Okurumuzun Sorusu:

Eşim doğum yaptı. Özel sektörde çalışıyor. Doğum izni bitti. 3 ay ücretsiz izin kullandı. İşe döndüğünde süt iznini günde 1,5 saat değil haftada 1 gün olarak kullanacak şekilde anlaşıldı. Fakat buna uyulmadı. Cumartesi günü zorla işe çağırılıyor ve elinde bebekle işe gidiyor. Bu konu hakkında yasal olarak ne yapmamız gerekiyor?

İş Yasası’nın 74. maddesine göre:
“Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır”.

Kural olarak, süt izni çalışılan günlerde ve gün içinde kullanılır. İşçi 1,5 saatlik süreyi güne istediği gibi dağıtabilir, örneğin sabah 1,5 saat geç gelebileceği gibi akşam 1,5 saat erken çıkabilir veyahut 30’ar dakikadan 3 seferde de süt iznini kullanabilir.

Ancak yasal olarak süt iznini haftada bir gün toplu olarak kullanılması ya da tüm süt izninin birleştirilerek bir defada kullanılması gibi bir hak yok. Yargıtay da “Süt izni toplu olarak kullanılamaz” diyor.

Dolayısıyla işçi ve işveren arasında yapılan (muhtemelen yazılı da olmayan) anlaşmaya dayanarak, süt izninin haftada 1 gün toplu olarak verilmemesinden kaynaklı hak aramanın çok isabetli olmadığı kanaatindeyim. Eğer yazılı bir anlaşma varsa, belki bu mesele zorlanabilir ama yine de tavsiye etmiyorum.

Bununla birlikte, okurumuzun eşine günde 1,5 saat süt izni hiç verilmiyorsa, iş değişir. Yani işveren okurumuzun eşini günlük süt iznini kullandırmadan çalıştırıyorsa, okurumuzun eşi İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrası uyarınca haklı nedenle derhal fesih yoluna gidebilir ve bu şekilde işten ayrılabilir. Bir yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını ve diğer yasal haklarını (ücret, fazla mesai, kullanmayıp çalıştığı süt izni süreleri için fazla mesai ücreti) isteyebilir. Ayrıca prim koşullarını sağlıyorsa işsizlik ödeneği de alabilir.

Okurumuzun eşi haklı fesih hakkını kullanmasa da, 5 yıl içinde kullanamadığı ve çalıştığı süt izni süreleri için önce arabulucuya giderek, anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla fazla mesai ücreti isteyebilir. Örneğin kullanılmayan 100 saatlik süt izni için zaten ödenmiş olan ücrete ilaveten 150 saatlik ücret talep edilebilir.