Okurumuzun Sorusu:

Merhaba. Özel bir bankanın bilgi teknolojileri grubunda çalışmaktayım. Doğum sonrasındaki analık iznimin ardından 4 ay da ücretsiz izin kullandım. Buna ilaveten de 7 aydır kısmi süreli çalışma yapıyorum. 15 güne kadar da bu hakkım bitecek. Yöneticim kısmi süreli çalışmayı kabul etmedi sadece 7 ay için verdi. Okul çağı gelene kadar olan talebimi geri çevirdi. Yöneticilerin bu şekilde kabul etmeme gibi bir lüksü var mıdır? Aynı grupta farklı bir görevde olan bir personel kısmi süreli çalışmaya devam ediyor. Dava mı açsam, talebimde ısrarcı mı olsam acaba, bilgi verebilir misiniz bana bu konuda?

Önce konuya ilişkin yasal düzenlemeleri bir anımsayalım.

İş Kanunu’nun 13. maddesine göre:

Bu kanunun 74’üncü maddesinde öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz. Bu fıkra kapsamında kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam zamanlı çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer. Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirir. Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.

Kanunda açıkça düzenlendiği üzere:

1) Yasal koşulları taşıyan ve kısmi süreli çalışma talebinde bulunan işçinin talebi işveren tarafından karşılanır. Yani genel kural olarak bu hakkın kullanılması işverenin onayına tabi değildir, işverenin bu talebi karşılamak zorundadır. Sadece ilgili yönetmelikte sayılan bazı işlerde işverenin onayı gerekir.

2) Bu haktan yararlanan kadın işçi tam zamanlı çalışmaya geri dönmek istediğinde işverene bunu en az 1 ay önceden yazılı olarak bildirir. Yani tam zamanlı çalışmaya ne zaman geri döneceğini işçi belirler. Kanun işverene bu haktan yararlanma süresini sınırlama gibi bir yetki vermemiştir. İşverenin böyle bir yetkisi, lüksü yoktur!

Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik’in 12. maddesi bu konuda daha da açık bir düzenleme getirmiştir:

“Kısmi süreli çalışma yapılabilecek işler

MADDE 12 – (1) Kısmi süreli çalışma;

a) Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde,

b) Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,

c) Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,

ç) İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde,işverenin uygun bulması hâlinde yapılabilir.

(2) Birinci fıkrada sayılmayan işlerde işverenin uygun bulma şartı aranmaksızın kısmi süreli çalışma yapılabilir.”

Okurumuzun çalıştığı işyeri birinci fıkrada sayılan işler kapsamında değildir. Dolayısıyla okurumuz işverenin uygun bulma şartı aranmaksızın kısmi süreli çalışma yapabilir. Durum bu kadar açık ve nettir. Okurumuz tam zamanlı çalışmaya geri dönmeye karar verene kadar kısmi süreli çalışmaya devam edebilir.

Okurumuz bu aşamada:

1) İşyerine yazılı bir dilekçe sunarak kısmi süreli çalışma yaptığını, kısmi süreli çalışmasını çocuğu ilköğretim çağına gelene kadar sürdürmek istediğini ancak bu sürenin 7 ay ile sınırlandığını belirtebilir. Okurumuz dilekçesinde ilgili kanun ve yönetmelik maddelerine referans vererek, yasal hakkını kullanmaya devam edeceğini açıkça vurgulayabilir.

2) İşveren okurumuzun bu beyanına aykırı biçimde okurumuzu tam zamanlı çalışmaya geçiremez. Kâğıt üzerinde böyle bir değişiklik yapsa bile bu değişiklik okurumuzu bağlamaz.

Okurumuz şu an hangi saatlerde çalışıyorsa, o saatlerde çalışmaya devam edebilir. İşveren bu nedenle, yani kısmi süreli çalışmaya devam ettiği için okurumuzu işten çıkarırsa bu işten çıkarma İş Yasası’nın 5, 13 ve 18. maddelerine aykırı olur.

Okurumuz işe iade isteyebileceği gibi kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ayrımcılık tazminatı ve diğer tüm yasal haklarını talep edebilir.

3) İşveren yasa ve yönetmeliğe aykırı davranır, okurumuzu tek taraflı olarak tam zamanlı çalışmaya geçirirse okurumuz Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na şikâyette bulunabileceği gibi İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrasından doğan haklı nedenle derhal fesih hakkını da kullanabilir. Kıdem tazminatı, uğradığı ayrımcılık nedeniyle ayrımcılık tazminatı ve diğer yasal haklarını da talep ederek işten ayrılabilir.