Okurumuzun sorusu:

Ben bina görevlisiyim. İşe giriş tarihi 06.02.2014. Kâğıtta yazan çıkış tarihi 26.08.2018. Beni işten çıkarmak istiyorlar. Ben kâğıda imza atmadım. Söyledikleri rakam az geldi. Brüt maaş 2.029 TL. Resmi tatillerde çalıştım. Ramazan ve Kurban bayramları ve pazarları çalışmadım, diğer resmi tatillerde çalıştım. Kapıcı dairesinde oturuyorum. Kira emsallerine göre en az 800 TL. Elektrik, suyu, ısınmayı onlar ödüyor. Elektrik, su aylık 100 TL. Hesap yapıp yollarsanız sevinirim.

Öncelikle kıdem tazminatı ile ilgili genel bilgilerle başlayalım. Sonra apartman görevlilerine ilişkin özel konulara ve hesaplamaya geçelim.

KIDEM TAZMİNATI HESABI

1) Kıdem tazminatı işçinin her 1 yıllık çalışmasına karşı 30 günlük ücreti tutarındadır. Yıldan arta kalan süreler de orantılı olarak yansıtılır. Örneğin 1,5 yıl kıdemi olan işçinin kıdem tazminatı 45 günlük ücret üzerinden hesaplanır. Önce kıdem tazminatına esas günlük ücret bulunur, bu tutar her 1 yıl için 30 ile çarpılır. Aynı yöntemle yıldan arta kalan süreler de ilave edilir.

2) Kıdem tazminatı işçinin son, giydirilmiş, brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Yani kıdem tazminatında işçinin en son aldığı ücret esas alınır. Ücret dışındaki, süreklilik arz eden diğer parasal (ör. ikramiye, çocuk yardımı vb.) ve para ile ölçülmesi mümkünhaklar da (ör. işyerinde yemek, servis vb.) hesaba dâhil edilir. Hesap işçinin eline geçen net ücret üzerinden değil, sigorta ve vergi kesintilerinden önceki brüt ücret üzerinden yapılır.

3) Fazla mesai ücreti, tatil çalışması ücreti gibi haklar kıdem tazminatı hesabına dâhil değildir.

4) Hesaplanan kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilir ve geri kalan tutar işçiye ödenir. Ancak işçiye her bir yıllık kıdemi için ödenecek 30 günlük kıdem tazminatı, kıdem tazminatı tavanını geçemez.

APARTMAN GÖREVLİLERİ BAKIMINDAN

Kıdem tazminatı hesabına işçiye sağlanan ve para ile ölçülmesi mümkün hakların (menfaatlerin) da dâhil olduğunu belirtmiştim.

Apartman görevlilerine para olarak ödenmeyen ancak para ile ölçülmesi mümkün bazı haklar sağlanmaktadır. Örneğin apartman görevlilerinden kira alınmamakta; elektrik, su ve yakıt giderleri apartman tarafından karşılanabilmektedir. Bu hakların hepsi, para ile ölçülmesi mümkün olan haklardır ve kıdem tazminatı hesabına dâhil edilmek zorundadır.

Buna ilişkin sayısız Yargıtay kararı bulunmaktadır. Yargıtay,“davacının kıdem ve ihbar tazminatına esas giydirilmiş ücretinin hesabında hizmet akdi süresince oturduğu kaloriferli kapıcı dairesinden sağladığı konut, su, elektrik gibi menfaatler de nazara alınmalıdır” demektedir (ör. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, Esas Numarası: 2007/13667, Karar Numarası: 2008/4777, Karar Tarihi: 13.03.2008).

Eğer apartman görevlisine konut sağlanıyor, yani apartman görevlisi kira ödemeden apartman içindeki bir dairede kalıyorsa, bu dairenin son emsal kira bedeli hesaba dâhil edilir.

Apartman görevlisinin su, elektrik, yakıt, doğalgaz vb. gibi giderleri apartman tarafından karşılanıyorsa, bu hakların her birinin son 1 yıllık ortalaması alınır. Örneğin apartman görevlisi yaz aylarında işten çıkarılırsa, o ay yakıt gideri olmadığı için yakıt giderinin hesaba dâhil edilmeyeceği iddia edilemez. Son 1 yıl içindeki yakıt bedelinin ortalamasının alınması gerekir.

Diğer işçilerden farklı olarak apartman görevlilerinin kıdem tazminatından damga vergisi kesilmez.

