Okurumuzun Sorusu:

Merhabalar. İşsizlik parası almaya başladım. Ayda 800 lira civarı yatırıyorlar. Ama bir akrabam 1.600 lira almıştı. Benim işsizlik param niye düşük?

İlgili kanun uyarınca işsizlik ödeneği şöyle hesaplanır:

İşçinin işsiz kalmadan önceki son 4 aylık prime esas kazancı dikkate alınır.

İşçiye sigorta primine tabi olmayan bir ek ödeme yapılmıyorsa işçinin prime esas kazancı ile brüt ücreti aynıdır.

Bu tutar 4’e bölünür.

Elde edilen tutarın yüzde 40’ı alınır.

Bu tutardan yüzde 0.759 oranında damga vergisi kesilir.

Geri kalan tutar işsizlik ödeneği olarak işçiye ödenir.

Asgari ücret üzerinden emsal bir hesaplama yapalım.

Prime esas aylık kazanç: 2.029.5 TL (İşçinin son 4 aydaki prime esas kazancı değişiklik göstermediği için bu tutarı 4’le çarpıp, geri 4’e bölmemize gerek yok).
2.029.5 x (yüzde 40): 811.8 TL

Damga vergisi: 811.8 TL x (yüzde 0.759) = 6.16 TL

İşçiye Ödenecek Aylık İşsizlik Ödeneği: 811.8 TL – 6.16 TL = 805.64 TL.

Görüldüğü üzere asgari geçim indirimi ile birlikte eline en az 1603.12 TL geçen bir asgari ücretliye ödenecek işsizlik ödeneği ücretinin en fazla yarısıdır!

Okurumuz da asgari ücretle çalıştığı için ayda 800 TL civarında işsizlik ödeneği alabilmektedir.

Okurumuzun akrabasının 1.600 TL civarında işsizlik ödeneği almasının nedeni ise ücretinin ve dolayısıyla prime esas kazancının daha yüksek olmasıdır.

Okurumuzun akrabası üst sınırdan işsizlik ödeneği almaktadır. Çünkü yukarıda da vurguladığım üzere kanun gereği işsizlik ödeneği brüt asgari ücretin yüzde 80’ini yani 1.623.6 TL’yi geçememektedir.

Dolayısıyla prime esas kazancı 4.059 TL ve üzerinde olan tüm işçilere en çok 1.623.6 TL (damga vergisi de düşüldüğünde 1.611.28 TL) işsizlik ödeneği verilmektedir.

Bu nedenle yaklaşık olarak eline ayda 3 bin TL ve üzerinde ücret geçen tüm işçiler en çok 1.611.28 TL işsizlik ödeneği alabilmektedir. Örneğin aylık net kazancı 4 bin 500 TL olan bir işçi ancak ücretinin 3’te 1’i kadar işsizlik ödeneği alabilmektedir.

Yasal koşullar nedeniyle Türkiye’de işsizlik ödeneğine hak kazanmak zordur. Buna rağmen işsizlik ödeneğine hak kazanan işçiye verilen ödenek ücretinin ancak yarısı kadardır. İşsizlik ödeneği en çok 10 ay süreyle ödenmektedir.

Hal böyle olunca işsizin derdine deva olmayan İşsizlik Sigortası Fonu’nda 120 milyarın üzerinde bir tutar birikebilmektedir. İşsizler için kullanılmayan bu kaynak işverenlere kaynak olarak aktarılırken, Fon tümüyle amacı dışında kullanılabilmekte, örneğin GAP projesine bile Fon’dan kaynak aktarılabilmektedir. Geçtiğimiz günlerde gördüğümüz üzere İşsizlik Sigortası Fonu, kamu bankalarına kaynak transfer etmek amacıyla da kullanılmaktadır. Böylece kamu bankaları şirketlere uygun faizle kredi verebilecek, işsizlerin parası yine sermaye için kullanılmış olacaktır.

2018 yılının ilk 10 ayında İşsizlik Sigortası Fonu 27 milyar TL’nin üzerinde gelir elde etmiş, bu dönemde işsizlere 4,7 milyar TL ödeme yapmıştır. Yani Fonun gelirlerinin sadece

17.4 TL’si doğrudan işsizlere ödenmiştir. İşsizlere musluğu kısan İşsizlik Sigortası Fonu, biriktirdiği kaynağı işsizler için değil işverenler için kullanmaktadır.

İşte tam da bu yüzden asgari ücretle geçim savaşı veren okurumuz, işsiz kaldığında 805 TL gibi komik bir rakam alabilmektedir…

İşsizlik Sigortası Fonu, gerçek amacı için kullanılmalı, işsiz kalan işçinin uğradığı tüm gelir kaybı telafi edilmelidir! Hak kazanma koşulları hafifletilmeli, ödenek ödeme süresi uzatılmalıdır!