Çalışma Bakanı Mehmet Müezzinoğlu kadın işçilerin gece vardiyalarında en fazla 7.5 saat çalıştırılabileceğini söyledi.
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in gece vardiyasında çalışan kadın işçilere ilişkin soru önergesi üzerine açıklama yapan bakan, kadın işçilerin gece vardiyası bitiminde de işveren tarafından sağlanan araçlarla evlerine bırakılmaları gerektiğini söyledi.
Çalışma Bakanı, yapılan teftişlerde de mevzuata aykırı davrandığı tespit edilen işyerlerine idari para cezası uygulandığını söyledi.
Bakanın, bir soru önergesi üzerine verdiği yanıt bu. Peki işyerlerinde tablo böyle mi, vardiyalı çalışan kadın işçilerin Ekmek ve Gül’e yazdığı mektuplarından gece vardiyalarında neler yaşandığına bir bakalım.

Yasemin 27 yaşında, 4 yaşında bir oğlu var. 3 vardiyalı bir metal fabrikasında çalışıyor. Gece vardiyasında çalıştığında hem çocuğuyla yeterince ilgilenemiyor hem de hem uykusundan oluyor. Çocuk bakım istiyor, yemek istiyor, ilgi istiyor. “Hadi gel annem biraz uyuyalım diye kandırıyorum, 1 saat sonra hadi anne çok uyuduk kalkalım diyor” diye anlatıyor durumu. Üstüne akşam işten gelen kocası yemek istiyor... Gece vardiyasında çalıştığı zaman günde 4-5 saat uykuyla durduğunu söylüyor. Sürekli yorgun, uykusuz ve dalgın olduğunu, bulduğu her boş anı uyuyarak değerlendirdiğini, bazen bir hafta boyunca hiç yıkanmadan vardiyaya gelip gittiğini anlatıyor Yasemin.
Hamiyet de her zaman yorgun ve uykulu. Gece vardiyasında olduğu haftalarda kesin bir tansiyon düşmesi nedeniyle revire gittiğini, çalışırken sürekli “sakarlık yaptığını”, elini kolunu kestiğini anlatıyor. “Önceleri bu kadar çok hastalanmazdım, şimdi en ufacık soğuk algınlığında bile yataklara düşüyorum. Vücudum dengesizleşti. Sürekli yeni hastalıklarım ortaya çıkıyor. Regl tarihlerim bile değişiyor.”
Ankara Sincan’dan kadın işçilerin yaşadıklarını anlattıkları mektup burada

İstanbul Tuzla’da da kadın işçiler benzer sorunlar yaşıyor. Onu da buradan bulabilirsiniz.
Arzu, 7 aylık evli. Tuzla’da bir metal fabrikasında vardiyalı çalışıyor. “Evlilik hazırlıkları yaparken hayaller kurduk, sırt sırta verip çalışırız geçinir gideriz diye” diyor ama vardiyalar tutmayınca bırakın sırt sırta vermeyi birbirlerini bile göremez olmuşlar.
Vardiyanın bir de çıkışı var, onu da Nazlı anlatıyor: “Bir gece işten eve servisle dönüyordum, eşim vardiyadaydı. Çok yorgundum. Eve gidersem kesin evi temizlerim diye düşündüm ve aynı mahallede oturan ablama gitmek istedim. Gece saat 3’tü, servis şoföründen iki sokak ileride bırakmasını istedim. Şoför ‘Fabrika yakıt parasını vermiyor’ diyerek beni orta yerde bıraktı. Elime taş aldım korka korka yürümeye başladım. Sokak köpekleri etrafa toplanmaya başladı, inanılmaz korktum ve köpeklerin saldırısından tamamen şans eseri kurtuldum.”  