OKURUMUZ İÇİN HESAPLAMA

Okurumuzun işten çıkarılacağı 26 Ağustos 2018 tarihine göre toplam hizmet süresi 4 yıl 6 ay 20 gün olacak. Okurumuzun 4 yıl için 120 gün, 6 ay 20 gün için ise 16,66 gün, toplamda ise 136,66 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı alması gerekiyor.
Okurumuzun verdiği bilgiler ışığında kesin bir hesaplama yapmamız olanaklı değil. Ancak yaklaşık bir hesaplama yapmaya çalışalım. Emsal kira bedelinin 800 TL, elektrik ve suyun aylık ortalama bedelinin 100 TL, ısınma bedelinin ise aylık ortalama 150 TL olduğunu varsayalım.

Bu hesaplamaya göre okurumuzun kıdem tazminatına esas günlük ücreti 102,63 TL çıkıyor. Bu tutarı 136,66 ile çarptığımızda ise 14.025,4 TL’ye ulaşıyoruz. Apartman görevlilerinin kıdem tazminatından damga vergisi kesilmediği için bu tutardan damga vergisi kesmiyoruz.
Altını çizerek belirteyim. Bu hesaplama kesin değil. Okurumuzun verdiği bilgiler ve varsayımlar üzerinden yapılan bir hesaplama. Kesin hesap için dairenin emsal kira bedeli ile elektrik, su ve ısınma giderlerinin net bir biçimde belirlenmesi gerekiyor.

OKURUMUZUN DİĞER HAKLARI

Eğer işveren okurumuza, en az 8 hafta önceden ihbarda bulunmadı, yani işten çıkarılacağını yazılı olarak bildirmediyse okurumuz 8 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatına da hak kazanır. Ancak okurumuzun çıkarılacağı tarih 26 Ağustos 2018 tarihi olarak belirtildiğine göre, ihbar süresi kadar önce ihbarda bulunulduğu sonucuna varıyorum.

Okurumuza çalıştığı tatil günleri için ayrıca ödeme yapılmadıysa, çalıştığı her gün başına 1 günlük ek ücret ödenmesi gerekir.

Okurumuzun hak ettiği ancak kullanmadığı yıllık izinleri varsa, bunların ücretlerinin de iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından ödenmesi gerekir.

OKURUMUZ NE YAPABİLİR?

Anlaşılan o ki, apartman yönetime okurumuza bir ibraname (haklarımı aldım yazısı) imzalatmak istiyor.

Oysa Borçlar Kanunu’nun 420. maddesi diyor ki, ibranamenin geçerli olması için:

1) Sözleşmenin sona ermesinden itibaren en az 1 ay geçmeli.

2) Yazılı olmalı, alacağın türü ve miktarı açıkça belirtilmeli.

3) Ödeme hak edilen tutarda noksansız ve banka aracılığı ile yapılmalıdır.

Oysa okurumuza henüz iş sözleşmesi sona bile ermediği ve tüm alacakları eksiksiz ödenmediği halde ibraname imzalatılmak istenmektedir. Esasında yasal kurallara aykırı olan bu ibraname hukuken geçersizdir. Okurumuz bu ibranameyi imzalamak zorunda değildir.

Okurumuz işten çıkarılmasının ardından tüm yasal alacakları ödenene kadar ibranameyi imzalamayabilir. Ya da ibranameye tarih koyarak ve “alacaklarım eksik hesaplanmış ve ödenmiştir, yasal ve fazlaya ilişkin haklarım saklı kalmak kaydıyla” şeklinde bir şerh düşerek, ibranameyi imzalayabilir. Bu durumda okurumuz, eksik ödenen alacaklarını yasal yollarla talep etme hakkını saklı tutmuş olur.

Okurumuz tüm yasal hak ve alacakları eksiksiz ödenmediği takdirde önce arabulucuya giderek, arabulucuda anlaşma sağlanmadığı takdirde ise dava yoluyla tüm hak ve alacaklarını talep edebilir.

Not: Apartman görevlileri, genel işler işkolunda yer alan sendikalara üye olma hakkına sahip. Bu sendikalardan biri olan ve apartman görevlilerine yönelik önemli örgütlenme ve hak arama faaliyetleri yürüten DİSK’e bağlı Genel-İş Sendikası’nın apartman görevlilerinin haklarına ilişkin soru-cevap yöntemiyle hazırlanmış broşürüne şuradan ulaşmak mümkün: Konut İşçiliği: Sorular – Yanıtlar