya da cinsiyeti nedeniyle okurumuzu işten çıkarırsa, okurumuz iş güvencesi kapsamındaysa işe iade yoluna gidebilir. Okurumuz eğer iş güvencesi kapsamında değilse kötü niyet tazminatı ya da ayrımcılık tazminatı ve diğer yasal haklarını isteyebilir. Detaylar bu yanıtımızda: Hamilelik nedeniyle çıkarılan işçi ‘ayrımcılık’ tazminatı isteyebilir