Bir okurumuzun sorusu:

Merhabalar. Havalimanında vardiyalı taşeron işçi olarak çalışmaktayım. Bayan personel olarak servis imkânımız yok. Havalimanının yakınında hiçbir toplu ulaşım aracı yok. Taksi ile gidilip geliniyor. Sadece gece vardiyasına gelen bayan işçilere servis imkânı sağlanır diye okumuştum o da yok. İlaveten çalışma arkadaşlarımızdan biri hamile ve düşük riski olduğundan rapor alıyor. Raporda düşük riski yazmasına rağmen dönüşümlü olarak 2 ay sabit gündüz vardiyasına gelmek istemiyor. Aramızda kura çekmemiz gerektiği söyleniyor. Hamile bayan bir gün bile gece vardiyasına gelemez diye biliyorum. Lütfen bilgi verin.

Öncelikle gece vardiyasında çalışan kadın işçilerin servis hakkı ile başlayalım.

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesine göre gece vardiyasında çalışan kadın işçilere ilişkin işverenin yükümlülüğü şu şekilde:

“Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür.”

Havalimanlarına gece vardiyasının değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunduğu açık bir gerçek. Dolayısıyla okurumuzun işvereni, gece vardiyalarında çalıştırdığı kadın işçilere servis sağlamakla (işçileri işyerine götürüp getirmekle) yükümlüdür. Okurumuz ve gece vardiyalarında çalışan diğer kadın işçilerin işverene bu yükümlülüğü hatırlatmasında yarar var. Eğer işveren buna rağmen servis sağlamamakta ısrar ediyorsa, neler yapılabileceğini ayrıca ele alırız.

Ayrıca gece çalışan kadın işçilerin servis hakkı ile ilgili detaylı tüm bilgilere şu yanıtımızdan ulaşmak mümkün: GECE ÇALIŞAN KADIN İŞÇİLERİN SERVİS HAKKI VARDIR

Gelelim diğer konuya. Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 9. maddesi çok açık:

“Gebelik ve analık durumunda çalıştırılma yasağı

MADDE 9 – (1) Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar.

(2) Ancak emziren kadın çalışanlarda bu süre, anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan raporla belgelenmesi halinde altı ay daha uzatılır.

(3) Bu çalışanların anılan sürelerdeki çalışmaları …gündüz postalarına rastlayacak şekilde düzenlenir.’

Görüldüğü üzere kadın çalışanlar, gebe olduklarının tespit edildiği tarihten, doğumdan sonraki bir yılın sonuna kadar gece vardiyalarında çalıştırılamazlar. Bu yasak, düşük riski olsun olmasın tüm gebe kadın çalışanlar için geçerlidir. Gece çalıştırma yasağı kadın çalışanın gebe olduğunun tespit edildiği tarihte başlar ve çocuk bir yaşına girene kadar devam eder. Bu süre boyunca kadın çalışanların çalışma süreleri, gündüz vardiyalarına (yani saat 06:00-20:00 arasına) rastlayacak şekilde düzenlenir.

Kadın çalışan bu süre boyunca –istese ve talep etse bile- gece vardiyalarında çalıştırılamaz. Bu yasak, hem kadın hem de çocuğun sağlığını korumaya yöneliktir. Bu işin kurası olmaz!

Dolayısıyla okurumuz mesai arkadaşına bu kuralı ve gece çalışması halinde hem kendi sağlığını hem çocuğun sağlığını riske atacağını; işverene de bu yasağı uygulamak zorunda olduğunu hatırlatabilir.