Bu talep; okullar açıldığında çocukların beslenme çantasına ne koyacağını kara kara düşünen kadınların talebi… Sınıflarda teneffüs zilinin sesinden çok çocukların karnının gurultusunu duyan öğretmenlerin talebi… Bir dilim ekmek, bir meyvenin girmediği boş çantaların “ağırlığını” sırtlanan çocukların talebi… Geçmediğimiz köprülere, devleti milyarlarca lira borç batağına sokup, hasta taahhüdü ile şehrin en uzak yerlerine inşa edilen hayalet hastanelere, ücra köşelere temeli atılan, yolcu taahhüdü ile cebimizden milyarlar aktarılmasına kılıf yapılan hava alanlarına ayıracak bütçe varken çocuklar için bir öğünün devlet tarafından karşılanmasına bütçe bulamayanlar, bizim karnımız bu laflara tok, çünkü çocuklar aç!

Geçen yıl bu ülkede her 4 çocuktan biri okula aç gitti. Bu sene, ağırlaşan ekonomik zorluklar, enflasyon, her gün artan zamlar, geçimin zorlaşması yüzünden bu sayı artacak.

Bütün kadınlara, derneklere, muhtarlara, emek ve meslek örgütlerine, çocuk hak örgütlerine, okul aile birliklerine, veli gruplarına, mahalle inisiyatiflerine, platformlara çağrımızdır: Yerel yöneticilere, en alttan en üste sağlık ve eğitimden sorumlu devlet yetkililerine bu sesi duyuralım! Birlikte başarabiliriz. Okullarda bir öğün ücretsiz yemek haktır! Bu hakkın gereğini yerine getirmek için imkân da var, zorunluluk da… Hadi, harekete geçelim!

BESLENME HAKKI ÇOCUKLARIN YAŞAMINI DOĞRUDAN ETKİLER

Sağlıklı, doyurucu ve besleyici gıdaya erişim, ailesinin imkânlarına bağlı olmaksızın her çocuğun hakkı. Bu hakka erişim çocukların bugünkü fiziksel sağlıklarını, bilişsel/zihinsel gelişimlerini, akademik gelişimlerini ve okula devamlılıklarını etkilemekle sınırlı kalmıyor. Yetersiz beslenme okuldan yeterli kadar faydalanamama, akademik başarısızlık, okulun erken terki ve çocuk işçiliği, çocuk yoksulluğu, ileri yaşlarda ortaya çıkacak kronik sağlık sorunları gibi sadece bugünü değil geleceklerini de etkileyecek çok boyutlu sonuçlara ve eşitsizliklere yol açıyor.

Beslenme hakkı, koşulsuz olarak her çocuğa sağlanması gereken temel bir hak. Bu hakkı sağlamak devletin ertelenemez görevi. Bunun etkili, pratik, hayata geçirilmesi mümkün ve milyonlarca çocuğun yaşamını doğrudan etkileyecek yöntemlerinden biri ise okullarda çocuklara ücretsiz öğünler sağlanması.

GEÇİM DERDİ AĞIRLAŞIRKEN BU TALEP ÇOK DAHA ACİL!

Her gün en temel ihtiyaçlara gelen zamların, ücretlerin her geçen gün erimesinin, işsizliğin, yoksulluğun artmasının milyonlarca işçi-işsiz, emekçi, yoksul için karşılığı, çocuğuna yeterli, sağlıklı hatta asgari beslenme olanakları sağlayamamak oluyor. Yapılan araştırmalar, haberler gösteriyor ki ailece öğün atlamanın, çocuklara koyulan beslenmenin giderek küçülmesinin, çocuğa hiç beslenme koyamadan okula göndermenin, açlıktan okulda bayılan, sıranın üzerinde uyuklayan çocukların, beslenmesi olmadığı için okula devam edemeyen çocukların, okul terklerinin sayısının yaygınlaşıyor olduğunu apaçık ortaya seriyor.

KAYNAK VAR! YETER Kİ ÇOCUKLAR İÇİN KULLANILSIN…

Yoksulluğun en derin, acımasız ve kalıcı olarak çocukları etkilediği bu ortamda çocukların hiç değilse açlığa mahkûm edilmekten kurtulması aslında zor değil. Okullarda ücretsiz bir öğün besleyici yemeğin devlet tarafından sağlanması mümkün. Okullarda ücretsiz yemek sağlanması sadece bugünün konusu değil; yıllar öncesinden beri gerekliliği gündemde olan, araştırmalara konu olan, çeşitli biçimlerde hayata geçirilen, etkileri tespit edilen, bugün de dünyada yüzden fazla ülkede yaşam bulan bir uygulama. Nitekim Türkiye’de de birkaç yıldır Milli Eğitim Bakanlığı tarafından taşımalı eğitim sistemi için ücretsiz yemek uygulamasına geçileceği duyuruluyordu. Çok büyük kaynaklara gerek olmadan ücretsiz yemek sağlanabilir ancak burada mesele kaynak yokluğu değil, kaynakların nereye ayrılacağına karar verilirken yapılan tercihler. Geçmediğimiz köprüler, ulaşılamayan hastane doluluk taahhütleri, bir günde silinen binlerce dolarlık vergi borçları için kaynak var! Çocuklar ve onların geleceğini bu denli etkileyen bir sorunun çözümü için kaynak yok öyle mi? Buna kimse bizi inandıramaz. Ayrıca, temel hakların kullanımında, çocuklar söz konusu olduğunda devlet maliyet hesabı yapamaz!

