Okurumuzun Sorusu:

Sorum şu. 14 Ocak’ta analık iznim bitiyor ve bittikten sonra yarım çalışma hakkımı kullanmak istiyorum. İŞKUR’a sorduğumda bunun benim hakkım olduğumu işverenin karşı çıkmayacağını söyledi ama kafama takılan şu, ben işyerine yarın çalışma belgesini götürdüğüm zaman bana “işe dönme ücretsiz izine ayrıl” deme hakkı var mı? Normalde yoktu ama şu an pandemiden dolayı bunu diyebilir mi? Teşekkür ederim.

Öncelikle okurumuzu tebrik edelim; okurumuza, bebeğine ve ailesine uzun, sağlıklı ve mutlu bir ömür dileyelim.

16 haftalık analık izninden dönen kadın işçinin önünde 4 farklı alternatif bulunmaktadır:

1) İşe geri dönmek

2) Yarım çalışma hakkını kullanmak

3) 6 aya kadar ücretsiz izin almak

4) Kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını kullanmak

Bu haklar İş Yasası’nın 13 ve 74. maddelerinde düzenlenmiştir ve seçim hakkı kadın işçiye bırakılmıştır. Sadece kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkı bakımından bazı iş ve sektörlerde işverenin onayı şartı bulunmaktadır. Bunun dışında kadın işçi istediği hakkını -işverenin onayı gerekmeksizin- kullanabilir. İşveren kadın işçinin seçimine ve tercihine karışamaz. Yasal olarak “Bunu yapamazsın” diyemez, kadın işçinin talebini reddedemez.

Pandemi nedeniyle ilgili yasa maddelerinde herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Dolayısıyla işveren pandemiyi gerekçe göstererek kadın işçinin seçimine karışamaz.

Sonuç olarak okurumuz analık izni dönüşü yarım çalışma hakkını kullanabilir. İşveren bu talebi reddedemez. Okurumuza “işe dönme, ücretsiz izne ayrıl” diyemez. Okurumuzu yarım çalışma hakkını kullanmak yerine ücretsiz izin almaya zorlayamaz. Okurumuzun izlemesi gereken yol ve başvuru formu bu yanıtımızda mevcut: https://ekmekvegul.net/haklarimiz-var/yarim-calisma-icin-esin-calismasi-zorunlu-degil

Gelelim en can alıcı noktaya. Analık izni dönüşü, okurumuz, ister 6 aya kadar ücretsiz izne ayrılır ister yarım çalışma hakkını kullanır. Yani işveren okurumuzun hangi hakkını kullanacağına karışamaz. Bununla birlikte 17 Nisan 2020 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7244 sayılı Kanunun 9. maddesi ile İş Yasası’na eklenen 10. geçici madde ile “işverenlere işçinin onayı aranmaksızın işçiyi tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkarma yetkisi” tanınmıştır. İşçinin bu nedenle haklı fesih hakkını kullanamayacağı da açıkça düzenlenmiştir. İşverenlere tanınan bu yetki Cumhurbaşkanı kararı ile halihazırda 17 Mart 2021 tarihine kadar uzatılmıştır. Dolayısıyla okurumuzun işvereni, okurumuzu ücretsiz izne çıkarma yetkisine sahiptir.

Toparlayacak olursak, okurumuz ister yarım çalışma hakkını kullanır ister ücretsiz izin alır ister işe döner. Ancak okurumuzun kararından ve seçim yapma hakkından bağımsız olarak işveren okurumuzu ücretsiz izne çıkarabilir. Yani işveren okurumuzu ücretsiz izin almaya zorlayamaz, okurumuzun seçimine müdahale edemez ama tek taraflı olarak okurumuzu ücretsiz izne çıkarabilir.

Son olarak şunu da belirtelim. İşyerinde faaliyet olağan biçimde devam ettiği ve diğer işçiler çalıştığı halde işveren okurumuzu sırf cezalandırma amaçlı olarak ücretsiz izne çıkarırsa bu İş Yasası’nın 5. maddesine aykırı olur ve okurumuz ayrımcılık nedeniyle haklı fesih hakkını kullanabilir. Böyle bir durum söz konusu olursa okurumuz bizimle irtibata geçebilir.