Kısa çalışma ve rapor, analığa bağlı haklara engel oluşturmaz

19 Mayıs 2020 16:57

Kısa çalışma ve rapor; analık ödeneği, doğum parası, emzirme ödeneği ve yarım çalışma gibi analığa bağlı hakları etkilemez.

Onur BAKIR

Okurumuzun Sorusu -1:

Ben 30 haftalık hamileyim. Sigortalı olarak çalışmaktayım. Ancak salgın sebebi ile nisan ayı itibarıyla kısa çalışma sistemine geçtik. Çalıştığım 3 gün şirket ödeme yapacak geri kalan günleri İŞKUR ödeyecek. Aklıma takılan şu. 29 Haziran’da doğum iznine çıkacağım 37. haftaya gireceğim için. Geçici iş göremezlik ödeneği, emzirme ödeneği ve doğum yardımı alabilecek miyim? Çünkü kısa çalışma süresinde SSK primlerimiz ödenmeyecek diye biliyorum.

Okurumuzun sorusu – 2:

Ben 4 aylık doğum iznimdeyim. Son bir ayımda işyeri kısa çalışma ödeneğine başvuru yapmış. 8 günümü yıllık izin göstermiş, geri kalanını da kısa çalışmadan yararlandırmış. Ama ben şu an doğum raporlu olduğum halde böyle bir şey yapabilir mi?

Okurumuzun sorusu -3:

Merhaba. 13 Ocak’ta doğum yaptım. 5 Nisan’da analık iznim bitti. 6 Nisan’da 45 günlük heyet raporu aldım. 21 Mayıs’ta işbaşı yapmam gerekiyor. Ben yarım çalışmadan faydalanmak istiyorum. İŞKUR “Rapor kullandığın için sadece 15 gün kullanabiliyorsun” dedi ama sizin yazınızda “rapor yarım çalışmadan düşülemez” diyordu. Ne yapmalıyım?

1. Sorunun Yanıtı: Okurumuz analık iznine ayrılacağı tarihte kısmen çalışıyor kısmen kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor olacak. Bu durum okurumuzun analığa bağlı haklarına engel teşkil etmiyor. Çünkü:

1) Analık ödeneğinden (geçici iş göremezlik ödeneğinden) yararlanabilmek için analık izninin başladığı tarihte sigortalılık halinin devam etmesi ve son 1 yılda 90 gün prime sahip olmak gerekiyor. Okurumuzun son 1 yılda 90 gün primi olduğunu varsayarak söyleyecek olursak, okurumuz iki koşulu da karşılıyor. Analık izninden önceki aylarda primin eksik yatması engel teşkil etmiyor.

2) Doğum parasından (yardımından) yararlanmanın iki temel koşulu Türk vatandaşı olmak ve doğumun canlı gerçekleşmiş olmasıdır. Okurumuzun bebeğinin sağlıklı olarak dünyaya geleceğinden hiç şüphemiz yok! Dolayısıyla okurumuz doğum parası (yardımı) alabilecek.

3) Emzirme ödeneğinden (süt parasından) yararlanabilmek için sigortalı annenin doğum tarihinden önceki 1 yıl içinde en az 120 gün sigorta priminin yatmış olması gerekir. Okurumuzun son 1 yılda 120 gün primi olduğunu varsayarak söyleyecek olursak, okurumuz emzirme ödeneği de alabilecek. Yine son aylarda primin eksik yatması engel oluşturmayacak.

2. Sorunun Yanıtı: Analık raporu alarak analık iznine ayrılan kadın işçiye analık ödeneği (geçici iş göremezlik ödeneği) ödenir. Bu sırada işyeri kısa çalışmaya geçse bile kadın işçi analık ödeneği almaya devam eder, kısa çalışma ödeneği ödenmez. Okurumuzun durumunda iki ihtimal söz konusu:

1) Okurumuzun analık iznine ayrıldığı tarihten önce okurumuz kısa çalışmaya dahil edilmiş ve kısa çalışma öncesinde de okurumuza yıllık ücretli izin verilmiş olabilir. Bu durumda okurumuza analık izni tarihine kadar kısa çalışma ödeneği ödenmesi, analık izniyle birlikte kısa çalışma ödeneğinin kesilmesi ve analık ödeneğinin başlatılması gerekir. Aksi bir durum söz konusu ise okurumuzun işvereni uyarmasında yarar vardır.

2) İşveren hata yapmış ve analık izninde olduğu sırada okurumuzu yıllık izin kullanmış gibi göstermiş ve kısa çalışma ödeneğine dahil etmiş olabilir. Durum bu ise okurumuz işyerine başvurarak yanlış uygulamanın düzeltilmesini, yıllık izinlerinin iade edilmesini ve analık ödeneği alabilmesi için gerekli işlemlerin yapılmasını isteyebilir. Bu ihtimalde analık izninde olduğu sırada hatalı olarak ödenen kısa çalışma ödeneğini okurumuzun İŞKUR’a iade etmesi gerekir.

3. Sorunun Yanıtı: Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 4. maddesi bu konuda açık ve net düzenlemeler içeriyor. Analık izni bitiminde rapor alınması mücbir (zorunlu) sebep oluşturur. Yarım çalışma için aranan 30 günlük başvuru süresi işlemez. Raporlu olunan süre yarım çalışma hakkının kullanılacağı süreden düşülemez. İŞKUR görevlileri okurumuza yanlış bilgi vermiş.İşbaşı yapacağı tarihten itibaren 1 ay içinde yarım çalışma belgesi ve raporu ile İŞKUR’a başvurması halinde okurumuza ilk doğumu olduğu için tüm süreyle yani 60 gün süreyle yarım çalışma hakkının kullandırılması gerekir. Okurumuzun yapması gerekenler ve detaylı bilgiler şu yanıtımızda mevcut: Analık izni sonrası rapor alan işçi de yarım çalışma yapabilir.