Okurumuzun sorusu:

Taşeron işçiyim. Kadro listesine girdim. Gelecek hafta sınav olacak. İnternette sınavla ilgili farklı farklı şeyler okuyoruz. Tarih sorusu var diyorlar. Böyle bir şey olabilir mi? Sınavı nasıl yapacaklar? Sınavda ne soracaklar?

Önce sınav türlerine ve hangi tür sınav yapılacağına kimin karar verdiğine bakalım. Ardından sınav sorularının nasıl belirleneceğini ve sınav tarihlerini ele alalım. Son olarak da sınavda başarılı olma ölçütleri ve sınav sonuçlarına itiraz hakkını masaya yatıralım.

5 FARKLI SINAV TÜRÜ OLABİLİR

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 1 Ocak 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğinin 14 ve 39. maddelerine göre taşeron işçilerin kadroya (yerel yönetimlerde şirkete) geçişi için 5 farklı türde sınav yapılabilmektedir:

a) Yalnızca yazılı sınav
b) Yalnızca sözlü sınav
c) Yalnızca uygulamalı sınav
d) Yazılı ve sözlü sınav
e) Sözlü ve uygulamalı sınav

Aynı maddelere göre hangi tür sınavın yapılacağına şu yetkililer karar verir:
a) bakanlıklarda bakan
b) diğer merkezi idarelerde idarenin üst yöneticisi (ör. üniversitede rektör)
c) yerel yönetimlerde ise idarenin atamaya yetkili amiri veya idarenin şirketinin en üst yöneticisi (belediyede belediye başkanı, il özel idaresinde vali, belediye şirketinde şirket genel müdürü)

Tebliğin ilgili maddelerine göre sınava katılacakların görev yaptıkları alanlar dikkate alınarak farklı işlerde çalışanlara farklı yöntemde sınav uygulanabilmesi mümkündür. Örneğin bir üniversitede temizlik işçisine sadece uygulamalı sınav yapılırken, büro işlerinde çalışan işçiye yazılı sınav yapılması mümkündür.

Son olarak şunu belirtelim. Tebliğin yerel yönetimlerle ilgili 39. maddesine göre “beden gücüne dayanan işlerde çalışanlara uygulamalı sınav yapılması esastır.”

SINAV SORULARI İŞLE İLGİLİ OLMAK ZORUNDA

Hangi sınav yöntemi uygulanırsa uygulansın tebliğin 14 ve 39. maddelerine göre “Sınav soruları çalışanların iştigal ettiği konulardan seçilir.” Yani hem merkezi hem yerel yönetimlerde sınav soruları işçilerin çalıştığı işlerle ilgili olmak zorundadır.

Tebliğin 14. maddesine göre merkezi idarelerde “Sınavlarda sorulacak sorular, çalışanların iştigal ettikleri görevlerle ilgili konularda, yürütmekle yükümlü oldukları vazifelerdeki yetkinliklerini ölçmeye yönelik ve eğitim düzeylerine uygun olarak sınav kurulu tarafından hazırlanır.” Yani her bir merkezi idarede (örneğin Bakanlıkta, üniversitede, kuruluşta) ayrı ayrı oluşturulan sınav kurulları, sınav sorularını bu şekilde hazırlamakla yükümlüdür. 

Tebliğin 39. maddesine göre yerel yönetimlerde “Sınavlarda sorulacak sorular, valilikler tarafından çalışanların iştigal ettikleri görevlerle ilgili konularda, yürütmekle yükümlü oldukları vazifelerdeki yetkinliklerini ölçmeye yönelik ve eğitim düzeylerine uygun olarak hazırlanıp sınav kurullarına gönderilen sorular içerisinden seçilir.” Yani yerel yönetimlerin merkezi yönetimlerden tek farkı şudur. Yerel yönetimlerde (örneğin belediyelerde) soru havuzunu her bir valilik ayrı ayrı hazırlayacak, yerel yönetimler bünyesinde ayrı ayrı oluşturulacak sınav kurulları bu soru havuzunda yer alan sorular içinden seçim yapacaktır.

Merkezi ve yerel yönetimlerde sınavlar ayrı ayrı, her bir idarenin kendi sınav kurulları tarafından gerçekleştirilecektir.

Sonuç olarak sınavlarda işçilere yaptıkları işlerle ilgili sorular sorulabilir. Ancak okurumuzun da belirttiği üzere internette yer alan bazı bilgilere göre taşeron işçilere, yaptıkları işlerle alakasız konularda genel kültürü ölçmeye de yönelik sorular sorulmaktadır. Bu tür sorular tebliğe açıkça aykırıdır ve bu soruları yanıtlayamadığı için sınavda başarısız sayılan işçiler muhakkak itiraz hakkını kullanmalı ve ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına şikâyette bulunmalıdır.

SINAVLARIN YAPILACAĞI TARİH

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yayınladığı tebliğin 6 ve 31. Maddelerinde yer alan tavsiye niteliğindeki takvimde, sınavların yapılması için öngörülen 3 Mart 2018 – 22 Mart 2018 tarih aralığı tavsiye niteliğindedir. Altını çizerek bir kez daha belirtelim. Bu tarihler zorunlu ve bağlayıcı değildir. Kurumlar bu tarihler arasında sınavları yapabilecekleri gibi bu tarihlerden önce ya da sonra da sınav yapabilirler. Zorunlu olan tarih 2 Nisan 2018’dir, bu tarihe kadar tüm işçilerin geçişinin tamamlanması zorunludur.

SINAVLARDA BAŞARILI OLMA KRİTERLERİ

Tebliğin 14 ve 39. maddelerine göre yazılı sınavlarda başarılı olma kriteri 100 üzerinden ez az 50 puan almaktır. Ancak sözlü ve uygulamalı sınavlar için bir başarılı olma kriteri belirlenmemiştir. Tebliğ ile sınav kurullarına işçiyi “başarılı” ya da “başarısız” sayma yetkisi tanınmıştır. Her ne kadar sınavın “usulen” yapıldığı iddia edilse de sözlü ve uygulamalı sınavlarda objektif ölçütler belirlenmemiş olması ve sınav kurullarına bir kritere dayanmadan böyle bir yetki tanınması, keyfi ve ayrımcı uygulamalara yol açma riskini taşımaktadır.

SINAV SONUÇLARININ İLANI VE İTİRAZ HAKKI

Tebliğin 14 ve 39. maddelerine göre sınavda başarılı ve başarısız olanlar sınav kurulu tarafından Kurumun resmi internet sitesinde ilan edilecektir. İlan tebligat yerine geçecek ayrıca tebligat yapılmayacaktır.

Tebliğin 15. ve 40. maddelerine sınavlarda başarılı olmayanlar, ilan tarihinden itibaren öngörülen süre içerisinde gerekçesini de belirtmek suretiyle yazılı olarak itirazda bulunabilir.

İtirazlar merkezi yönetimlerde yine sınav kurulları tarafından görüşülerek karara bağlanacaktır. Yerel yönetimlerde ise ayrıca sınav itiraz kurulları oluşturulacak ve itirazlar Valilikler tarafından oluşturulacak ve Valiliklerin belirleyici olduğu itiraz kurulları tarafından görüşülerek karara bağlanacaktır.

Her ne kadar tebliğin 15 ve 40. maddelerinde itirazlar üzerine verilecek kararların kesin olduğu belirtilmişse de Anayasanın 125. maddesi gereği idarinin her türlü işlem ve eylemine karşı yargı yolu açıktır. Dolayısıyla sınav sonucuna yaptığı itiraz da reddedilen işçi, idari yargıda 60 gün içinde dava açma hakkına sahiptir.