Kadın istihdamını artırmak için ‘yarı zamanlı çalışma’ adı altında esnek çalışmayı dayatan AKP iktidarı, bir yandan da kadınlara 3’ten 5’e çıkardığı çocuk sayısıyla “doğurun” çağrısı yapıyor. “Doğurun” kelimesini bile müstehcen bulduklarından olsa gerek ve aslında çocukları da metalaştırdıklarından “doğurun” yerine “yapın” diyor. Araba gibi bir şey zaar...

Ama aynı iktidar, kamu kurumları ve yerel yönetimlerdeki kreş ve gündüz bakım evlerini ya kapattı ya da ihaleye çıkararak özelleştirmeye çalışıyor. 2004’te 497 olan kreş sayısı 2015’te 121’e, 2016’da ise 56’ya düşmüş. Özel kreşler ise her yıl katlanarak artmış, 2017 verilerine göre Türkiye genelinde 2 bin 190 özel kreş, gündüz bakımevi ve özel çocuk kulübü bulunuyor.

Kreş ve çocuk bakım hizmetiyle ilgili icraatları bununla da kalmıyor iktidarın; örneğin Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’de 2005 yılında yapılan düzenlemeyle kamu bütçesinden harcama yapılması yasaklandı. Buna dayanarak kamu işletmelerinde yer alan kreşler “kamu zararı” denilerek kapatıldı. Bir şekilde ayakta kalanlarsa, TCDD kreşleri örneğinde olduğu gibi hem gayet yüksek sayılacak bir ücretlendirmeye tabi (550 TL) hem de tuvalet kağıdı ihtiyacından tutun da kreş için alınacak oyuncaklara kadar ailelerden para toplanıyor. Bunun dışında drama, dans, müzik, satranç, İngilizce gibi etkinlik saatleri özel ders muamelesi görüyor onun için de ayrı para toplanıyor. Dolayısıyla sembolik olarak alınması gereken kreş ücreti özel kreş fiyatına geliyor. Yani aslında şu haliyle kalan 56 kreşi de kamu kreşi saymak pek mümkün görünmüyor.

KREŞ TALEBİ ACİLİYETİNİ KORUYOR

Kamuda kadın çalışanların yoğun olduğu hastanelere özel olarak değinmek gerek. İş Kanunu’na göre 150 ve üzerinde kadın çalışan olan işyerlerinde kreş açmak zorunlu ancak, kreşler sosyal tesis sayıldığından kamu işyerlerinde zorunluluk yok. Dolayısıyla kamu hastanelerinde var olan kreşler de ya kapatılıyor ya da özel şirketler tarafından işletiliyor. Doğrudan hastane yönetimine bağlı az sayıdaki kreşlerde ise taşeron işçiler kamu çalışanı sayılmadığından kreş hizmetinden yararlanamıyor. Hal böyle olunca; kreşi olan hastanelerde nöbete kalanlar ile taşeron işçiler mağdur.
O yüzden sağlık emekçilerinin “7 gün 24 saat açık kreş” talebi, karşılanana kadar her daim gündemde kalacak gibi. Çünkü sağlık emekçisi kadınların çoğu nöbet sistemiyle çalışıyor. Bekar olan anneler veya eşleri de nöbet sistemiyle çalışan kadınlar, çocuklarını gece bırakacakları aile büyükleri yoksa gece bakımını üstlenecek güvenecekleri bir bakıcı bulmakta zorlanıyor ya da külfeti altında eziliyor. Bu yüzden de bu 8 Mart’ta tüm kadınların, kreş ve çocuk bakım evleri talebi özellikle sağlık emekçisi kadınlar açısından aciliyetini koruyor.

İşyerlerinde kreş açılması şartlarının, cinsiyet eşitsizliklerini ortadan kaldıracak şekilde yeniden gözden geçirilmesi talebimizi yıllar öncesinde gündeme getirdik. Ancak iktidar 2008’de kaldırdığı yasayı tekrar aynı biçimde 2013’te yeniden yürürlüğe koydu. Yasada çocuk bakım izinleri salt kadınlar üzerinden düzenlenmiş durumda, ebeveyn izni diye bir şey yok, babalık izni ise çok sınırlı.

