Sosyal ve Siyasal Araştırma Merkezi (SAMER), OHAL kapsamında yayımlanan KHK’ler ile yaşanan ihraçların ve bu ihraçlarla yaşama deneyimlerinin aktarıldığı bir rapor yayımladı. Bölgede bugüne dek 16 bin 413 kişinin kamudan ihraç edildiği söylenen raporda kadınlar açısından da çarpıcı değerlendirmeler yer aldı. Raporda, KHK ile yaşanan ihraçların kısa zamanda çözülmesi zor görünen oldukça ciddi hukuki, toplumsal, ekonomik ve psikolojik sorunlara yol açtığı açıkça ortaya koyuluyor ve “Devlet- yurttaş ilişkisindeki güvene dair ciddi bir kırılmaya vesile olduğu” yorumu yapılıyor.
Özellikle Diyarbakır örneğiyle üzerinden Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yaşanan ihraçlar ve kapatılan kurumlara ilişkin hazırlanan 1 yıllık rapor, görevlerinden ihraç edilen 18’i erkek, 22’si kadın olmak üzere toplam 40 kişi ile birebir derinlemesine görüşme yapılarak hazırlanmış. Araştırmaya katılan ihraç edilenlerin en önemli ortak özelliği ise sendikalı olmaları. Öte yandan kamu alanında yaşanan ihraçlarda çok sayıda kadının da yer alması ile birlikte istihdam ve ekonomik özgürlüğünü kaybederek ‘eve dönen’ kadının geleneksel rollere zorlandığı, sosyal ve kültürel yaşamında içe dönük bir değişim yaşandığı, ciddi psikolojik yarılmalara yol açtığı çalışmanın ortaya çıkardığı bir diğer önemli sonuç.

İHRAÇ VE SONRASINDA YAŞANAN SÜREÇ

Görüşmecilere sorulan sorularla ihraç edildiklerini öğrendikleri anla birlikte yaşadıkları süreç ortaya koyuluyor. Niçin ihraç edildiklerini bilmedikleri; ihraç sonrasında herhangi bir sebep bildirimi ve tebligat almadıkları; ihraçların sebebi olarak muhalif duruşlarını görmekteler ve sendikal örgütlülüklerinin hedef alındığını düşündükleri; ihraçları hak gasbı olarak tanımladıkları; ihraç sonrası sosyo-ekonomik problemler yaşadıkları; ihraçla mağduriyetin salt kendilerini değil bakmakla yükümlü olduklarını kişileri de kapsadığı bilgileri yer alıyor.

EKONOMİK ÖZGÜRLÜĞÜMÜZ ELİMİZDEYKEN...

SAMER raporunda dikkat çekilen noktalardan biri ise ihraçların kadınlar üzerindeki etkisi.
Raporda, ihraç edilen kadınlar ekonomik özgürlüklerini yitirmelerine neden olan ihraçlarla ‘eve kapatılma, geleneksel rollere dönme sorunuyla yüz yüze kaldıklarını beyan ediyor.

Hemşire S.K. ( 38 yaşında, evli, 1 çocuğu var, 13 yıllık çalışan, 685 sayılı KHK ile ihraç edildi): ...suçlu olmadığımı kanıtlamak zorunda kalıyordum bu da beni ayrıca zorlayan bir durumdu. Kendi sorunlarımın yanında mahalle baskısı bunu arttırıyordu; ihraç edilmeyen arkadaşlarımın benden korkması, benimle iletişime geçmemelerinin kendilerinin de ihraç edilmelerine neden olacağı düşüncesi ile uzaklaşıp iletişimlerini kesmeleri beni ayrıca yıpratan bir durumdu.
Belediye personeli S.Z. (45 yaşında, evli, 3 çocuğu var, 17 yıllık çalışan, 692 sayılı KHK ile ihraç edildi): Ekonomik özgürlüğümüz elimizdeyken, birden eşlerimize, erkeğe bağımlı olduk bu çok zor geliyor bana.

KADINLARIN İŞ BULMASI DAHA ZOR

Yine raporda ağırlıklı bir kesimin yaşamını idame ettirecek yeni bir iş kurma girişimi için herhangi bir sermayelerinin olmadığı bilgisi var. 40 görüşmeciden 12’sinin yeni bir iş bulabildiği ya da kurabildiği, ancak bunların sadece 4’ünün kendi alanlarında iş yapabildiği belirtiliyor. İş kuracak sermayeye veya iş bulma olanağına kadınlar erkeklere nazaran çok daha sınırlı erişme sahip.

İHRACIN GÖRÜNMEYEN YÖNÜ: KADINLAR

İhraç edilenler genelde benzer sorunlar yaşarken, ihraç edilen kadınlar çok daha ağır sosyo-ekonomik ve kültürel problemlerle ve olanaksızlıklarla karşı karşıya.
Kadın görüşmeciler ihraçları; kadını sosyal yaşamın dışına itmeye ve sahip olduğu ekonomik kazanımlarını elinden almaya, yeniden ev içi emek sömürüsüne maruz bırakmaya dönük bir uygulama olarak görüyor. İhracın ilk etkisi; nispeten yaşadığı ekonomik özgürlüğü elinden alınan kadını eve dönmeye mecbur bırakmak oluyor. Kadınların büyük kısmı; erkeğe bağımlı bir yaşama ve çalışırken sahip olabildiği sosyal yaşam aktivitelerinden uzaklaşmaya zorlandığını düşünüyor. Kadın görüşmecilerin bazıları bu baskıyı ağır bir biçimde yaşadığını ifade ediyor: “İhraç edildiğini ilk etapta ailesine söylemeye çekiniyor; ihraç edildiği için aile ve yakın çevresi tarafından suçlanmaktan korkuyor; yaşadıkları haleti ruhiye nedeniyle aileleriyle ilişkileri kopma noktasına geliyor; şiddetli tartışmalar yaşayor.”

Belediye personeli S.B.B. ( 28 yaşında, bekâr, 5 yıllık çalışan, 692 sayılı KHK ile ihraç edildi):
Hayatımı değiştirmek zorunda kaldım. Kiraladığım evimi dağıttım ve Batman’a ailemin yanına, babamın evine dönmek zorunda kaldım. Bu çok zordu. Arkadaş çevremi değiştirdim, kişisel ihtiyaçlarımı kendim karşılıyordum, ekonomik olarak ayaklarım üzerinde duruyordum… Ama şimdi baba on lira ver su alayım demek zorundayım…
Öğretmen M.T.P. ( 27 yaşında ,Bekar , 1,5 yıllık öğretmen , 686 sayılı KHK ile ihraç edildi):
İhraç olduktan sonra bir hafta kadar bu durumu gizledim ailemden, söyleyemedim. Sonrasında söyleyince de olumlu olmayan tepkilerle karşılaştım, kızgınlıklar küslükler vs. bir ara bir tezgâh açtım, bu basında haber olunca ailem buna aşırı tepki gösterdi ve yaşadıkları şehre onların yanına gitmem için baskı yaptılar. Ben tabi gitmeyi kabul etmedim o yüzden bu küslükler halen devam ediyor.