Okurumuzun Sorusu:

Ben özel bir fabrikada çalışıyorum. Doğum raporum bittikten sonra 40 gün kadar hastalıktan dolayı rapor verdiler. Şu anda da ücretsiz iznimi kullanmak istiyorum. Kaç ay kullanabilirim. Rapor bu izin süresinden düşer mi? İşyerim “kullanamazsın rapor aldığın için” diyor. Bebeğim 5 aylık bu hakkımı yok sayıyorlar.

İş Yasası’nın 74. maddesine göre:

“İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir”.

Yasal düzenlemeye göre kadın işçi, normal analık izninin bitiminin ardından 6 aya kadar ücretsiz izin hakkını kullanabilir. Yani bu hak analık izninin hemen ardından kullanılabilir, daha sonraya devredilemez. Bu hakkın kullanılabileceği süre tekil gebeliklerde 16 haftalık analık izninin bitimini takip eden 6 ay, çoğul gebeliklerde ise 18 haftalık analık izninin bitimini takip edep 6 aydır.

Bu hakkın kullanılması işverenin onayına tabi değildir. 6 ay üst sınırdır. Kadın işçi ister 1 ay, ister 3 ay ister 6 ay süreyle ücretsiz izin hakkını kullanabilir. Süreyi kadın işçi belirler.

Kanunda ve ilgili yönetmelikte analık izninin ardından alınan raporlarla ilgili bir istisnaya yer verilmemiştir. Dolayısıyla analık izni sonrası kadın işçinin rapor alması raporlu olunan süreler, 6 aydan düşülebilir.

Bununla birlikte kadın işçinin analık izni sonrası bir süre rapor alması, 6 aya kadar ücretsiz izin hakkını ortadan kaldırmaz. Bu yönde bir yasa ya da yönetmelik hükmü yoktur.

Dolayısıyla okurumuzun işverenin “kullanamazsın rapor aldığın için” iddiasının hiçbir yasal dayanağı yoktur. Ancak 40 günlük rapor, 6 aydan düşülebilir, bu durumda okurumuzun maksimum kullanabileceği ücretsiz izin süresi 4 ay 20 gün olacaktır.

Kaldı ki analık izni sonrası rapor alınması mücbir sebeptir. Şöyle ki kadın işçi analık izni sonrası ücretsiz izin ya da yarım çalışma hakkını kullanabilir. Eğer yarım çalışma hakkını kullanmak isterse, bu hakkın da analık izninin bitiminde başlatılması gerekir. Ancak analık izni sonunda rapor alınması halinde, yarım çalışma hakkı, raporun bitiminde başlatılabilir.

Analık izni sonrası alınan raporun ücretsiz izin hakkını nasıl etkileyeceğine ilişkin doğrudan bir düzenleme olmasa da çok benzer bir hak olan yarım çalışma hakkına ilişkin düzenlemeden yola çıkarak, kadın işçinin mücbir sebeplerle analık izninin hemen ardından ücretsiz izni başlatamaması halinde, bu hakkın bu mücbir sebep sona erdiğinde kullanılabileceği sonucuna varılabilir.