2015’te yapılan yasa değişikliği ile bu üç sektörde, “sektörün ihtiyaçları” gerekçesiyle 12 saate kadar gece çalışması yasal hale getirilmişti. Ama 2 yılın ardından hazırlanan yönetmelik “Kadın işçilere 7.5 saat sınırı” başlıklarıyla duyuruldu.
23 Nisan 2015 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı torba kanun ile İş Kanunu’nun gece çalışmalarını düzenleyen 69’uncu maddesinde değişikliğe gidilmişti. Gece çalışmalarını 7.5 saat ile sınırlayan düzenlemeye bir istisna getirilmiş, maddeye “Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” ifadesi eklenmişti.
Bu değişikliğin Meclis komisyonlarında görüşüldüğü sırada turizm, özel güvenlik ve sağlık sektörlerinde 7,5 saati aşan gece çalışmaları yapıldığı vurgulanmış, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişlerince çok sayıda işyerine bu nedenle idari para cezası kesildiği belirtilmişti. Değişiklik ile işçileri 7,5 saatten fazla çalıştıran işyerlerini para cezalarından kurtarmak amaçlanıyor. İlgili maddenin gerekçesinde yer alan “sektörün ihtiyaçları doğrultusunda” ifadesi de bu değişikliğin asıl amacını gözler önüne seriyor..

YÖNETMELİKLER İKİ SENE SONRA DEĞİŞTİ

Bu değişikliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte, işçilerin geceleri 11 saate kadar çalıştırılmaları, 1 saatlik ara dinlenmesi ile birlikte gece vardiyalarının 12 saate kadar uzatılması yasal hale getirildi. Yasa değişikliği 2015 yılı Nisan ayında yürürlüğe girerken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, aradan 2 yıl geçtikten sonra ilgili yönetmeliklerde değişikliğe gitti. Böylece yönetmelik hükümleri de yasa ile uyumlu hale getirildi.

TAŞERONLAR DA KAPSAMA ALINDI

“Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin” 4’üncü maddesinde yapılan değişiklikle “Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde düzenleme 24 saatte iki posta olacak şekilde yapılabilir” dendi. Böylece turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işyerlerindeki taşeron şirketler de çalışan işçilerin de gece 12 saate kadar çalıştırılabilmeleri mümkün kılındı. Yine aynı yönetmeliğin 7’inci maddesinde ise “Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” denildi.

KADINLAR GECE VARDİYASINDA 12 SAAT ÇALIŞTIRILABİLECEK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, “Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin” 5’inci maddesinde yasa gereği yapılan değişiklik Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğin 5. maddesi “Kadın çalışanlar gece postalarında yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde kadın çalışanın yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” şeklinde değiştirildi.
Böylelikle turizm, özel güvenlik ve sağlık alanında çalışan kadınların 12 saate kadar çalıştırılmasının önünü açan yasanın yönetmeliği de çıkmış oldu. Bu karar, şimdilik bu sektörlerle sınırlı olsa da farklı sektörlerde kadın çalışanların gece vardiyasında 7.5 saat çalışma kısıtlamasını tartışmaya açmış oldu. Önümüzdeki günlerde farklı sermaye kesimleri açısından kendi sektörlerinde de benzer “esnekleşmelerin” yapılması talebi gelmesi şaşırtıcı olmaz.
Kadınların haklarını tırpanlayan yasanın yönetmeliğinin “sendikacı geçmişi”, “sendikada kadın çalışması yapmış” olması ile gündeme getirilen kadın bakan Jülide Sarıeroğlu’nun döneminde çıkarılmış olmasını da kenara yazıyoruz.

REGL İZNİ DE GÜNDEME BÖYLE GİRMİŞTİ
PEKİ SONRA NE OLDU? 

“Regl izni” tartışması da bu biçimde gündemimize girmiş ve sonrasında hem varolan hak kağıt üstünde bile geriletilmiş hem de bu tartışma üzerinden patronlara yeni kıyaklar yapılmıştı. Hatırlayalım:
* 2004 yılında Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği yürürlüğe girdi. Bu yönetmelikte regl izni düzenlemesi yapıldı: “Kadınlar, ay hali günlerinde ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar. Bu günlerin sayısı 5 gün olarak hesap edilir. Daha fazlası için hekim raporuna göre hareket edilir. Ay halinin başlangıcı işçinin ihbar tarihidir.” 2010 yılına kadar bir tek uygulama örneği görülmedi.
* 2010’da tekstil ve konfeksiyon sektöründe bazı işler ağır ve tehlikeli işler kapsamına alındı. Regl izni uygulamayan işyerlerine ceza kesileceği “müjde” olarak açıklandı. Tekstil patronları, “Eğer yasa uygulanırsa, kadın işçileri işten çıkartmakla” tehdit etti. Çalışma Bakanlığı, 2008’de hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun taslağını yasalaştıracaklarını, böylece ‘ağır ve tehlikeli işler’ kavramının ortadan kalkacağını, patronların korkmaması gerektiğini söyledi.
* Veee 7 Mart 2010 tarihinde yapılan değişiklikle kadınların en yoğun çalıştığı konfeksiyon ve triko, dokuma, giyecek imali işyerleri ile otel ve tatil köylerinin mutfakları gibi 42 sektör ağır ve tehlikeli işler kapsamından çıkarıldı! 8 Şubat 2013’de çıkarılan bir yönetmelikle Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı. Böylece, kadınların regl izninin de hukuki zemini ortadan kalkmış oldu.
* Regl iznini gündeme getirip fırtınalar kopmasına neden olanlar sadece regl iznini ortadan kaldırmakla yetinmediler. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği’nin kaldırılmasıyla, kadınlara çalışma yasağı olan pek çok işte kadınların çalışmasının da önünü açtılar. Şimdi artık kadınlar, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 72. maddesine göre içinde kadın sağlığını ciddi şekilde etkileyecek çalışma alanları da olan tüm çalışma alanlarında -kadın çalışanların sağlığını koruyacak önlemlerin alınıp alınmadığına bakılmaksızın- çalıştırılabiliyor.