Kaethe Kollwitz, Alman ekspresyonist (dışavurumcu) tema anlayışıyla savaşın ve ataerkil tutumun karşısında durmuş bir ressamdır. Yoksullara ve işçi sınıfının sömürülmesine, baskı altında tutulmasına karşı kendini, sanatı ile topluma destek vermeye adamıştır. Kaethe çalışmalarında da hayatın karanlık noktalarını vurgulamak için siyah-beyaz renkleri tercih etmiştir. Baskı resim çalışmalarının yanı sıra birçok afiş, desen ve heykel çalışmaları da mevcuttur.

Kaethe Kollwitz, 1867’de Doğu Prusya’nın Königsberg kentinde doğar. İleriki yıllarda kızının yeteneğini fark eden babası Kaethe’nin resim ve grafik ustalarından ders almasını sağlar. Eğitim hayatına 1884’te Berlin sanat okulunda başlayan Kaethe, 1890’da eğitimini tamamlar. Asıl mesleği avukatlık olan Kaethe mesleğini bırakıp sanat alanında ilerler. 1891’de Dr. Karl Kollwitz ile evlenir. Dr. Karl’ın muayenehanesine gelen işçi ve yoksul insanlardan etkilenen Kaethe eserlerinde yoksulluğu, açlığı resmetmeye başlar. “Sanat sanat içindir” görüşüne karşı gelerek, toplumsal içerikli resimler yapar. Kaethe Kollwitz günlüğünde, “Ancak çok daha sonra, özellikle eşim kanalıyla, proletarya yaşamının derinliklerinde yatan zorluğu ve trajediyi tanıyıp öğrendikçe ve yardım amacıyla eşime gelen hastalardan bu arada bana da uğrayan kadınları tanıdıkça proletaryanın yazgısı bütün gücüyle beni etkisi altına aldı. Fuhuş, işsizlik gibi çözüm bekleyen problemler bana acı veriyor ve bende huzur bırakmıyordu. Bütün bunlar, halkın alt tabakasını tasvir etmede böylesine bağlanmama neden olurken, sanatsal çalışmalarımda da bu konuları işlemek için hayata katlanma imkânı sağlıyordu” yazar.

İki çocuk annesi olan Kaethe 1. Dünya Savaşı protestosu sırasında küçük oğlunu kaybeder. Savaş karşıtı dünya görüşüne sahip olan Kaethe, kadınların yaşadığı derin acılar üzerine Almanya’nın vahşi yönetimine karşı eleştirel bir yaklaşım ile savaş ve ölüm temalı birçok eser ortaya koymuştur. Savaşta yaşamını kaybeden insanlar, yalnız kalmış kadınlar, çaresiz ölüme gönderilen çocuklar, anne ve babaların gözyaşları ile 7 parçadan oluşur “Savaş” serisi.

“Ölü Bir Çocuğu Olan Kadın”, 1903, el yapımı kağıt ve Ziegler’schem transfer kağıdının baskısı ile çizgi gravür, kuru nokta, zımpara ve vernis mou, altın renkli, enjekte kil taşlı. Betimlenen çocuk, 7 yaşındaki en küçük oğlu Peter Kollwitz

KAETHE KOLLWİTZ İÇİN KÜRTAJ, ANNELİK, YASAKLAR…

Weimar dönemi ile ortaya çıkan kadın hareketleri ile birlikte “Annelik bir kader olmaktan çok, ancak tercih edilebilir” fikri yayılmaya başlar. Kaethe Kollwitz’in annelik ve kürtaj sorunlarına dair “Ölmüş Çocuklarla Kadın” adlı eserini örnek gösterebiliriz. Bu eser onun en iyi çalışmalarındandır. Kaethe bu tarz çalışmaları ile toplumsal değişimlere yön vermeyi hedeflemiştir. Resmettiği güçlü kadınlar imajı ile de kürtaj yasasına tepki göstermiştir.

Kadınların sosyal değişim içindeki rolüne bir örnek olarak da “Bir Dokumacılar Ayaklanması” eserini gösterebiliriz. Sanayileşmenin gelişmesiyle birlikte işçi sınıfı hareketleri patlak verir. Çalışma koşullarının ağırlığı, ekonomik zorluklar ve insanca yaşamak için işçi sınıfı başkaldırır. 4 Haziran 1844’te Silezyalı dokuma işçileri topluma yaşatılan sömürü düzenine karşı Alman işçi sınıfının ilk bağımsız ayaklanmasını başlatır. Bu direnişin öncüleri erkekler olarak öne çıkartılmaya çalışılsa da kadınların sayısı oldukça fazladır. Gerçekleşen bu direniş 10 erkek 1 kadın on bir işçinin ölümüyle sonlanır. Bu direnişte kadın işçiler ön saflarda yerlerini almışlardır.

KADINLARIN, EZİLENLERİN VE İŞÇİ SINIFININ YANINDA YER ALAN BİR SANATÇI

Yaşadığı dönemin tüm acı olaylarına şahit olan Kaethe Kollwitz sanatını ataerkil düzene karşı bir silah olarak kullanmıştır. Kadının toplumsal dayatmalarla karşı sanatta eşit haklara sahip olduğunu ispat etmiş, yıkılması güç olan tabuları bir kadın ressam olarak yıkmıştır.

Kaethe Kollwitz 1919 yılında Prusya Sanat Akademisinin ilk kadın üyesi olmuş ve devam eden süreçte ilk kadın profesörü olmuştur. Kaethe Kollwitz tarafsız bir ressam değil daima kadınların, ezilenlerin ve işçi sınıfının yanında yer alan bir sanatçıdır. Eserlerini bu yönde geliştirmiştir. Kaethe Kollwitz’in eserleri; işçi ve emekçilerin yaşamlarından birer parça ve savaşa, yoksulluğa karşı bir başkaldırıdır.

Dünyanın dört bir yanında kadınların sanatıyla öne çıkması geçmiş dönemlerde olduğu gibi günümüzde de engellenmeye çalışıyor. Ancak bizler ataerkinin bizi yönlendirdiği yolda değil, kendi renklerimizle, sanatımızla, müziğimizle yolumuza ışık tutan kadınların yolunda yürümeye devam edeceğiz. Kaethe Kollwitz eserleri dünün o karanlık Almanya’sına ışık tuttuğu gibi, bugünümüzde de bizlere ışık tutmaya devam ediyor.

Görseller: Kamu malı/Wikimedia Commons