GÜNÜN KADINI: Lu Märten
Alman yayıncı, yazar, sanat eleştirmeni, sosyalist teorisyen ve kadın hakları aktivisti Lu Märten’in tanıyın.

Lu Märten (Louise Charlotte Märten; takma isimleri: Lucifer, Raa Bonares, Allan Loeben) 24 Eylül 1879’da doğdu, 12 Ağustos 1970’te öldü. Alman yayıncı, yazar, sanat eleştirmeni, sosyalist teorisyen ve kadın hakları aktivistiydi. 

Eski bir profesyonel asker ve demiryolu görevlisinin ailesinin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Yoksulluk ve hastalıkla dolu bir çocukluk geçirdi. Üç kardeşi ve babası 1891 ile 1905 arasında tüberkülozdan öldü ve annesi de birkaç yıl sonra öldü. Märten, 1905 yılına kadar kronik böbrek hastalığından muzdaripti. 1905’te ameliyat oldu. Zayıf yapısı nedeniyle zaman zaman okula gidemedi, evde erkek kardeşinin yardımıyla, tarih, felsefe, ekonomi, etnoloji ve sanat tarihi hakkında kapsamlı bilgi edindi. Genç yaşta yaşadığı hastalık, ölümle yüzleşmesi onu ve yazma tarzını şekillendirdi. Gençken Berlin’deki Apostolik Cemaatinin bir üyesi oldu.

1903’te seçim programı kendi düşüncelerine çok yakın olduğu için SPD’ye katıldı. Kadın ve erkekler arasında tam eşitlik istiyordu. Küçük kardeşi ve nişanlısı Wilhelm Repsold (heykeltıraş ve grafik sanatçısı) aracılığıyla toprak reformu hareketiyle tanıştı ve Friedrich Naumann’ın Ulusal Sosyal Birliği’ne katıldı. Lu Marten’in ilk makaleleri haftalık Die Hilfe/Yardım’da yayımlandı. Naumann’ın toplumsal etiğinden etkilenen Lu Märten, sanat üretimi, iş bölümü, makine başında çalışma ve bunların bağlantıları hakkında yazdı. O sıralarda Märten, “Meine Liedsprache” (1906) adlı lirik eseri ve “Torso, Das Buch eines Kinder/Torso, Bir Çocuğun Kitabı” (1909) üzerinde çalışıyordu. Theodor Heuss gibi haftalık Die Hilfe gazetesinin diğer genç editörlerinin de dahil olduğu sanat-politika grubunun üyesi oldu. Lu Märten ayrıca makaleler de yazdı, ancak bu siyasi-eleştirel metinler yalnızca işçi sınıfı kültürü ile ilgilenen dergiler tarafından yayımlandı. Bu dergiler Adelheid Popp’un Wiener Arbeiterinnen-Zeitung ve Clara Zetkin’in Die Gleichheit dergileriydi. Clara Zetkin makalelerinin daha fazlasını yayımlamayı reddetti.

BERGARBEİTER/MADENCİ OYUNU

Lu Märten, dönemin kadın siyasetinin ilkelerine ek olarak, zamanın burjuva kadın hareketinin taleplerini (kadınların özgürleştirilmesi) benimsedi. Bir oyun yazarı olarak, tek perdelik oyun “Bergarbeiter/Madenci” ile provoke edici bir etki yarattı. Bu oyun 1911’de Almanya’da bir grev sırasında ve 1930’da devrimci Şangay Sanat Tiyatrosu tarafından (Çince çevirisiyle) oynandı. Sanat sosyolojisi üzerine bir kitap (“Sanatçıların Ekonomik Durumu”, 1914) ve işçi sanatı eğitimi üzerine bir kitapla (“Estetik ve İşçiler”), görsel sanatçıların sendikalaşması ve işçi sınıfının günlük sanat kullanımı için bir program geliştirdi. Lu Märten, “Alman Sanatçılar Ekonomik Dernekleri” (1915), “Görsel Sanatçılar Kooperatifi” (1919) ve “Alman Sanat Derneği”nde (1920) yer aldı. Käthe Kollwitz, Johannes R. Becher, Raoul Hausmann, Hannah Höch, Regina Ullmann ve Martin Wackernagel ile arkadaşlıklar geliştirdi. 1918’de Sophie Liebknecht ve Eugen Leviné ile birlikte Berlin’deki Rus haber ajansı (ROSTA) için çalıştı. 1920’den beri KPD’ye üye oldu, parti yayınlarında sanata ve edebiyata katkıları ile çalıştı. 1922’de Rus devlet yayınevi tarafından Marksist estetik hakkındaki fikirlerin temelden geliştirilmesi üzerine görevlendirildi. 1933’te, Adolf Hitler iktidara geldiğinde, 10 Mayıs’ta Berlin’deki Opernplatz’da (diğer Alman şehirlerinde olduğu gibi) Lu Märten’in eserleri de dahil olmak üzere birçok kitap yakıldı. 1936’dan itibaren Lu Märten için sosyal açıdan eleştirel metinlerini yayımlamak çok zordu. Birkaç film senaryosu yazmaktan başka seçeneği yoktu.

İki ciltlik romanı “Yalı” yı bitirme fırsatını da buldu, ancak kitap yayımlanmadı. Odasını kiralayarak ve Wilhelm Repsold’un desteğiyle küçük bir gelir elde etti. Zor koşullara rağmen, sosyo-politik tavrına sadık kaldı. 1940’ta yeniden yazmaya başladı. Zaman zaman Prusya Devlet Kütüphanesinde çalıştı ve endüstriyel günlükler (şirket ve üretim tarihi) yazdı. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başarılı olamadı. Eleştirileri güncelliğini yitirmiş sayılıyor, Batı’da hoş karşılanmıyor, Doğu’da olması gerekenin dışında görülüyordu. Almanya’nın demokratik yenilenmesi için çalışırken, 1949’da genç nesil için Marksist estetiğini yeniden yayımladı. Lu Märten genç nesile “Belediye Başkanı Çek ve kızı- Mart 1844 anıları” kitabıyla bir destan sundu. Batı Berlin’de yaşadı ama 1961’e kadar Doğu Berlin’in kültürel yaşamına katıldı. 1949’dan itibaren demokratik yenilenmeye katkıları nedeniyle küçük bir emeklilik maaşı aldı. 12 Ağustos 1970’te yaşamını yitirdi.


İlgili haberler
GÜNÜN KADINI: Sömürgeciliği dert edinen Zimbabweli...

Afrika'da sömürgecilik, gerilla savaşı, özellikle çocuklarına daha iyi bir gelecek sunmak için çabal...

GÜNÜN KADINI: Heloise Ruth First

Güney Afrikalı apartheid karşıtı aktivist, gazeteci ve sosyolog Heloise Ruth First 4 Mayıs 1925'te J...

GÜNÜN KADINI: Antonie Möbis

Nazilere karşı aktif mücadele içinde yer alan işçi, komünist, politikacı Antonie Möbis ile tanışın.