PATRONA TEŞVİK DE BİZİM CEBİMİZDEN

SGK istatistiklerine göre Türkiye’deki 1 milyon 593 bin işyerinin 1 milyon 579 bininde çalışan sayısı 100’ün altında. Yani bu düzenleme ile işyerlerinin yalnızca yüzde 1’inden daha azı çocuk bakım yurdu açma zorunluluğu kapsamına giriyor. Bu rakam 150 kadın çalışan olarak belirlendiği için çok daha düşük bir kapsamdan bahsetmek mümkün. Durum böyle olunca 150 kadın çalışanı olan işyerleri bu sayıyı 149’da sabitlemek için kadınları işten çıkarıyor.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan ise kısa bir süre önce Organize Sanayi Bölgelerine 2018 yılı içerisinde birer kreş açacaklarını ve bunun için işverenlere kişi başı 300 TL destek vereceklerini açıkladı. Yani diyor ki; en iyi halde asgari ücret alan işçi kadınların, çalışabilmesi için maaşından kestiğimiz vergilerden patronlara teşvik vereceğiz!
Sonuç olarak, bu iktidar işçi ve emekçi kadınları temsil etmiyor. Dolayısıyla yaşamın her alanında eşitlik başta olmak üzere kamu ve özel sektörde çalışma sistemlerine uyumlu 7 gün 24 saat ücretsiz kreş talebimizin karşılanması da mücadeleyi yükseltmekten geçiyor.

7 GÜN 24 SAAT AÇIK KREŞ İSTİYORUZ
“657’ye bağlı hemşire olarak çalışıyorum. Bizde taşeron işçiler, kreş olmasına rağmen, kadrolu olmadıkları için çocuklarını hastanenin içinde olan kreşe getiremiyor. 6-7 yıl öncesine kadar, işçi arkadaşlar çocuklarını kreşe verebiliyordu. Daha sonra yönetmelik değişikliği yapıldı ve işçi statüsünde çalışanlar da şimdi bu haktan mahrum. Doğal olarak hastane dışındaki pahalı özel kreşlere veya anneanne ya da babaannelerine çocuklarını emanet etmek zorunda kalıyorlar. Devlet son yaptığı değişikliklerle hastanelere ait olan kreşleri de ihale yoluyla özel işletmelere açtı. Biz sağlık çalışanları, kamusal ve çalışma koşullarımıza uygun bir şekilde 24 saat açık kreşler istiyoruz. Ve bu kreşlerden işçi memur ayrımı yapılmadan tüm çalışanların yararlanması gerektiğini düşünüyoruz. Bu yıl 8 Mart, özellikle kadın işçi ve emekçiler için diğer sorunlarımızın yanı sıra 24 saat açık kreş talebimizi dile getireceğimiz bir yıl olacak.”
İzmir Göğüs Hastalıkları Hastanesi

KENDİME ACIDIM!
“12 yıllık hemşireyim, çocuğum 14 yaşında. 2,5 yaşındayken eşimden ayrıldım. Çalıştığım işyerinde kreş yoktu, eğer benim gibi gece çalışan kreş olsaydı anneme muhtaç olmazdım. 24 saat açık kreşi düşünmek bile bana çok lüks geliyor. Böyle alışmışız, çocuklar hep bizim sorumluluğumuzda. Şu an 24 saat açık kreş talebini düşününce kendime acıdım.”
İzmir Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi

KREŞLER KAMUYA AİT OLMALI 
“8 yıllık hemşireyim 7 yaşında çocuğum var. Önce komşum baktı, sonra özel kreşler, şimdi okul. Küçükken çalıştığım yerin kreşinde bana sıra gelmedi, bence özel kreşleri desteklemek için kapasiteleri artırılmıyor ya da kreşler açılmıyor. 24 saat kreş talebi ancak kurumsal olursa, kamuya ait olursa olur. Öğretmenleri ve bizim gibi hemşireler nöbet tutarsa olur. Yoksa olmaz. Korkarım, tacizler ve tecavüzler... korkunç.
İzmir Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi