Okurumuzun sorusu:

30 Mayıs tarihinde 32. Haftalık doğum öncesi raporumu işverene verdim. Yalnız e-devlette 31 Mayıs’ta işten çıkış gözüküyor. İnternette çok fazla bilgi kirliliği var. Bu durumda doğum paramı alma ihtimalim var mı doğumdan sonra?

Öncelikle okurumuzu şimdiden tebrik edelim, kendisine ve yaklaşık 1 ay içinde dünyaya gelecek olan çocuğuna uzun, sağlıklı ve mutlu bir ömür dileyelim.

Doğum parası olarak da anılan, analık nedeniyle ödenen 16 haftalık geçici iş göremezlik ödeneği ile ilgili soruya geçmeden önce işten çıkarma meselesini ele alalım.
Okurumuz 30 Mayıs’ta analık istirahatine ayrılmak üzere raporunu işverene veriyor ve işveren ertesi gün okurumuzu işten çıkarıyor! Bu açık ve seçim biçimde hamilelik nedeniyle yapılan bir işten çıkarmadır ve İş Yasası’na aykırıdır!

Okurumuz iş güvencesi kapsamındaysa (yani 30 veya daha fazla işçi çalıştıran bir işyerinde, en az 6 aydır, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyorsa) işe iade yoluna gidebilir. Okurumuz bir ay içinde yani 30 Haziran’a kadar önce arabulucuya giderek, anlaşma sağlanamazsa da dava yoluyla işe iadesini isteyebilir.

Okurumuz iş güvencesi kapsamında değilse işe iade isteyemez. Ancak hamilelik nedeniyle işten çıkarıldığı için kötü niyet tazminatı ya da ayrımcılık tazminatı isteyebilir.
Detaylar şu yanıtımızda mevcut: Hamilelikte işten çıkarmada izlenebilecek 2 yol var

Öte yandan okurumuz her iki durumda da 1 yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını talep edebileceği gibi, işveren ihbar süresi kadar önce haber vermediği için ihbar tazminatı da isteyebilir.

Okurumuz kullanmadığı yıllık izinlerinin ücretleri ile diğer yasal haklarını (ödenmeyen ücret, fazla mesai vb.) talep edebilir.

Sonuç olarak okurumuz en kısa sürede bir avukat ile görüşerek, iş güvencesi kapsamında olup olmadığına göre atacağı yasal adımları belirlemelidir.

Gelelim analık ödeneği meselesine. Köşemizde daha önce de defalarca işlediğimiz üzere Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre kadın işçinin analık istirahatine ayrıldığı tarihte sigortalılık hali devam ediyorsa kadın işçi analık ödeneğini tam alabilir. Kadın işçinin daha sonra işten çıkarılması analık ödeneğine engel teşkil etmez.

Okurumuz analık istirahatine 30 Mayıs’ta ayrılmış, 31 Mayıs’ta işten çıkarıldığı için sigortalılık hali 9 Haziran 2019 tarihi itibariyle sona ermiştir. Okurumuzun analık istirahatine ayrıldığı tarihte sigortalılık hali devam ettiği (daha işten çıkarma bile olmamıştır) için okurumuz yasaya göre analık ödeneğine hak kazanmıştır. Daha sonra işten çıkarılmış olması kanuna göre analık ödeneği almasına engel teşkil etmez.

Buraya kadar Kanun ne diyorsa onu yazdım. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu 5 Aralık 2017 tarihinde ilgili yönetmelikte kanuna aykırı bir değişiklik yaparak, işten çıkarılan hamile işçilerin analık ödeneği alabileceği süreyi 10 gün ile sınırladı. Tüm detaylar bu yanıtımızda mevcut: SGK yasal hakkı yönetmelikle kısıtlayamaz! 

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na aykırı olan bu yönetmelik değişikliğinin hukuken hiçbir değeri yok. Kanuna aykırı yönetmelik maddesi hükümsüz. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu, Kanunu değil yönetmeliği uyguluyor. Bu nedenle SGK okurumuza en fazla 10 günlük analık ödeneği verecek. Okurumuz 16 hafta değil 10 gün analık ödeneği alabilecek.

Peki, okurumuz ne yapabilir?Birinci ihtimal SGK’ya dava açarak yasaya aykırı yönetmelik maddesi ile sınırlanan analık ödeneğinin tümünü SGK’dantalep etmek! İkincisi ise hamilelik nedeniyle okurumuzu işten çıkaran işverenden mahrum kalınan analık ödeneğini yasal yollarla talep etmek. Okurumuzun bu davaları kazanacağının garantisini veremem.Eğer Türkiye’de hukukun kırıntısı kalmış ise mahkemenin okurumuz lehine karar vermesi gerekir…

Bir kez daha söyleyelim. SGK bu hukuksuzluktan derhal vazgeçmeli, en kısa sürede yönetmelikte yaptığı değişikliği geri almalı ve haklarını kısıtladığı tüm kadın işçilere haklarını teslim etmelidir!

Bir çağrımız da emekten yana milletvekillerine! Bu sorunu Meclis gündemine taşımanız, sorunun çözümüne katkı sunabilir…