Erdoğan’ın yeni mezunların istihdamına yönelik açıkladığı teşvik paketi yine patronları destekliyor. Pakete göre; mikro işletmelerde 2, küçük işletmelerde 5 personele kadar istihdam yaparak personel başına 100 bin - kadın ise 110 bin TL- faizsiz, 2 yıl sonra geri ödemeli kredi desteği işverenlere sağlanacak. Bu paket istihdam edilen personelin bir yıl işten çıkarılmaması şartını da içeriyor. Alınacak personelin meslek lisesi ya da teknik lise mezunu olması, en az 2 veya 4 yıllık üniversite mezunu olması, son 3 yıl içinde 180 günden fazla çalışmamış olması gerekiyor. Bu kredi desteği miktarı kadın istihdamı yapıldığında artıyor.

Bağımsız araştırmacı Gülnur Elçik ve Kadın Emeği Çalışan Feminist Araştırmacılar (KEFA) bu teşvik paketinin ne anlama geldiğini Ekmek ve Gül’e değerlendirdi.
Kadın işsizliğinin rekor boyutlara ulaştığı, kadınların en güvencesiz, kayıt dışı işlere mahkûm edildiği, diplomalı işsizliğin en görünür olduğu bugünlerde bu teşvikin yeni mezun kadınların istihdamına etkisine Elçik, “koku yayan bir çöp kutusunu kırmızıya boyama” benzetmesi yaptı. KEFA da kadınlar için geçici değil, kalıcı istihdamın hedeflenmesi gerektiğine dikkat çekti.

İŞVEREN İÇİN UCUZ İŞÇİ TEŞVİKİ

Kredi teşviğinin detaylarına dair konuşan Elçik, “Koşullardan birinin meslek ve teknik lise mezunu olması zaten kadınları büyük oranda eliyor. Fakat daha önemlisi, TÜİK bile kadın erkek ücret farkının meslek lisesi mezunları arasında olduğunu ortaya koyuyor. Kadınların istihdam edilmesi işverene 10 bin lira fazla kredi alabilme olanağından daha ziyade çok daha az ücret ödeyebileceği bir işçi çalıştırma olanağı. Öte yandan, genel olarak en çok talep edilen 11 işe bakıldığında, kadınların çalışabileceği iş alanlarının da sektör için öncelikli olmadığını görüyoruz" dedi.

TÜİK'in Kasım ayı verilerine göre 15 yaş üstünde Mesleki veya Teknik Lise mezunu işsiz kadın sayısı 230 bin, Yüksek Öğretim mezunu işsiz kadın sayısı ise 752 bin, 15-24 yaş grubunda kadın işsizlik oranı yüzde 30,7.

Teşvik paketini duyururken Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Amacımız 75 bin yeni meslek lisesi veya üniversite mezunu gencimizi istihdama dahil etmektir” sözüne yanıt veren KEFA, “Halihazırda mikro ve küçük işletmelerde çalışanlar arasında meslek veya teknik mezunların cinsiyet dağılımına bakıldığında yüzde 75'i erkek çalışanlar. Dolayısıyla şöyle varsayılabilir, 75 bin yeni istihdam yapılsa bile, bunun 56 bin küsuru genç erkekler olacaktır. Kadın istihdamındaki artış ise 19 bin olacaktır” dedi ve kadın çalışan başına ek olarak verilen 10 bin TL’nin, emek piyasalarında var olan cinsiyetçi ve ayrımcı pratikler karşısında etkili olmayacağını söyledi.

KEFA, uluslararası araştırmalarda da istihdam teşvik programlarının kadın istihdamına etkilerinin sınırlı olduğu, yaş, bölge gibi demografik ayrımlarda kadın ve gençler üzerindeki etkilerinin farklı olduğu ve özellikle 1 yıldan sonra neredeyse tüm olumlu etkilerin ortadan kalktığının görüldüğünü belirtti.

‘KOKU YAYAN ÇÖP KUTUSUNU KIRMIZIYA BOYAMAK GİBİ’

İşverene verilecek geri ödeme ertelemeli kredi olanağının, kronik bir sorun olan kadın istihdamı soruna derman olabileceği iddiasına dair Elçik, “AKP’nin ev kadınlığını yeni bir kariyer olarak sunduğu, kadınlar açısından sokakların daha da güvensizleştiği, ücretsiz veya düşük ücretli kamu kreşlerinin neredeyse sıfırlandığı, özellikle pandemi ile birlikte kölelik düzeni çalışma koşullarının yaygınlaştığı, yirmi yıldır yerinden oynatamadığı (yirmi yılda sadece yüzde 5 artan işgücüne katılım da pandemi ile birlikte geri gitti) kadınların istihdama katılımını geri ödeme ertelemeli kredi olanağı ile artırabileceğini iddia etmek, koku yayan bir çöp kutusunu kırmızıya boyamaya benziyor” diye konuştu.

BAKIM SORUNU İSTİHDAMIN ÖNÜNDE ENGEL
Bakım sorununun kadınların istihdama katılımında etkisini hem kadın işgücü talebi hem de işgücü arzı cephelerinde gözlemleyen KEFA, doğum sonrası çocuk bakım hizmetlerinin yetersizliği ve pahalılığı nedeniyle işe dönmeyi erteleyen ve sıkça işgücü piyasasının dışına düşen kadınların, çocukları okul yaşına geldikten sonra da istihdama geri dönebilmesinin oldukça güç olduğunu ifade etti: “İşverenlerin 10 bin lira farktan faydalanmak için 1 yıl süreyle kadın istihdam edeceklerini varsaydığımız durumda bile bu istihdam ilişkisinin sürekliliği bakım politikalarıyla desteklenmesine bağlı olacaktır.”
Emek piyasalarındaki cinsiyetçi ve ayrımcı uygulamalarla mücadelenin çok önemli olduğunu belirten KEFA, “Özellikle kamu politikaları açısından böyle bir girişim mevcut değil. Bakım hizmetine yönelik uygulamalar önemli. Bazı belediyelerin kısıtlı hizmeti dışında kamunun özellikle kaliteli ve erişilebilir çocuk bakımı hizmeti neredeyse yok. Bu koşullarda kadın istihdamını artırmak daha çok kadınların çabasına kalıyor” dedi.
KEFA, ayrıca kadınlar için geçici değil, kalıcı istihdamın hedeflenmesi gerektiğine “Türkiye’de toplumsal cinsiyet bakış açısı olmadan yürütülen kadın girişimciliğine yönelik eğitim politika ve uygulamalarının olumlu bir sonuç getirmediğini izledik” sözleriyle dikkat çekerken, tüm olanakların toplumsal cinsiyet bakış açısıyla sağlanmasının kadın istihdamını iyileştireceğini savundu.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül