Bir okurumuzun sorusu:

Merhabalar. İstanbul’da özel sektörde ücretli olarak çalışıyorum. Kadın işçiler için doğumdan sonraki izinler bittikten sonra çocuk ilköğretim çağına gelene kadar kısmi süreli çalışma hakkını nasıl kullanabiliriz?

Öncelikle çok önemli bir ayrıma gidelim. Yarım çalışma hakkı farklı bir hak, kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkı farklı bir haktır.
Analık izninin sonunda yarım çalışma hakkını kullanan kadın işçi, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, üçüncü ve sonraki doğumlarda 180 gün süreyle haftada 22,5 saat çalışır. İşçi bu sürenin ücretini işverenden alır, geri kalan sürenin (22,5 saat) ücretini İŞ-KUR öder. Aynı durum SGK primleri için de geçerlidir.
Ancak kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkı, yarım çalışma hakkından tümüyle farklıdır. Aşağıda tüm detaylarını vereceğimiz üzere bu hakkını kullanan işçi, çocuk zorunlu ilköğretim çağına girene kadar tam zamanlı çalışmadan kısmi süreli (30 saat) çalışmaya geçebilir. İşçi çalıştığı sürenin ücretini ve primini işverenden alır. İşçiye ayrıca bir ödeme yapılmaz.
İşte tüm detaylar:

HEM ANNE HEM BABANIN ÇALIŞMASI ŞART

İş Kanunu’nun 13. maddesine göre kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkından yararlanabilmek için her iki ebeveynin de çalışıyor olması gerekir. Yani baba çalışmıyorsa, anne bu haktan yararlanamaz.

ANNE YA DA BABA BU HAKKI KULLANABİLİR

Eğer her iki ebeveyn de çalışıyorsa, ikisinden biri bu haktan yararlanabilir. Yani anne ya da baba kısmi süreli çalışmaya geçiş yapabilir. Ancak ikisi birden yapamaz.

ANALIK İZİNLERİ BİTTİKTEN SONRA KULLANILABİLİR

Kısmi süreli çalışmaya geçiş yapabilmek için tüm analık izinlerinin bitmiş olması gerekir. Yani bu hak toplam 16 haftalık olağan analık izninin sonunda kullanılabilir. Kadın işçi bu iznin sonunda 6 aya kadar ücretsiz izin almış ya da yarım çalışma hakkını kullanmışsa, kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını bu izinler bittikten sonra da kullanabilir.
Eğer kadın işçi doğum sonrası 6 aya kadar ücretsiz izin almışsa, bu izin devam ederken, bu izni keserek de kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını kullanabilir.

ZORUNLU İLKÖĞRETİM ÇAĞINA KADAR KULLANILABİLİR

İşçi, bu hakkını analık izinlerinin bitiminden sonra çocuk zorunlu ilköğretim çağına girene (5,5 yaşını doldurana kadar) kadar herhangi bir zamanda kullanabilir. Yani işçi, analık izinlerinin bitiminden hemen sonra bu hakkını kullanabileceği gibi, çocuk 2 hatta 4 yaşındayken de bu haktan yararlanabilir.

BİR AY ÖNCEDEN YAZILI BAŞVURU ŞART

Bu haktan yararlanmak isteyen işçinin, bu haktan yararlanmasının başlayacağı tarihten en az 1 ay önce işverene yazılı olarak başvurması gerekir. İşçinin, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemesi zorunludur.

İŞÇİ NASIL ÇALIŞMAK İSTEDİĞİNİ BELİRTMELİ

İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak olması hâlinde ise tercih edilen iş günleri yer alır.

NASIL ÇALIŞILACAĞINI İŞVEREN BELİRLER

Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir. Yani işveren işçinin tercihlerine uymak zorunda değildir.

HAFTADA EN FAZLA 30 SAAT

Başvuru yapan işçi, çocuk zorunlu ilköğretim çağına girene kadar (mevzuata göre 5,5 yaşına girene kadar) tam zamanlı çalışmadan kısmi süreli çalışmaya geçirilir. Kısmi süreli çalışma haftada en fazla 30 saattir. İşçi ve işveren tarafının anlaşması halinde daha kısa bir süre de belirlenebilir. Ancak işçinin bir talebi yoksa işveren 30 saatten daha az bir süre belirleyemez.

