Okurumuzun Sorusu:

Merhaba. 2 senedir özel bir kolejde çalışıyorum. 29 Mayıs 2019’da görüşme yaparak sözleşmemi yenilemeyeceklerini söylediler. “Hamile olduğum için sözleşmemin yenilenmeyeceğini söyledim”, “küçülmeye gittiğimiz için sözleşmeni yenilemiyoruz” dediler. Ben de “yasal haklarımı öğrenip ona göre davranacağımı” ilettim. Lütfen bana bilgi verir misiniz? İşsizlik parası alabiliyor muyum, ya da kıdem tazminatı? Bunlar için nereye başvurmam gerekiyor?

Öncelikle okurumuzu tebrik edelim; sağlıklı, rahat ve mutlu bir hamilelik süreci dileyelim.

Okurumuzun haklarını tek tek ele alalım.

KIDEM TAZMİNATI

Özelde çalışan öğretmenlerin sözleşmeleri sona erdiğinde işveren sözleşmeyi yenilemeyi teklif etmez ve bu nedenle sözleşme yenilenmezse işveren kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ancak öğretmenin kıdem tazminatına hak kazanması için son işyerinde en az 1 yıldır çalışıyor olması gerekmektedir. Detaylar için BAK 

Okurumuzun sözleşmesinin süresi sona ermekte, işveren sözleşmeyi yenilemeyi teklif etmemekte ve dolayısıyla yenilememektedir. Okurumuzun kıdemi 2 yıldır. Dolayısıyla kolej okurumuza 2 aylık son, giydirilmiş, brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Kolej ödeme yapmazsa okurumuz önce arabulucuya başvurarak, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla kıdem tazminatını talep edebilir.

KULLANILMAYAN İZİNLERİN ÜCRETLERİ

İş sözleşmesi sona erdiğinde işveren işçiye hak kazandığı ancak kullanmadığı yıllık izinlerinin ücretini ödemekle yükümlüdür. Okurumuz bu işyerinde 1. yılını doldurduğunda 14 gün, 2. yılını doldurduğunda 14 gün toplamda 28 gün yıllık ücretli izne hak kazanmıştır. Okurumuz bugüne kadar kullandığı izinlerini 28 günden düşerek kullanmadığı izinlerini hesaplayabilir. İşveren okurumuza kullanmadığı izinlerinin ücretlerini ödemezse okurumuz önce arabulucuya başvurarak, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla bu alacağını talep edebilir.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ

İşsizlik ödeneğine hak kazanmanın belli koşulları vardır. Her şeyden önce iş sözleşmesinin işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde sona ermiş olması gerekir. Öte yandan işçinin son 3 yıl içinde en az 600 gün priminin ödenmiş olması ve son 120 günde iş sözleşmesinin devam etmiş olması gerekir.

Belirli süreli iş sözleşmesinin süresi sonunda sona ermesi halinde (prim koşulları da mevcutsa) işsizlik ödeneğine hak kazanılır. Okurumuz son 2 yıldır çalıştığına göre 600 gün prim koşulunu yerine getirmiştir. Son 4 ayda da iş sözleşmesi devam ettiği için bu koşul da mevcuttur. Sonuç olarak okurumuz işsizlik ödeneği için gerekli koşulları sağlamıştır.

Okurumuz iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde e-devlet üzerinden ya da İş-Kur’a doğrudan başvurarak işsizlik ödeneği talep edebilir. Ancak bu noktada önemli bir ayrıntının altını çizelim. Okurumuzun işsizlik ödeneği alabilmesi için işverenin İş-Kur’a doğru kod üzerinden çıkış bildirimi yapmış olması gerekir. Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi halinde 5 numaralı kod üzerinden bildirim yapılmak zorundadır.

Eğer okurumuzun işvereni bu kod üzerinden bildirim yapmadıysa okurumuz işverene başvurarak 10 gün içinde kodun düzeltilmesini isteyebilir. İşveren buna rağmen düzeltme yapmazsa, okurumuz iş sözleşmesi ile İş-Kur’a başvurarak kodun düzeltilmesini talep edebilir. Her iki durumda da kod düzeltilmez ve sırf bu yüzden okurumuz işsizlik ödeneği alamazsa, okurumuz işverenden normalde hak kazanacağı işsizlik ödeneğini isteyebilir. İşveren ödeme yapmazsa, okurumuz arabulucu ve dava yoluyla alacağını talep edebilir.

DİĞER YASAL HAKLAR

İş sözleşmesinin sona ermesi halinde işçiye tüm alacaklarının ödenmesi zorunludur. İşçinin ücret, fazla mesai ücreti, tatil çalışması ücreti gibi alacakları varsa ancak işveren bu alacakları ödememişse işçi sırasıyla arabulucu ve dava yoluyla alacaklarını talep edebilir. Bu durum okurumuz için de geçerlidir.

İhbar süresi ve ihbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesine bağlı haklardır. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar için bu haklar söz konusu değildir. Dolayısıyla okurumuz ihbar tazminatı isteyemez.

Buraya kadar sözleşmesi işveren tarafından yenilenmeyen tüm öğretmenlerin talep edebilecekleri haklarını ele aldık. Ancak okurumuzun özel bir durumu var. Okurumuz sözleşmesinin hamilelik nedeniyle yenilenmediğini düşünüyor. Bir de buna bakalım.

AYRIMCILIK TAZMİNATI

Köşemizde daha önce de ele aldığımız üzere, belirli süreli iş sözleşmesi sona erdiğinde işverenin bu sözleşmeyi yenileme zorunluluğu yoktur. Bununla birlikte işveren sözleşmeyi kadın işçinin hamileliği nedeniyle yenilemiyorsa, yani benzer durumda olan işçilerin sözleşmeleri yenilenirken hamile işçi dışarıda tutuluyorsa, ayrımcılık durumu söz konusu olur. Bu durumda işçi 4 aya kadar ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı talep edebilir. Bu tazminat da önce arabulucu, anlaşma olmaması halinde dava yoluyla istenebilir. Detaylar için BAK 

İşveren küçülmeye gittiği için okurumuzun sözleşmesini yenilemediğini iddia etmektedir. Okurumuz ayrımcılık tazminatı talep etmeden önce bir süre beklemeli, yerine öğretmen alınıp alınmadığını, işyerinde gerçekten bir küçülmeye gidilip gidilmediğini, kendisi dışında sözleşmesi yenilenmeyen öğretmen olup olmadığını tespit etmelidir. Çünkü okurumuzun hamile olması ayrımcılık tazminatı istemek için tek başına yeterli değildir. Ayrımcılık tazminatı istemeden önce sözleşmenin hamilelik nedeniyle, ayrımcılık yapılarak yenilenip yenilenmediğinden emin olmak gerekir.

Not 1: Okurumuz tüm yasal haklarını arabulucuya yapacağı tek bir başvuruda isteyebilir ve anlaşma olmadığı takdirde tek bir dava ile alacaklarını talep edebilir. Okurumuzun arabulucuya başvurmadan önce bir avukat ile anlaşması ve avukatı aracılığıyla arabulucuya gitmesinde yarar vardır.

Not 2: Arabulucuya gitmeden önce işyerine noter aracılığıyla ihtar çekilerek alacakların istenmesi zorunlu olmamakla birlikte, bazı durumlarda işverenlerin ödeme yapmasını sağlamakta, böylece işçi yasal süreci başlatmak zorunda kalmadan da haklarına ulaşabilmektedir.