OKULDA BİR ÖĞÜN ÜCRETSİZ YEMEK BU YOKSULLUKTA NE İŞE YARAR?
• Okulda verilen yemek ile çocuğun toplam sıcak yemek tüketiminin yüzde 16’sı karşılanabilir; bu da yoksul bir ailenin çocuğu için yaptığı harcamanın yaklaşık yüzde 10’una denk gelir.
• Okul devamsızlığı ve okul terkinin azalmasını sağlar.
• Beslenme bozukluklarının engellenmesinde ve sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarının küçük yaştan oluşturulmasında rol oynayarak uzun vadede ortaya çıkacak kronik hastalıklar engellenir.
• Uzun vadede cinsiyet ayrımcılığının azalmasına katkı sağlar.
• Ekonomik krizlerin yarattığı toplumsal etkilerin olumsuz koşullarda, çocukları okulda tutan bir sosyal destek önlemi olarak işlev görüyor.
• Sağlıklı beslenmenin önemi nedeniyle öğrencilerin eğitimden yararlanma potansiyelini artırır, okul başarısını artırır, okullaşma oranında da artışa katkı sunar.
• Çocuğun kısa ve uzun vadede yaşam kalitesini çok yönlü olarak artırır; vitamin ve mineral eksikliğine bağlı sağlık sorunlarını azaltır.
• Çocuğun sağlığını ve fiziksel gelişimini olumlu etkiler, bağışıklık sistemin güçlendirir, enfeksiyonlara karşı direncini artırır, yemek yeme alışkanlıklarını iyileştirir, beslenme bilgisini artırır.

ÜCRETSİZ YEMEK ÇOCUKLARI KORUR!

Yeterli ve sağlıklı gıdaya erişim çocukların temel hayati ihtiyaçlarından. Bu ihtiyacın ebeveynlerce karşılanıp karşılan(a)mamasının takibinin yapılması; karşılan(a)mıyorsa bunun sağlanması için gerekli tedbirlerin alınması çocuk koruma sisteminin bir parçası. Bu ise Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı sorumluluğunda. Bu nedenle birçok ülke örneğinde de okullarda ücretsiz yemek programı konusunda sorumluluk alan kurumlar sağlık ve eğitim kurumları oluyor. Okulların, eğitimin yanında çocukların korunması kapsamında da önemli işlevleri var; çocukların beslenme durumlarının takip edilmesi ve yeterli beslenmelerinin sağlanması da koruma görevleri arasında.

PARASIZ VE BİLİMSEL EĞİTİM HAKKININ AYRILMAZ BİR PARÇASI

Parasız, bilimsel ve demokratik eğitim yıllardır öne çıkan taleplerden biri. Kayıt için ve eğitim sırasında harcanan paraları düşündüğümüzde eğitim devlet okullarında dahi oldukça masraflı. Eğitimin tamamen ücretsiz olmasının mümkün olduğu konusunda halkta var olan bilgi ve beklenti uzun süredir törpülenmiş durumda. Ücretler tepemize bine bine ücretsiz eğitimin hak olduğu unutturulmuş durumda neredeyse. Oysa devlet herkese herhangi bir ücret ödemeden eğitim sağlamakla yükümlü.

Parasız eğitim talebi ise sadece kayıtta ücret ödenmemesini, kitap kırtasiye ücreti ödenmemesini, okulun temizliği, bakımı-onarımı gibi ihtiyaçların velilerden karşılanmamasını kapsamıyor; parasız eğitim, eğitime devamı doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyecek her türlü ihtiyacın ücretsiz olarak sağlanmasını içeriyor. Dolayısıyla okul süresince beslenmenin devlet tarafından ücretsiz olarak karşılanması talebi, yıllardır var olan parasız, bilimsel, nitelikli eğitim talebimizin ayrılmaz bir parçası.

Evet bugün ekonomik koşulların geldiği nokta okullarda ücretsiz yemek verilmesi talebini çok daha can yakıcı ve acil hale getirmiş durumda ancak ücretsiz yemek isteğimiz yalnızca bugünle ve bugün yaşadığımız ağır koşullarla sınırlı değil.

KİMLERLE NE YAPABİLİRİZ? NASIL YAPABİLİRİZ?
Okulların çocukların hayatındaki yeri ve okul beslenmesinin ücretsiz sağlanmasının olabilirliği bir yanda, bunu sağlayacak kaynakların kullanımına karar veren siyasi irade başka bir yanda…
Çocuklarımızın bugününde ve geleceğinde son derece önemli bir yerde olan beslenme hakkını hayata geçirmek, geleceğimizi karar vericilerin ellerinden almak için; her okulda ücretsiz bir öğün yemek verilmesi için kurumları harekete geçirecek, zorlayacak bir mücadele son derece önemli. Bunun için de başta ebeveynler olmak üzere çocukların temel haklarının sağlanmasında sorumluluğu olan ve bundan etkilenen herkesi dâhil edeceğimiz geniş, yaygın, yerel birlikteliklere ve dayanışmalara ihtiyacımız var.
Ebeveynler, veli örgütlenmeleri, öğretmenler, eğitim sendikaları, mahallelerde muhtarlar, dernekler, vb. yer alacak herkesle bir araya gelerek ücretsiz yemek sağlanmasında görevi bulunan herkesi sorumluluklarını yerine getirmeye çağıracak, harekete geçmelerini sağlayacak bir inisiyatif ortaya koyabiliriz. Çocuklarımızın bugünleri de gelecekleri de karşılanması çok mümkün ve hatta basit olan ihtiyaçlar yüzünden karanlıkta kalmasın!
Gelin, ülkenin dört bir yanında bu talebi hayata geçirmek için el ele verelim.

Görseller: Canva

Bilgi dosyasını indirmek için: Her Okulda 1 Öğün Ücretsiz Sağlıklı Yemek Haktır

Kocaeli Ekmek ve Gül Kadın Dayanışma Derneğinin imza kampanyasına destek vermek için TIKLAYIN