İnsan zihnine zincir vurulamaz! Madam Curie teknik çalışmalar yaptıysa ben neden yapmayayım.

Türkiye'nin ilk kadın astronomu, Paris Pişmiş'in ağzından döküldü bu sözcükler.

Paris Pişmiş,1912 yılında İstanbul'da doğdu. Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ni bitirdi. Türkçe ve Ermenice'nin yanı sıra, İngilizce ve Fransızca'yı da çok iyi biliyordu. Okulu birincilikle bitirdiği için doğrudan üniversiteye geçme hakkına sahip oldu.

O yıllarda bir kadının üniversitede karma eğitim görmesi, üstelik matematik okuması kolay kabul edilebilir bir şey değildi. Ailesi; “Bizim gibi bir ailenin kızı karma eğitim verilen bir okula nasıl gider?”, diyerek kızlarının matematik bölümü okumasına karşı çıktı. Onu resim, müzik gibi alanlara yönlendirmek istediler. Ancak Paris Pişmiş pes etmeyecekti.

Bu ısrarının nedenini yıllar sonra şöyle anlatacaktı. “Benim hırsımı bileyen bir şey vardı ki, o da ‘kadınlardan matematikçi olmaz’ denmesiydi. Matematiği sevmem meslek seçimimde tabi ki çok önemli bir etkendi ama en zor olan şeyi başarabileceğimi gösterme isteğinin de çok önemli bir payı vardı tercihimde. Kadınların bunu en iyi şekilde yapabileceğini ispatlamak istiyordum.”

“Kadından matematikçi olmaz” anlayışı, artık İstanbul Üniversitesi Matematik Bölümü öğrencisi olan Paris’in peşini bırakmadı. Paris Pişmiş bütün zorluklara karşı önemli başarılara imza attı. Henüz 27 yaşındayken, hocası, Freundlich'in ona burs sağlamasının ardından astronomi öğrencisi olarak Harward'a gitti. Oradaki yaşam standartları iyi değildi, fakat kazanımları o kadar fazla oldu ki, zorluklar ona hiç önemli görünmedi.

1942 yılında Meksikalı bir modern astrofizik öğrencisi olan Felix Recillas ile evlenip Meksika'ya yerleşti. Amerika'da yıldız kümeleri üzerine çalışmaları ve keşifleri bu yıllarda başladı. Meksika'da yıldızlar ve galaksinin dönmesi üzerine çalışmalarına devam etti. 1965'te bugün hala kendi adıyla ‘PIS’ olarak anılan tam yirmi üç yıldız kümesi keşfetti. Çocukları ve torunları da onların yolunu izleyerek, astronom oldu. Paris Pişmiş 2000 yılında vefat etti.