Okurumuzun Sorusu:

Eşim memur tayini çıktı. Ben de özel sektörde işçiyim. 1 yılım doldu çalışmaya başlayalı. İşten eş tayini sebebiyle ayrılırsam kıdem tazminatı alabiliyor muyum? Başka alabileceğim haklarım var mı?

Ne yazık ki İş Yasası’nda ve ilgili mevzuatta memur olan eşinin tayini nedeniyle il değiştiren işçilerin kıdem tazminatını alarak işten ayrılabileceklerine ilişkin bir düzenleme yok.

Bir başka deyişle işçi, eş tayini nedeniyle işten ayrıldığında istifa etmiş olur ve kıdem tazminatı alamaz. Eşin tayini, tazminatlı işten ayrılma gerekçesi oluşturmaz.

Bu durumda iş akdini fesheden taraf işçi olduğu için ihbar tazminatı da söz konusu olmaz. Aksine işçi, ihbar süresi kadar önce işverene işten ayrılacağını bildirmezse, işveren ihbar tazminatı isteyebilir. (Detaylar için BURAYA bakınız.)

Peki okurumuzun kıdem tazminatını alarak işten ayrılmasının başka bir yolu var mı?

1. Alternatif: Evlilik nedeniyle fesih

Eğer okurumuz evliliğinin ilk 1 yılı içindeyse, evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanarak işten ayrılabilir ve bu durumda kıdem tazminatının ödenmesi gerekir.

2. Alternatif: 15 yıl, 3.600 gün

Eğer okurumuzun ilk sigorta girişi 9 Eylül 1999’dan önceyse ve okurumuzun 3.600 gün primi varsa okurumuz iş sözleşmesini 15 yıl-3.600 gün üzerinden feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir (1999 öncesi girişliler için 15 yıllık sigortalılık süresi zaten dolmuş durumda olduğu için bunu ayrıca belirtmedim).

3. Alternatif: Haklı fesih

İşçi kendi isteğiyle istifa ederek işten ayrılırsa kıdem tazminatı alamaz. Ama eğer işçi İş Yasası’nın 24. maddesinden doğan “haklı nedenle derhal fesih hakkı”nı kullanarak işten ayrılırsa ve en az 1 yıllık kıdemi de varsa kıdem tazminatına hak kazanır. Bu hakkı kullanabilmek için 24. maddede belirtilen “haklı nedenlerden” en az birinin mevcut olması gerekir. Örneğin işveren işçinin ücretini eksik ödüyorsa, fazla mesailerini ödemiyorsa, sigorta primini düşük yatırıyorsa, yani işveren yasal kurallara aykırı davranıyorsa işçi haklı fesih yapabilir. Haklı fesihte ihbar süresi yoktur. Okurlarımız, bu hakkın detayları ile ilgili bilgilere BURADAN ulaşabilir. 

4. Alternatif: Anlaşmalı fesih

Eğer yukarıdaki üç alternatif de okurumuza uymuyorsa, okurumuz işvereniyle görüşüp, durumunu açıklayıp, iş sözleşmesini “anlaşmalı fesih” (ikale) yolu ile sona erdirmeyi ve kıdem tazminatının ödenmesini talep edebilir. Ancak işveren bu talebi kabul etmek zorunda değildir.

Eğer yukarıda sıraladığımız dört alternatiften de yararlanmak olanaklı değilse ne yazık ki kıdem tazminatını alarak ayrılmak mümkün gözükmüyor. Bu durumda okurumuz kendi isteğiyle işten ayrılacaksa (yani istifa edecekse), işverene ihbar süresi kadar önce haber vermeli. Aksi takdirde işveren ihbar tazminatı isteyebilir.

Son olarak şunu belirtelim. Okurumuz istifa ederek işten ayrılsa ve kıdem tazminatına hak kazanamasa bile okurumuza:

1) Hak ettiği ancak kullanmadığı yıllık izinlerinin ücretinin,
2) İçeride kalan tüm ücretinin,
3) Varsa fazla mesai, tatil günü çalışması gibi tüm alacaklarının,
İş akdinin feshinin ardından ödenmesi zorunludur. Aksi takdirde okurumuz önce arabulucuya giderek, anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla alacaklarını talep edebilir.