Tunus Kadın ve Aile Bakanı Asmaa as Suhairi koronavirüsü nedeniyle uygulanan sokağa çıkma yasağında evlerinde şiddet gören kadınların sayısının beş kat arttığını açıkladı. Sayılar 23-27 Mart tarihleri arasındaki verilere dayandırılmıştı. Bakan tam bir sayı veremedi. Suhairi, ülke genelinde sekiz kadın sığınmaevi olduğunu söyledi. Şu anda artan talebi karşılamak için yasal önlemler planlanmakta olduklarını belirtti. Tunus Adalet Bakanlığı’nın 2017’den önceki yasadan daha agresif bir yasa uygulayacağını açıkladı.

Aile üyelerine karşı şiddet uygulayan kişilerin evlerinden uzaklaştırılması esas alınıyor. Bu şekilde Tunus’ta aile içi şiddet mağdurlarının daha iyi korunacağı düşünülüyor.

Fiziksel şiddet, MENA bölgesi olarak adlandırılan Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki ülkelerde yaşayan birçok kadın için günlük yaşamın bir parçası. Arap gazetesi “Al-Araby al-Jadeed” in yayımladığı, mart ayında Princeton Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre Yemen, Fas, Mısır, Sudan ve Cezayir’deki tüm kadınların dörtte biri eşlerinin şiddetine maruz kalıyor. İnsan Hakları İzleme Örgütünün (HRW) yaptığı bir araştırmaya göre, MENA ülkelerinin yaklaşık yarısında aile içi şiddete karşı yasalar uygulamada. Ancak yasalar kadınları etkili şekilde koruyamıyor, aile içi şiddet artarak devam ediyor.

Aile içi şiddet istisnai bir durum değil. Uzmanlar bir kadının yıllarca, on yıllarca şiddet gördüğünü söylüyorlar.

‘ŞİDDET HAYATIMIN BİR PARÇASI OLDU’

DW ile röportajda Wadia Mahmoud (ismi editörler tarafından değiştirildi) “Fiziksel şiddet hayatımın bir parçası oldu” diyor. “Yeme, içme ve nefes alıp verme gibi. Hep böyleydi, başka türlüsünü hatırlamıyorum.” 50 yaşındaki kadın eşi ve eşinin toplumsal çevresinden o kadar korkuyor ki anonim kalmayı tercih ediyor, hangi ülkede yaşadığının yazılmasına da karşı çıkıyor. Wadia, 30 yıldan fazla bir süre önce bir akrabasıyla evli. O zamandan beri aile içi şiddete maruz kaldı. Ama dayak atan adamdan ayrılamadı: “Bana her vurduğunda, anne babamın evine sığındım. Ama uzun süre dayanamadım. Dedikoduya neden olmamak için her seferinde ona geri geldim” diyor.

Wadia Mahmoud, ailesinde şiddet nedeniyle ıstırap çeken tek kişi değil. Sekiz kızı ve oğlunun şiddetten başka bir şey görmediklerini söylüyor. “Şiddet nedeniyle anne babamın evine gittiğimde eşim çocuklarımı döverek onlara boyun eğdirdi. Çocuklarım ağlayarak telefon etti, geri gelmemi istedi ve geri döndüm. Her doğumumdan sonra eve geldiğimde çocuklarımın her yerinin çürük içinde olduğunu gördüm Bir anne için bundan büyük ıstırap olur mu? Çocuklarımın saçına zarar gelmesi yerine dövülmeyi tercih ederim” diyor. Wadia Mahmoud’un rahatladığı bir zaman var(dı). Çoğu zaman eşi iş nedeniyle haftalarca eve gelmiyor(du). “Kısa bir süre için bile olsa, derin bir nefes alma ve normalliğimden kurtulma fırsatı veriyor. Onun yokluğu her zaman benim ve çocuklarım için mutluluk.” Ama şimdi karantina önlemleri ve ülkesindeki sokağa çıkma yasağı Wadia’nın eşinin her zaman evde kalmasına yol açtı. Bu onun için bir kabus. Kızları evlenip evden çıktığından beri durum daha da kötü. “Kocam asabi, sigara ve kahve eksikliği onu çılgına çeviriyor. Karantina sırasında oğlum ve ben onunla yapayalnızız.”