Bu mektuplar bize ulaşanlardan yalnızca iki tanesi. Ama bunlardan bile anlaşılacağı gibi 7.5 saat gece vardiyası aslında büyük oranda sadece yasalarda kalan bir durum. Ancak konunun başka bir boyutu daha var: Kadın işçiler vardiyalı çalışmanın tamamen kaldırılmasını istiyor. Bunu isterken en önemli sebep de sağlık. Vardiyalı çalışma sağlığı nasıl etkiliyor bir de ona bakalım:

SAĞLIĞIMIZA DİKKAT
* Gece vardiyası çalışanları güneş ışığından az yararlandığı için D vitamini eksikliği de oluşuyor.
* Sanayide gece vardiyalarında çalışan kadın işçiler düzensiz adet döngüleri ve adet ağrılarından daha çok muzdarip oluyorlar.
* Gece vardiyalarında çalışan kadınlarda gündüz vardiyalarında çalışanlara oranla meme kanserine yakalanma riski yüzde 60 daha fazla. Meme kanserine yakalanma riskindeki bu artış melatonin hormonunun yetersiz üretiminden kaynaklanıyor. Melatonin hormonu, başlıca gece uykusu sırasında üretilir.
* Vardiyalı çalışanlar hazımsızlık, karında gerginlik ve ağrı, mide gazı, ishal veya kabızlık sorunlarını daha çok yaşar.
* Araştırmalar, gece çalışanlarda koroner kalp hastalığı riskinin, gündüz çalışanlara göre neredeyse iki kat arttığını gösteriyor.
* Gece çalışanların dörtte biri de uyuklama ile mücadele ettiklerini söylüyor. Bu nedenle iş kazaları artıyor ve sonuçları daha ağır oluyor.
* Vardiyalı çalışma sonucu ortaya çıkan yeterli uyuyamama nedeniyle, kronik stres, sürekli anksiyete veya depresyon artarken, tetikte olma halinin azalması söz konusu.
* Normal koşullarda bir kişinin günde 6-9 saat uyuması gerekir. Vardiyalı çalışanların en sık sorunu da, uyku düzeninde meydana gelen bozukluklar ve uyumada karşılaşılan güçlükler. Vardiyalı çalışanların yüzde 70’i uykuya dalmada zorluk çekiyor.
Yazının tamamı ve sağlığınızı korumak için öneriler burada

PEKİ VARDİYALI ÇALIŞIRKEN HAKLARIMIZ NELER?
- Bir işyerinde vardiyalı çalışma varsa, patronun vardiyaları düzenlemek, önceden ilan etmek ve bu plana uymak zorunda. Yani işveren keyfine göre vardiya değiştiremez.
- İşçi 11 saat dinlendirilmeden çalıştırılamaz.
- Vardiyalı çalışan işçilere haftanın bir gününde 24 saatten az olmamak üzere hafta tatili verilmesi zorunludur. Yine mesai günü içinde de ara dinlenmesi verilmesi yasal bir zorunluluktur.
- Vardiyalı çalışan işçilerin bir hafta içinde 45 saati aşan çalışmaları fazla mesai sayılır ve fazla mesailerin en az yüzde 50 zamlı ödenmesi gerekir.
- Sürekli gece vardiyası olmaz. Gece ve gündüz nöbetleşe işçi çalıştırılan işyerlerinde bir işçi üst üste en fazla iki hafta gece vardiyasında çalıştırılabilir.
- Gece vardiyası 7.5 saati geçemez.
- Bir kadın işçinin gece vardiyasında çalıştırılabilmesi için işe başlamadan önce işyeri hekiminden “sakınca yoktur” raporu alınması gerekir.
- Gebe kadınlar gece vardiyasında çalıştırılamaz. Doğum sonrasında ise emziren kadınlar, çocuk 1 yaşına gelene kadar gece vardiyasında çalıştırılamaz.
- Vardiyalı çalışan kadın işçinin eşi de vardiyalı bir işyerinde çalışıyorsa, kadın işçinin isteği üzerine, kadın işçinin gece vardiyası, kocasının çalıştığı gece vardiyasına rastlamayacak şekilde düzenlenir.
Yazının tamamını buraya koyalım, lazım olabilir.