İŞVEREN TALEBİ KARŞILAMAK ZORUNDA

İşçinin talebi işveren tarafından karşılanmak zorundadır ve işçinin bu talebi işçiyi işten çıkarma nedeni sayılamaz. Aşağıda belirtilen sektörler hariç tüm sektörlerde, işveren işçinin bu talebini karşılamakla ve işçiyi kısmi süreli çalışmaya geçirmekle yükümlüdür.
İşçinin talebi başvuru tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır.İşveren; işçiye, talebin karşılandığını yazılı olarak bildirir.İşveren tarafından süresi (en geç 1 ay) içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır.

BAZI SEKTÖRLERDE İŞVERENİN ONAYI ŞARTI VAR

Kısmi süreli çalışma;
a) Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde,
b) Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,
c) Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,
ç) İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde,
işverenin uygun bulması hâlinde yapılabilir.

İŞÇİ İSTEDİĞİNDE TAM ZAMANLI ÇALIŞMAYA DÖNEBİLİR

Kısmi süreli çalışmaya geçiş yapan işçi istediği zaman tam zamanlı çalışmaya geri dönebilir. Yani kadın işçi çocuk zorunlu ilköğretim çağına girmeden önce de tam zamanlı çalışmaya dönüş yapabilir. Ancak bu dönüşün ardından bu çocuk için bir daha kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını kullanamaz.
Eğer işçi daha önce tam zamanlı çalışmaya dönmek istemezse, çocuğun zorunlu ilköğretim çağına girdiği aybaşından itibaren tam zamanlı çalışmaya dönmüş olur.

İŞÇİ KISMİ ZAMANLI ÇALIŞMA ÜCRETİNİ ALIR

Bu haktan yararlanan işçi, bu haktan yararlandığı süre boyunca, çalıştığı süre kadar ücret ve diğer hakları alır. İşçinin sigorta primi çalıştığı süre ile orantılı yatırılır. Yani işçiye tam zamanlı çalışmış gibi ücret ödenmez, SGK primi tam yatmaz. SGK ya da İŞ-KUR tarafından işçiye ayrı bir ücret ödemesi yapılmaz. Bu hak analık izni sonrasında kullanılabilecek yarım çalışma hakkından farklıdır. Yarım çalışma hakkında işçiye ücretinin yarısı işveren yarısını İŞ-KUR öder. Ancak kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkında böyle bir uygulama söz konusu değildir.

BAŞVURU DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ Dilekçeyi indirmek için TIKLAYIN

……………….’ne,
İş Kanunu’nun 13. maddesi uyarınca ………………………. tarihinden itibaren kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkımı kullanarak, çocuğumun zorunlu ilköğretim çağına girdiği tarihe kadar kısmi süreli çalışmak istemekteyim.
Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 9. maddesi uyarınca eşimin de çalıştığına dair belge ekte ilginize sunulmuş olup; söz konusu maddeye göre talebim şu şekildedir:
(Haftanın her günü çalışmak isteyenler için: haftada 6 gün çalışma olan işyerlerinde günde 5 saat, haftada 5 gün çalışma olan işyerlerinde günde 6 saat):
30 saatlik çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine eşit olarak dağıtılmasını ve ………-……… saatleri arasında çalışmayı talep ediyorum.
(Haftanın belli günleri çalışmak isteyenler için: örneğin günlük çalışma süresinin 7,5 saat olduğu işyerlerinde haftanın 4 günü):
30 saatlik çalışma süresinin haftanın ………………………………………………… günlerine dağıtılmasını talep ediyorum.
İşbu talebimin işverenliğinizce karşılanarak tarafıma yazılı olarak bilgi verilmesi için gereğini saygılarımla arz ederim.
İsim-Soyisim:
Tarih:
İmza:
TC Kimlik No:
Adres:
Telefon Numarası:
Ek: Eşimin çalıştığına dair belge.