Okurumuzun Sorusu:

Merhabalar. Taşeron şirkette temizlik görevlisi olarak 2011-2018 yılları arasında çalışan kadın personel 696 sayılı KHK gereği başvuru yapmamış ve iş sözleşmesi 02.04.2018 tarihinde feshedilmiş. Tazminatları da ödenmemiş. Kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanabilir mi? Bu konuda hiç mahkeme kararı var mı? Teşekkür ediyorum.
696 sayılı KHK’da kadroya geçiş için hiç başvurmayan ya da başvurduğu halde kadroya geçirilmeyen ve 2 Nisan 2018 tarihinde iş sözleşmeleri feshedilen işçilerin akıbeti ile ilgili bir düzenleme yer almadı.

Bununla birlikte ister kadroya hiç başvurmamış olsun ister kadroya başvurmuş ama kadroya geçirilmemiş olsun, işten çıkarılan tüm taşeron işçilerin (koşulları mevcutsa) kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alabileceğini düşünüyorum. Çünkü mevcut yasal kurallar bunu gerektiriyor.

1475 sayılı Kanunun kıdem tazminatı hakkını düzenleyen yürürlükteki 14. maddesi uyarınca

a) İş sözleşmesi işveren tarafından feshediliyorsa,

b) İşten çıkarma 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin 2. fıkrasına (yani ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan nedenlerle işveren tarafından haklı feshe) dayanmıyorsa ve

c) İşçinin en az 1 yıl kıdemi varsa

İşçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Kadroya başvurmadığı veya başvurusu reddedildiği için işten çıkarılan taşeron işçilerin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedildiği açıktır. Bu feshin 25/2’ye dayanmadığı da açıktır. Eğer işçinin en az 1 yıl kıdemi de varsa işçi, mevcut yasal kurallara göre kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

696 sayılı KHK’da aksi yönde bir düzenleme yer almamaktadır. İşçinin kadroya başvurmamış olması işverene 25/2’den fesih hakkı da tanımamaktadır. İşçinin kadroya başvurmamış olması ya da başvurusunun reddedilmiş olmasının işçinin kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırdığı iddiasına dayanak olarak gösterilebilecek hiçbir yasal düzenleme de yoktur. Hal böyleyken bu durumda olan işçilere kıdem tazminatlarının ödenmesi yasal zorunluluktur.

Gelelim ihbar tazminatı meselesine. İş Yasası’nın 17. maddesine göre işçiyi işten çıkaran işveren (haklı fesih haricinde) işçiye ihbar süresi kadar önce haber vermek ya da işçiye ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. Eğer alt işveren (taşeron şirket) kadroya başvurmadığı ya da başvurduğu halde kadroya geçirilmediği için işten çıkardığı işçiye ihbar süresi kadar önce haber vermemişse, işçiye ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür.

Öte yandan iş akdinin feshinin ardından diğer işçilik alacaklarının da (kullanılmayan yıllık izinlerin ücretleri, ücret, fazla mesai, bayram çalışması vb.) ödenmesi zorunludur.
Gelelim alacakların kimden talep edilebileceğine.

İş Yasası’nın 112. maddesi uyarınca kamuda çalışan taşeron işçilere kıdem tazminatları son çalıştıkları kamu kurumundan tarafından ödenir.

İş Yasası’nın 2. maddesinde yer alan müteselsil sorumluluk ilkesi gereği kamuda çalışan taşeron işçiler ihbar tazminatları, ücret, fazla mesai, kullanılmayan izin ücreti gibi işçilik alacaklarını hem asıl işverenden (kamu kurumundan) hem alt işverenden (taşeron şirketten) talep edebilirler.

Bu talepler önce arabulucu aracılığıyla, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla yapılabilir.

Dolayısıyla bu durumda olan işçi arabulucu başvurusu sırasında hem asıl işvereni hem alt işvereni taraf olarak göstermeli, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de davayı her iki tarafa da açmalıdır.

Davanın lehte sonuçlanması halinde açık yasal düzenleme gereği kamu kurumu kıdem tazminatını ödeyecektir. Taşeron şirketten alacakları tahsil etmenin güçlüğü göz önünde bulundurulduğunda, diğer işçilik alacaklarının da kamu kurumundan tahsil edilmesi de mümkün olabilecektir.

Okurumuzun sorduğu soruya birebir uyan, yani başvuru yapmadığı için işten çıkarılan işçilere ilişkin çıkmış bir mahkeme kararına ulaşamadım. Böyle bir karara ulaştığım gibi bu kararı köşemizden paylaşacağım.

Son olarak şunu belirtelim. Bu yanıtı mevcut yasa kuralları ışığında hazırladım. Ancak ne benim ne bir başkasının mahkemenin sonucuna ilişkin garanti vermesi olanaklı değil…