Yaşadığı toplumun sömürüldüğüne, inek gibi sağıldığına tanık olan, duruma isyan eden bir yazar ne yapar? Kalemini kullanır, talepler sıralar, kendi gibi düşünenlerle bir araya gelir, öneriler sunar. Peki tüm bunlar sonuç vermez, yok sayılır, dikkate alınmaz, parlamentoya gönderdiği yüzlerce metin sümen altı edilirse? Belki kafayı yemeden önceki son öneri olur ‘Alçakgönüllü Bir Öneri’. Hani yoktan, yoksulluktan, yok sayılmaktan, şiddetten, saldırıdan, dilimizi kullanamamaktan, düşüncemizi özgürce söyleyememekten aklımızdan geçer ya, çoluk çocuk ölelim de kurtulalım deriz. Bu öneri de bunun bir üst aşaması.

Jonathan Swift’in Alçakgönüllü Bir Öneri kitabıyla çıkacağımız yolculuk şimdiye kadar çıktığımız kitap yolculuklarına benzemez. Bu bir uyarı, çok zorlu bir yolculuk. İki güçlü elin boğazımızı sıkma, soluksuz kalma; dipsiz kuyularda boğulma hali. Başımızdan aşağı kaynar suyun dökülme durumu. Belki öncesinde Jonathan Swift’in anlamak için yaşadığı topraklara gitmemiz gerek. 1700’lerde İngiltere’nin sömürgesi İrlanda. Zenginler çok zengin, geniş halk kitlesi ise açlıktan ölme aşamasında. Hayatta kalmak için hırsızlık, dilencilik, kapkaççılık, her şey mübah. Jonathan Swift, İngiltere’nin baskıcı politikalarına karşı mücadelenin içinde yer alır; siyasal, sosyal sorumluluklarını yerine getirmek için metinler yazar. Ulusal kahraman ilan edilir. Bu kitap, dokuz kısa yazıdan (deneme ve aforizmalardan) oluşur. Alçakgönüllü Bir Öneri, önerilerin en korkuncu, muhataplarını tiye alma, anladıkları dilde cevap verme şekli. Tevfik Fikret’in “Yiyin efendiler yiyin; doyuncaya kadar, tıksırıncaya kadar, çatlayıncaya kadar yiyin” şiiri gelir akla. Yazar yoksulların bebeklerinden, zenginlerin sofralarına yeni lezzet önerisi sunsa da bizim son sözümüz çocuklarımızdan uzak durun olsun…

Hiciv sanatını çok iyi kullanan, sivri dilli yazar Jonathan Swift, Alçakgönüllü Bir Öneri’de yoksulluk karşısındaki isyanını ironi ile anlatır. Nüfus planlaması önerisi profesyonelce kurgulanmış bir distopyadır. Sömürüye karşı mizahi dille taşlamada bulunan yazarın mezar taşında “Burada vahşi haksızlıklar karşısında kalbi paramparça olan biri yatıyor” yazısı yer alır. Yıldızlar yoldaşı olsun…

Fotoğraf: Nebat Bukrek/Ekmek ve Gül