Ekmek ve Gül olarak; pandeminin birinci yılına denk gelen 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’ne giderken, 22 ilde (Adana, Adıyaman, Ankara, Antalya, Antep, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çorum, Denizli, Dersim, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Malatya, Manisa, Mersin, Nevşehir, Tekirdağ ve Tokat), 23 farklı işkolunda (bankacılık, basın, belediye, büro, cam, depo, eğitim, eğlence, ev hizmetleri, gıda, hizmet, iletişim, madencilik, mağazacılık, metal, petrokimya, sağlık ve sosyal hizmetler, savunma, tarım, taşımacılık, tekstil ve turizm) ücretli çalışan 680 kadınla yapılandırılmış sorular içeren derinlemesine görüşmeler ve anketler gerçekleştirdik.

Görüşmelerin tamamı yüz yüze yapıldı. Kadınlar yalnızca soruları yanıtlamakla kalmadılar. Anketleri ve görüşme formlarını işyerlerine, fabrikalara, atölyelere, ofislere götürerek; soyunma odalarında, kısıtlı çay ve yemek molalarında, servislerde, izin günlerinde, iş çıkışlarında kısıtlı imkanlarını zorlayarak, mesai arkadaşlarını da katarak bir parçası oldular bu çalışmanın. Yüzlerce kadın emek verdi.

Ancak kadınların tüm zorluklara rağmen bu buluşmalara dahil olabilmek için gösterdiği çaba, yan yana gelme ısrarımıza yanıt vermek için koşullarını zorlamaları, bunun için buldukları yaratıcı yol ve yöntemler de bir o kadar kıymetli, umut verici.

Yüz yüze gerçekleştirdiğimiz bu görüşmelerde şunları ortaya çıkarmak istedik:

1- İşyerinde pandemi tedbirleri: Hangi önlemler alındı? Bu önlemler yeterli miydi? Çalışanlar bu önlemler için mücadele etmek zorunda kalmışlar mıydı? Pandemi tedbirleri işçilerin birbiriyle iletişimini nasıl etkiledi?

2- Çalışma koşulları, baskı ve denetimde yaşanan değişim: Çalışma saatlerinde artma/azalma yaşandı mı? Çalışma saatleri içindeki dinlenme saatlerinde bir değişiklik yaşandı mı? Belirli bir sürede yapılan işin yoğunluğunda ve çalışan sirkülasyonunda nasıl değişimler oldu? Çalışma sisteminde, denetlenme biçim ve araçlarında, işyerinde kadınlara yönelik özel baskı ve denetim mekanizmalarında nasıl değişimler yaşandı?

3- Evdeki yükler bakımından değişimler: İşten eve gidildiğinde yapılan işlerde, bunlara harcanan sürede ne gibi değişiklikler oldu? Bakım sorununu nasıl çözdüler?

4- Pandemi sürecinde hane içi ilişkilerdeki değişimler: Pandemi döneminde ev içinde aile bireyleriyle ilişkileri nasıl etkilendi?

5- Duygu durumundaki değişimler: Şiddet riskleri arttı mı? Kadınların yaşadığı şiddetin boyutları değişti mi? Yorgunluk ve tükenmişlik duyguları ne noktada?

6- Örgütlenme eğilimi: Pandemi döneminde sendikalı işyerleri ile sendikasız işyerleri arasındaki farkı nasıl değerlendiriyorlar? Sendikaların pandemi dönemindeki tutumu konusunda ne düşünüyorlar? İşyerinde mesai arkadaşlarıyla ortak hareket ederek elde ettikleri kazanımlar var mı? Farklı işyerlerinde pandemi döneminde neler olup bittiğine dair bilgileri var mı?

7- Pandemi döneminde işçi ve emekçi kadınlar yaşadıklarının sorumlusu olarak kimi görüyorlar?

Çalışmamız boyunca “Bunları böyle konuşunca ne çok şey yaşamışız da yine de ayakta kalmışız, vay be, diye düşündüm” diyen, “Buluşmak için iyi ki ısrar ettiniz, ilk defa nasılsın sorusunu duymuş gibiyim” diyen, “Kimse ile uzun zamandır böyle dertleşmemiştim, yaşayıp gidiyoruz, ne yaşadığımızı bilemiyoruz, aslında aynı şeyleri yaşayan ne kadar çok insanız, göremiyoruz, yalnızlık sarmalının içine takılıp kalıyoruz, yalnızlık duygum dağıldı” ve daha pek çok dayanışma duygusunu, birliktelik ihtiyacını dile getiren kadınla…