Okurumuzun Sorusu:

Merhaba. Eşim 4 aydır özel sektörde çalışıyor ve 2 aylık hamile. İşten çıkarma işlemi başlattılar. Herhangi bir yasal hakkı var mı?

İş Yasası’nın 25. maddesi kapsamında yapılan haklı fesihler haricinde, işten çıkarılacak işçiye ihbar süresi kadar önce haber verilmesi ya da ihbar süresi kadar ihbar tazminatı ödenmesi gerekir.

Okurumuzun eşinin çalışma süresi 6 aydan az olduğu için ihbar süresi 2 hafta. Dolayısıyla işverenin okurumuzun eşine işten çıkarma tarihinden en az 2 hafta önce haber vermesi (ihbarda bulunması) ya da 2 haftalık giydirilmiş brüt ücret tutarında ihbar tazminatı ödemesi gerekir.

Henüz bir yıl dolmadığı için okurumuzun eşi kıdem tazminatı ya da yıllık izin ücreti talep edemeyecektir. Bununla birlikte okurumuzun eşine -işten çıkarma durumunda- hak kazanmış bulunduğu ücret, fazla mesai, tatil günü çalışması ücreti gibi tüm yasal alacaklarının derhal ödenmesi gerekir.

Ne yazık ki İş Yasası’nın sağladığı iş güvencesinin kapsamına girebilmenin ön koşullarından biri de işyerinde en az 6 aylık kıdeme sahip olmaktır. Okurumuzun eşi henüz 6 ayını doldurmadığı için iş güvencesi kapsamına girmemiştir. Dolayısıyla işvereni okurumuzun eşini herhangi bir gerekçe dahi göstermeksizin işten çıkarabilir. Bu durumda okurumuzun eşi işe iade davası açamaz.

Ancak işverenin bu yetkisini kötüye kullanmaması ve ayrımcılık yapmaması gerekir. Eğer işveren okurumuzun eşini sırf hamile olduğu için işten çıkarıyorsa, bu kötü niyetli bir işten çıkarmadır. Aynı zamanda hamilelik nedeniyle ayrımcılık da söz konusudur.

Eğer durum buysa, yani işveren okurumuzun eşini hamilelik nedeniyle işten çıkarıyorsa, okurumuzun eşi kötü niyet tazminatı ya da ayrımcılık tazminatı talep edebilir.

Kötü niyet tazminatı ihbar süresinin üç katı kadar ücret tutarındadır. Okurumuzun eşinin ihbar süresi 2 hafta olduğu için talep edebileceği kötü niyet tazminatı 6 haftalık ücreti tutarındadır.

Ayrımcılık tazminatı ise 4 aya kadar ücret tutarındadır. Ayrımcılık tazminatının üst sınırı 4 aydır ve tazminatın tutarına hâkim karar vermektedir.

Okurumuzun eşinin alabileceği ayrımcılık tazminatı kötü niyet tazminatından daha yüksek olabileceği için ayrımcılık tazminatı istemek daha avantajlıdır.

Altını çizelim. Konunun mahkemeye intikal etmesi halinde, okurumuzun eşinin hamilelik nedeniyle işten çıkarmayı ispatlaması gerekecektir. İşçiyle ilgili herhangi bir sorun olmadığı halde hamileliğin işverene bildirilmesinden kısa süre sonra yapılan işten çıkarmalarda işten çıkarmanın hamileliğe dayandığını ispatlamak daha kolay olabilmektedir.

Sonuç olarak okurumuzun eşi,

1) İhbar süresi kadar önce haber verilmezse ihbar tazminatı,

2) Hak kazanmış olduğu bütün alacaklarını (ücret, fazla mesai vb.)

3) Hamilelik nedeniyle işten çıkarma söz konusuyla ayrımcılık tazminatı talep edebilir.

İşveren bu hak ve alacaklarının bir kısmını ya da tamamı ödemediği takdirde, okurumuzun eşi önce arabulucuya başvurarak, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla hak ve alacaklarını talep edebilir.