Okurumuzun sorusu:

Okuduğum bir habere göre genç kadın bir mühendis işyerinde erkek bir işçinin tacizine uğramış. Tacizi şikâyet edince de hem kadın mühendis hem de işçi işten çıkarılmış. Bu nasıl olabilir? Yasalar buna izin veriyor mu?

Okurumuzun bahsettiği olay şu: Bir inşaat firmasında çalışan kadın mühendis ustabaşının fiziki tacizine uğruyor. Durum şirkete iletiliyor. Ustabaşının “kötü niyetli olmadığı” düşünülüyor! Hal böyle olunca ustabaşı tacizlerini sürdürüyor. Nihayetinde kadın mühendis, ustabaşı hakkında şikâyetçi oluyor. Bunun üzerine şirket hem kadın mühendisi hem de ustabaşını işten çıkarıyor.

Nereden baksan tutarsızlık, nerden baksan ahmakça!

Uzun bir yanıt olacak. Ama konu çok önemli. Adım adım gidelim.

İŞVERENİN İŞÇİYİ TACİZE KARŞI KORUMA BORCU

Bu konu İş Kanununda değil Borçlar Kanunu’nun 417. maddesinde şu şekilde düzenleniyor:

“İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.”

Görüldüğü üzere işveren, işçilerin cinsel tacize uğramamaları için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Bu örnekteki şirket, gerekli önlemleri almayarak, yasal yükümlülüğünü yerine getirmemiştir.

Aynı maddeye göre işveren, tacize uğramış olanların daha fazla zarar görmemesi için gerekli önlemleri almakla da yükümlüdür. Taciz olayı işverene iletilmesine rağmen işveren yine önlem almayarak tacizin devam etmesine ve kadın mühendisin daha fazla zarar görmesine yol açmış; bu yükümlülüğünü de yerine getirmemiştir.

Öte yandan taciz bir işçi sağlığı sorunudur! Taciz, kadın işçinin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığına zarar verir. Borçlar Kanunu’nun 417. maddesine göre işveren işyerinde “iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemleri almak” ile yükümlü olduğu gibi, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesine göre “İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.” İşveren tacize göz yumarak, işçi sağlığı ve güvenliği bakımından da yükümlülüklerinin gereğini yapmamıştır.

CİNSEL TACİZ KADIN İŞÇİLERİ HASTA EDİYOR!
Taciz yaşamımızın her anını etkiliyor.
İsveç’te çarpıcı bir tablo ortaya çıktı:
Tacize uğrayan kadın işçilerin hastalıklara yakalanma oranı daha yüksek. Ayrıntılar için tıklayın...

TACİZ DURUMUNDA İŞTEN ÇIKARMA

İş Yasası’nın 25. maddesine göre “işçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması” haklı nedenle derhal fesih nedenidir. Yani işveren, tacizde bulunan işçiyi haklı nedenle, derhal ve tazminatsız işten çıkarabilir. Dolayısıyla tacizde bulunan işçinin işten çıkarılması İş Yasası’na uygundur ve yapılması gereken de zaten budur.

Ancak bu örnekte işveren tacize uğrayan kadın işçiyi de –şikâyette bulunmasının ardından- işten çıkarmıştır. İşte bu işten çıkarma İş Yasası’na aykırıdır. Kadın işçinin tacizi bildirmesi, işverenden tacize karşı önlem alınmasını istemesi, yaptırım uygulanmasını talep etmesi ya da tacizci hakkında şikâyette bulunması hiçbir biçimde İş Yasası’na göre geçerli ya da haklı bir işten çıkarma gerekçesi olamaz.

Eğer kadın işçi iş güvencesi kapsamındaysa, bu geçersiz ya da haksız işten çıkarmaya karşı işe iade davası açma hakkına sahiptir.

Eğer kadın işçi iş güvencesi kapsamında değilse, işveren fesih hakkını kötüye kullandığı için kötü niyet tazminatı talep edebilir.

TÜRK CEZA KANUNUNA GÖRE TACİZCİ VE İŞVERENİN DURUMU

Türk Ceza Kanunu’nun 105. maddesine göre cinsel taciz suçunun karşılığı 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer bu suç “Aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle” işlenmişse, ceza yarı oranında artırılır.

Ancak taciz olayında işverenin ihmali olsa dahi, kadın işçinin tacizi işverene bildirmesine rağmen işveren yasal yükümlülüklerini yerine getirmeyerek tacizin devam etmesine olanak sağlamış olsa dahi, işverenin cezai sorumluluğundan söz etmek olanaklı gözükmemektedir. Çünkü Türk Ceza Kanunu’nda bu durumu düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır.*

Tacizi işveren gerçekleştirme, işveren yukarıda belirttiğimiz cezanın kapsamına girer.

CİNSEL TACİZE UĞRAYAN KADIN İŞÇİNİN HAKLARI

b) Cinsel tacizi başka bir işçi ya da üçüncü bir kişi gerçekleştirmişse:
1) İşçi, tacizi işverene bildirerek gerekli önlemlerin alınmasını isteyebilir.
2) İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendi uyarınca “İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa” işçi haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilir. Yani kadın işçinin bu durumda haklı fesih hakkı, işverene durumu bildirmesine rağmen işverenin gerekli önlemleri almamasıyla birlikte doğar.
3) İşçi, tacize uğramaması için gerekli önlemleri almayan ve/veya daha fazla zarar görmemesi için gerekli önlemleri almayan işverenden Borçlar Kanunu’nun 417. maddesinden hareketle maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
4) İşçi gerekli önlemleri almayan işveren hakkında İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir.
5) İşçi, tacizci şahıs hakkında Türk Ceza Kanunu uyarınca şikâyette bulunabilir.

*  Bu yanıtı hazırlarken, işverenin bu durumdaki cezai sorumluluğuna ilişkin sorularımı sabırla yanıtlayan değerli hocam Dr. Murat Özveri ve Avukat Necla Yıldırım Öcal’a teşekkürlerimi sunuyorum.