Kadın cinayetlerine ilişkin bakanlık verileri ile kadın örgütlerinin topladığı verilerin uyuşmadığı, geçtiğimiz günlerde İçişleri Bakanlığının Meclis komisyonundaki bütçe görüşmelerinde yeniden gün yüzüne çıktı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, bütçe görüşmesinde yaptığı sunumda 2025 yılının ilk on ayında 217 kadın cinayeti işlendiğini ve geçtiğimiz yıla göre kadın cinayetlerinin yüzde 25.2 azaldığını söyledi. Oysa Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformunun (KCDP) verilerine göre; 2025’in ilk on ayında 235 kadın cinayeti, 247 şüpheli kadın ölümü gerçekleşti. Verilerde dikkat çeken şöyle bir nokta var: Şüpheli kadın ölümleri sayısı, kadın cinayeti sayısını geçmiş durumda. Bu durum, Yerlikaya’nın kadın cinayetlerinin azaldığı ve şiddetin önlenmesi için etkili önlemler alındığına ilişkin ifadeleri açısından büyük bir soru işareti doğuruyor: Şüpheli kadın ölümleri gerçekten soruşturuluyor mu?

Okul arkadaşlarının, ailesinin ve kadınların ısrarlı takibi sonucu Rojin Kabaiş’in ölümüne ilişkin bir yıldır adli tıp kurumu (ATK) tarafından bilinen bulgular soruşturma dosyasına yeni eklenebildi. Rojin aranırken arama dar bir alanla sınırlı tutuldu. Baba Kabaiş, emniyet ve valilik yetkililerinin kendisini Rojin’in “İntihar ettiğine” ikna etmeye çalıştığını söyledi. ATK’den, avukatların yaptığı düzenli itirazlar ile cımbızla bilgi alınabildi. ATK’nin soruşturmaya sunmadığı bilgiler cinsel saldırı ihtimalinin bir yıl boyunca soruşturulmamasına sebep oldu. Üstüne üstlük Rojin’e ne olduğunu soranların sosyal medya paylaşımlarına ve haberlere Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi yönetiminin talebiyle erişim engeli getirildi. Gülistan Doku ve Rojin Kabaiş’in şüpheli ölümlerine dair yaptığı röportaj nedeniyle “Yanıltıcı bilgi yayma” iddiasıyla Mersin’de Mimoza Kadın Derneği Üyesi Şehriban Şeker yargılanıyor. 

Rojin’in şüpheli ölümünde yeni bilgilerin ortaya çıkmasını halkın baskısı sağladı; devletin çeşitli kurumları ise sürecin başından beri bu baskıyı ortadan kaldırmaya çalıştı. Üzerinden bir yıldan uzun süre geçti, Rojin Kabaiş’in ölümü hâlâ aydınlatılmadı, şüpheliler yakalanmadı.

Bahsedilen seferberlik nerede?

Soruşturmaların çok uzun sürdüğünü ve sürüncemede bırakıldığını, bu süreçlerde katledilen kadınlardan biliyoruz. Defalarca görüntü kaydı, mesajlaşmalar gibi deliller ile karakola, savcılığa şikayetçi olan, her takip edildiğinde kolluktan yardım isteyen Nilay Kotan’ın öldürülmesinden biliyoruz. İşe giderken öldürüleceği tehdidinin ses kaydı ile şikayetçi olmasına rağmen şikayeti dikkate bile alınmayan Sevilay Karlı’nın öldürülmeden on gün önce şikayetine dair “Kovuşturmaya yer olmadığı kararı” verilmesinden biliyoruz. Yerlikaya’nın bahsettiği etkili önlemler, kadını korumak için seferber olan kurumlar birçok örnekte ortadan kayboluyor.

Sevilay’ın şikayetini ciddiye almayan kamu görevlileri hakkında bir soruşturma açıldı mı? Bilmiyoruz, çünkü bakanlıklar buna ilişkin verilen soru önergelerine gerçek bir yanıt vermiyor. Hatta EMEP Milletvekili Sevda Karaca’nın, “Kadına yönelik şiddete ilişkin yapılan şikayetler konusunda yargı makamlarının işlemleri nasıl denetlenmektedir, görevini etkin bir şekilde yerine getirmeyen kolluk ve yargı mensuplarına ne tür yaptırımlar uygulanmıştır?” sorusuna adalet bakanı bu konuda özel bir istatistiksel verinin bulunmadığı şeklinde yanıt veriyor. Yani Hakimler ve Savcılar Kurulu bu ihmallerde kaç kamu görevlisine nasıl yaptırımlar uygulandığına dair bir veri tutmuyor.

Bir yıl soruşturma, sonuç kovuşturmaya yer yok

Soruşturma süreleri çok uzun sürüyor demiştik. Adalet Bakanlığının istatistiklerinde kadına karşı işlenen suçlara dair özel bir veri bulunmasa da kasten öldürme ve kasten yaralama suçlarının soruşturma ve yargılama sürelerine yer veriliyor: Kasten öldürmeden açılan bir soruşturma dosyasının başsavcılıklardaki ortalama görülme süresi 487 gün; kasten yaralama için 221 gün; cinsel saldırı için 309 gün, çocukların cinsel istismarı için 226 gün. Bu veriler 2024 yılına ait. 

200 günü aşkın soruşturulan kasten yaralama gibi suçları konu alan dosyaların yarısından fazlasında ise kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmiş. 

Tehdit suçunu da içeren hürriyete karşı suçlarda ise 1 milyon 9 bin 262 şüpheli hakkında 864 bin 202 dosya açılmış. Bunların yüzde 58.2’si hakkında kovuşturmaya yer yoktur kararı verilmiş. 

Sevilay Karlı’yı öldüren karar; Nilay Kotan’ın her yerden yardım istemesine rağmen adım atılmamış olması, Rojin Kabaiş’in aydınlatılmayan ölümü işte bu verilerde saklı. Devletin kendi verileri dahi Yerlikaya’nın sözleri ve gerçeklik arasındaki uçurumu gittikçe büyütüyor. 

Devlet yetkilileri kadına yönelik şiddet, cinayetler ve alınan/alınmayan önlemler hakkında çeşitli söylemlerde bulunsa da kadınların mücadelesi, gerçekleri ortaya çıkartma ve şiddetin önlenmesi için gerçek adımların atılması için vazgeçilmez bir noktada. Tam da bu yüzden, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Uluslararası Mücadele Günü’ne sayılı günler kalmışken şüpheli ölümlerin aydınlatılması, kadına yönelik şiddetin engellenmesi için yasaların etkin uygulanması, katledilen kadınlar için adalet talebiyle de kadınlar ülkenin hatta dünyanın dört bir yanında sokaklarda olacak. 

Fotoğraf: MA