Okurumuzun sorusu:

Kurumsal firmada çalışıyorum müdür yardımcısı olarak. Bu yarı zamanlı çalışmayı kullanmak istiyorum. 2 aydan sonra 5 yaşına girene kadar çalışabilirmişim. Buna nasıl başvuru yapacağım? Bir de bu şekilde çalışmaya başladığımda saatlerim nasıl olacak? Ben gece vardiyası olan yerdeyim. Yasak mı gece çalıştırmaları veya mesaiye kalmam onu merak ettim.

Öncelikle okurumuzu tebrik ediyor, hem kendisine hem de bebeğine sağlık ve mutluluk diliyorum.

Kadın işçi, analık izinlerinin bitiminin ardından çocuğu zorunlu ilköğretim çağına girene kadar tam zamanlı (45 saat) çalışmadan kısmi süreli (30 saat) çalışmaya geçebilir.

Okurumuzun sorularını teker teker yanıtlayacak olursak:

BAZI SEKTÖRLERDE İŞVERENİN ONAYI ŞART

İşverenler, kadın işçilerin kısmi süreli çalışmaya geçiş talebini karşılamak zorundadır. Yani bu hak, kural olarak işverenin onayına tabi değildir. Ancak yasal düzenleme gereği aşağıdaki sektörlerde işverenin onayı gerekmektedir:

a) Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde,

b) Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,

c) Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,

ç) İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde, işverenin uygun bulması hâlinde yapılabilir.

Okurumuz vardiyalı (postalar halinde) çalışan bir işyerinde çalışıyor. Eğer okurumuzun işyeri sanayi sektöründeyse ya da özel sağlık kuruluşuysa; okurumuzun kısmi süreli çalışmaya geçebilmesi için işverenin onayı gerekiyor.

ANALIK İZİNLERİNİN BİTİMİNDEN 5 BUÇUK YAŞINA KADAR

Okurumuz, “2 aydan sonra 5 yaşına girene kadar çalışabilirmişim” demiş. Küçük bir düzeltme yapalım. Kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkından yararlanabilmek için öncelikle analık izinlerinin bitmesi gerekiyor. Yani 8+8, 16 haftalık olağan analık izninin ve eğer kadın işçi ücretsiz izin ya da yarım çalışma hakkını kullandıysa bu izinlerin sona ermesi gerekiyor. Yani “2 aydan sonra” diye genel bir kural yok. Kural analık izinlerinin sona ermiş olması.

Kadın işçi, kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını, çocuk zorunlu ilköğretim çağına (5,5 yaşına) girene kadar istediği zaman kullanabilir. Kadın işçi çocuk 6 aylıkken de bu haktan yararlanmak isteyebilir, çocuk 4 yaşındayken de. Ancak her koşulda, bu hakkını kullanan kadın işçi çocuk 5,5 yaşına girene kadar kısmi süreli çalışabilir, ardından kadın işçi tam zamanlı çalışmaya geri döner.

BAŞVURU ŞARTI VAR 

Bu haktan yararlanmak isteyen kadın işçinin –kısmi süreli çalışmaya geçmek istediği tarihten en az bir ay önce- işverene başvuru yapması ve başvurusuna eşinin çalıştığına dair belgeyi eklemesi şart. Okurumuz şu yanıtımızın sonunda yer alan dilekçe örneği ile başvurusunu yapabilir: Kısmi süreli çalışmaya nasıl geçilir? 

İŞÇİ TALEP EDER, SAATLERİ İŞVEREN BELİRLER 

Okurumuz “çalışma saatlerim nasıl olacak” diye sormuş.
Kısmi süreli çalışma haftada en fazla 30 saattir. İşçi ve işveren tarafının anlaşması halinde daha kısa bir süre de belirlenebilir. Ancak işçinin bir talebi yoksa işveren 30 saatten daha az bir süre belirleyemez.

İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak olması hâlinde ise tercih edilen iş günleri yer alır.

Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir. Yani işveren işçinin tercihlerine uymak zorunda değildir.

Dolayısıyla okurumuz 30 saatin haftaya nasıl dağıtılacağına ilişkin talebini başvurusunda belirtecek, ancak son sözü işveren söyleyecektir.

Örneğin işveren okurumuzu haftada 6 gün günde 5 saat çalıştırabileceği gibi haftanın 4 günü günde 7,5 saat de çalıştırabilecektir.

1 YAŞINA KADAR GECE ÇALIŞMASI YASAK 

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesi gereği, kadın işçiler çocuk 1 yaşına girene kadar gece vardiyalarında çalıştırılamaz.

Yani okurumuz kısmi süreli çalışmaya geçse de geçmese de doğumdan sonraki 1 yıl boyunca gece vardiyasında çalıştırılamaz. Ancak çocuğun 1 yaşını doldurmasının ardından okurumuz gece vardiyasında çalıştırılabilir.

KISMİ SÜRELİ DE FAZLA MESAİ OLMAZ

Kısmi süreli çalışma haftada en fazla 30 saattir. Kural olarak kısmi süreli çalışmada fazla mesai olmaz. Okurumuz, işveren istese ve talep etse bile 30 saatten fazla çalışmak zorunda değildir.