“Yıllar önce İran’a yaptıkları geziyi değerlendiren arkadaşımın anlattıklarını unutamadım. “İki çifttik, harika bir geziydi; ilk iki gün nasıl geçti anlayamadık. Eşlerimizin bizden ayrılarak yaklaşık beş metre önümüzde yürüdüklerini gezimizin üçüncü günü fark ettik. Bu durum gün boyu devam etti. Dört insan yan yana giderken nasıl olmuştu erkekler öne geçmiş, biz kadınlar onların arkalarında kalmıştık? Buradaki insanlara uyumlu hale nasıl gelmiştik? İki cins yan yana yürürken erkeği öne geçiren ne oldu? Kadınlar her daim geride, hep edilgen miydi?”

Amerika üniversitelerinde ders kitabı olarak da okutulan insanbilimci Evelyn Reed’in Kadının Evrimi kitabıyla yolculuğumuz benzer sorulara yanıt aramaya. Bir milyon yıllık uzun bir yolculuk. İlk analarımıza, yabanıllara kadar gidiyoruz. İnsanbilimciler, araştırmacılar rehberimiz. Memesinin birini köpek veya başka bir hayvanın yavrusunun ağzına, öteki memesini de kendi bebeğinin ağzına vermiş, ikisini de besleyen annelere rastlayınca anlıyoruz kadınların yemek tercihinde ota, bitkiye eğiliminin genetiğini. Yabanılar yamyamlığın bilincinde olmadığı zamanda etle beslenirken, kadınlar koruma, kollama, toplu yaşamın temellerini atmışlar. Bu yolculukta, türlerin insanlaşmasında en büyük rolün dişilerde olduğunu görünce içten içe cinsiyetimizle övünecek, kadınların erkeklere oranla biyolojik güç üstünlüğüne de sahip olduğunu öğrendiğimizde ise gözlerimiz büyüyecek. Rehberlerimizden, bütün bir yaşam alanını ve çocuklarını sırtlarında taşıyan kadınların, erkeklerden daha güçlü olduğunun kanıtlarla ispatını dinleyeceğiz. Tarihteki ilk hekimin kadın olduğunu, ilk sanayinin temeli kadınların ördüğü halatlarla atıldığını, ilk çanak yapımcıların kadınlar olduğuna öğreneceğiz. Bilimsel bir fener eşliğinde ilerlerken toplumsallaşmada liderliğin kadınlarda olduğunu göreceğiz.

Bir milyon yıl kadınlar tarafından yönetilen dünyamız, özel mülkiyetin, sınıfların ortaya çıktığı son altı bin yılda el değiştirmiştir. İki cilt olan Kadının Evrimi kitabıyla yazar, insanların birbirine kardeşçe evcilleştiği hayvanlara dostça davrandığı anaerkil topluma kapı aralar; kadının aşağılanmasının dirimbilimsel nedenlerinin olmadığını, sınıflar ve erkin kadını ikincil yaptığına dikkat çeker. Bugüne ve geleceğe ışık tutar. Kadınların özgürleşeceği yarınlara…