‘İLİŞKİYİ REDDETTİĞİM İÇİN BENİ YAKMAKLA TEHDİT ETTİ’

Wadia gibi, Um Ali (editörler tarafından değiştirilen isim) uzun süredir çok kötü durumda. Bir süre önce bir Arap ülkesinden şu anda yaşadığı Türkiye’ye kaçtı. Kocası onu ve çocuklarını her gün dövüyor. “Bir keresinde onunla ilişkiye girmeyi reddettiğim için beni yakmakla tehdit etti” diyor. Um Ali Türkiye’de tam bir sokağa çıkma yasağı ilan edilmesinden korkuyor. Bu süre onun için çalışamaması ve her zaman evde ve dolayısıyla kocasının yanında olması, şiddetin artması anlamına geliyor. “O zaman daha fazla dövülüp hakaret edileceğimi düşünüyorum. Bu duruma daha fazla dayanamam.”

SADECE KADINLAR DEĞİL ÇOCUKLAR DA RİSK ALTINDA

Filistin Gazze Şeridi’nde de endişe var. Sosyal Hizmet Uzmanı Alaa Aknes Gazze Şeridi’nde aile içi şiddet mağdurlarını da tedavi eden bir acil klinikte çalışıyor. “Karantina ve sokağa çıkma yasağı aileler için yepyeni, alışılmadık bir durum yarattı, daha yoğun uygulanırsa, bazı insanlar uygun şekilde tepki vermekte zorluk çekebilirler.” Toplumun en güçsüzleri olan kadın ve çocuklara yönelik şiddetin böylesi bir durumda artacağını tahmin ediyor. “Bu şiddet hem fiziksel hem de psikolojik olarak uygulanabilir” diyor. Aknes, karantina döneminde kadınların Arap dünyasındaki geleneksel rolleri nedeniyle, çok daha fazla psikolojik ve fiziksel baskı altında olacaklarından endişe duyuyor. Ancak çocuklar, yetişkinlerin öfkesi için paratoner olarak kötüye kullanılma riskini de taşıyorlar: “Bu onların daha fazla acı çekmesine neden oluyor, çünkü etraflarında neler olup bittiğini anlamıyorlar.”

Lübnanlı Sosyal Hizmet Uzmanı Rania Süleyman da, uzun bir süre boyunca birçok aile üyesinin kapalı ve dar bir ortamda birlikte yaşamasının birbirleriyle ilişkileri üzerinde büyük bir yük olacağı görüşünde. Özellikle Orta Doğu’da kapalı bir alanda geniş bir aileyle yaşam ve kişinin kendi sağlığı için sürekli endişe duyması yaygın olduğundan sokağa çıkma yasağı erkekler üzerinde önemli bir toplumsal baskı yaratabilir. “Bu durumdaki erkekler kadınlara ve çocuklara yönelik fiziksel şiddetle deşarj olma yoluna gidebilirler.”
Süleyman, “Bu koşullar altında, kadınların ailenin ihtiyaçlarına yüksek derecede yanıt vermeleri gerekiyor” diyor. “Bu günlük stres anlamına geliyor. Eğer erkeğin gereksinimlerini karşılamazlarsa, fiziksel istismar riskiyle karşı karşıya kalıyorlar.”

Filistinli meslektaşı Alaa Aknes, kadınlara her zaman kimlik kartları ve sağlık sigortası gibi resmi belgelerini üzerlerinde taşımalarını - mümkünse - yardım kuruluşlarından gelen acil başvuru numaralarını not etmelerini ve acil durumlarda kendilerine yardımcı olabilecek güvenilir kişileri belirlemelerini tavsiye ediyor.

Deutsche Welle’den çeviren Semra Çelik, ara başlıklar Ekmek ve Gül’e aittir.