Okurumuzun Sorusu:

Merhaba. 2 Ocak 2017 tarihinden beri özel bir okulda sınıf öğretmeni olarak görev yapmaktayım. 19 Haziran 2020 de doğum iznine çıktım, 30 Haziran’da doğum yaptım. İşverenim 24 Ağustos 2020 de işbaşı yapmam dahilinde 2020-2021 eğitim öğretim yılı için bana sınıf verebileceğini sözlü olarak iletti. Ben de doğum iznim 8 Ekim 2020 de biteceğinden tekliflerinin yasal olmadığını belirterek kabul etmedim. Normal şartlarda 31 Ağustos 2020 de sözleşmem sona erecek. 05.09.2020- 17.11.2020 tarihleri arasında ücretsiz izne çıkarıldım. Bahsi geçen tarihlerde 8 Ekim’e kadar yasal doğum iznindeyim. Bu süreçte doğum izninde olan biri ücretsiz izne çıkarılabilir mi? Benim isteğim kıdem tazminatı alıp kurumla yollarımı ayırmaktır. Doğum izni sürecinde erkenden işe başlamamı istemeleri beni kurumdan soğuttu. Her türlü haklarımı saklı tutarak süreci nasıl yönetmeliyim. Ne yapmalıyım? Şimdiden Desteğiniz İçin teşekkür ederim.  

İş Yasası’nın 74. maddesine göre kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Kadın işçi doktor raporuyla doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışıp doğum öncesi kullanmadığı analık iznini doğum sonrasına aktarabilir. Ancak doğum sonrası analık izni hiçbir biçimde kısaltılamaz. Hem kadın işçi hem bebeğin sağlığı bakımından kadın işçi analık iznini tam kullanmak, işveren de analık iznini (istirahatini) tam kullandırmakla yükümlüdür.

Okurumuzun örneğinde olduğu gibi erken doğum nedeniyle doğum öncesi analık iznin tam kullanılamadığı durumlarda doğum öncesi kullanılamayan süre doğum sonrasına aktarılır.

Dolayısıyla işverenin okurumuzdan doğum iznini yarıda kesip işe dönmesini istemesi İş Yasası’nın 74. maddesine aykırıdır. İşverenin okurumuzun sözleşmesini yenilemeyi bu şarta bağlaması da İş Yasası’nın 5. Maddesi ile güvence altında olan “eşit davranma ilkesine” aykırıdır.

Bununla birlikte Kovid-19 nedeniyle işverenlere tanınan işçilerin onayı olmaksızın işçileri ücretsiz izne çıkarma yetkisi devam etmektedir. Her ne kadar zaten analık izninde olan bir işçinin ücretsiz izne çıkarması teknik olarak mümkün olmasa da okurumuz için ücretsiz izin süresi analık izninin sona erdiği 8 Ekim tarihinden itibaren başlamıştır. Okurumuz 17 Kasım’a kadar ücretsiz izindedir.

İşyeri kısa çalışma kapsamındaysa ve okurumuz yasal koşulları sağlıyorsa okurumuz 8 Ekim -17 Kasım tarihleri arasında kısa çalışma ödeneği alabilecektir. Aksi takdirde okurumuz nakdi ücret desteğinden yararlanabilecektir.

Altını çizerek belirtelim. Okurumuzun sözleşmesi ağustos sonunda bitmiş. Okurumuzla yeni bir iş sözleşmesi yapılmamış olsa dahi işveren 5 Eylül tarihinden itibaren okurumuzu ücretsiz izne çıkararak sözleşmeyi fiilen yenilemiştir.

17 Kasım tarihi itibariyle okurumuzun işbaşı yapması gerekecektir. Eğer işveren okurumuzu işbaşı yaptırmazsa, okurumuz haksız bir biçimde işten çıkarılmış olacaktır. Okurumuz kıdem tazminatının yanı sıra bakiye kalan ücretini (yani yeni sözleşmesinin normalde biteceği tarihe kadar alabileceği ücreti) talep edebilecektir. Öte yandan okurumuz hamilelik ve doğum nedeniyle işten çıkarılma gerekçesiyle İş Yasası’nın 5. Maddesi uyarınca ayrımcılık tazminatı da isteyebilecektir.

Okurumuz 17 Kasım’dan sonra yaşanacak gelişmelere göre bizimle yeniden irtibata geçebilir.