Okurumuzun Sorusu:

3 senedir bir markette çalışıyorum. Şu an 3 aylık hamileyim. Beni hamile olduğumdan dolayı evimden uzak bir yere verdiler. Bir çocuğum var. Gidemeyeceğimi söyledim ama kabul edilmedi. Kendim istifa etmek istemiyorum tazminat için. Onlar da tazminat vermek istemiyorlar. Ne yapabilirim?

Bu tür görev yeri değişikliklerinde en önemli soru şu: İşveren işçinin onayını almadan işçinin görev yerini (mağazasını, fabrikasını, ofisini) değişterebilir mi? Yoksa işverenin bu görev yeri değişikliğini yapabilmek için işçinin onayını alması mı gerekir?

Bu soruya yanıt verebilmek için:

1) İşçinin iş sözleşmesine, iş sözleşmesinde görev yerinin nasıl tanımlandığına ve görev yeri değişikliklerine ilişkin nasıl bir kural olduğuna bakmak gerekiyor.

2) İş sözleşmesindeki kural ne olursa olun, söz konusu görev değişikliğinin İş Yasası’nın 22. maddesinin kapsamına girip girmediğini netleştirmek gerekiyor.

Sonuç olarak söz konusu görev yeri değişikliği İş Yasası’nın 22. maddesi kapsamına giriyorsa, yani işçinin çalışma koşullarında aleyhte esaslı bir değişikliğe yol açıyorsa bu görev yeri değişikliğinin yapılabilmesi için:

1) İşverenin işçiye yazılı olarak teklifte bulunması,

2) İşçiye 6 iş günü düşünme süresi vermesi ve

3) İşçinin yazılı onayını alması gerekir.

4) İşveren bu kurala aykırı biçimde tek taraflı bir değişiklik yaparsa, bu değişiklik işçiyi bağlamaz ve işçi için haklı fesih (tazminatını alıp ayrılma) hakkı doğar.

İş Yasası 22. madde ile ilgili detaylar için şu yanıtımıza bakılabilir: İşçi aleyhine esaslı değişiklik haklı fesih nedenidir

Eğer söz konusu görev yeri değişikliği İş Yasası’nın 22. maddesi kapsamına girmiyorsa, işveren iş sözleşmesindeki kurala uygun biçimde işçinin onayı olmaksızın tek taraflı görev yeri değişikliği yapabilir. Ancak işveren bu yetkisini, objektif iyi niyet ve dürüstlük kuralları çerçevesinde kullanabilir. Yani işverenin tek taraflı görev yeri değişikliği yetkisini iyi niyetli kullanması gerekir.

Bu bilgiler ışığında okurumuzun durumuna geri dönelim.

Aslında okurumuza net bir yanıt verebilmemiz için okurumuzun iş sözleşmesine bakmamız ve söz konusu görev yeri değişikliğinin okurumuzun çalışma koşullarında esaslı değişikliğe yol açıp açmadığını incelememiz gerekirdi.

Ancak bu örnekte detaylı bir inceleme yapmamıza gerek yok.

Çünkü:

1) Okurumuzun görev yeri hamile olduğu için ve okurumuzu istifa etmeye zorlamak için değiştirilmiş. Yani işverenin tek taraflı değişiklik yapma yetkisi olsa bile bu yetki kötüye kullanılmış.

2) İş Yasası, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik uyarınca işveren hamile kadın işçinin sağlığını korumaya yönelik gerekli önlemleri almakla ve hamile işçi için gerekli kolaylıkları sağlamakla yükümlüdür. Hamile işçinin görev yerini zorunlu olmadığı halde evinden uzak bir yere taşımak, ilgili yasa ve yönetmeliklere de aykırıdır.

3) Görev yeri değişikliği nedeniyle okurumuzun ulaşımda geçireceği zaman artmakta, işyerine ulaşımı zorlaşmakta, bu durum da okurumuzun sağlığını olumsuz etkileme riskini taşımaktadır. Yani çalışma koşullarında okurumuzun aleyhine esaslı bir değişiklik söz konusudur. Hal böyleyken okurumuzun onayı olmaksızın yapılan görev yeri değişikliği İş Yasası’nın 22. maddesine aykırıdır.

Peki bu aşamada okurumuz ne yapabilir?

Aslında okurumuz görev yeri değişikliğini kabul etmediğinde, bunu işverene yazılı olarak bildirebilir, yeni mağazaya geçmeyi reddedebilirdi. Yani en doğrusu okurumuzun eski mağazasında çalışmaya devam etmesi, yeni mağazada işbaşı yapmaması olurdu.

Ancak anladığım kadarıyla okurumuz halihazırda yeni mağazada işbaşı yapmış. Bu aşamada okurumuza şöyle bir yol izlemesini önerebilirim:

1) Okurumuz işyerine yazılı bir dilekçe ile başvurarak; dilekçesinde görev yerinin onayı olmaksızın değiştirildiğini ve hamile bir çalışan olarak işyerine ulaşımının zorlaştığını belirtebilir. Okurumuz dilekçesinde eski mağazasına iade edilmesini talep edebilir.

2) İşveren okurumuzun bu talebini karşılamazsa, okurumuz işverenin yanıtını aldığı günü takip eden 6 işgünü içinde İş Yasası’nın 22. maddesinden doğan haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilir. İşyerinden haklı fesih yoluyla ayrıldıktan sonra kıdem tazminatını ve diğer yasal haklarını talep edebilir. İşveren ödeme yapmadığı takdirde de önce arabulucuya başvurarak, anlaşma sağlanmadığı takdirde de dava yoluyla kıdem tazminatını ve diğer yasal haklarını isteyebilir. Öte yandan hamile olduğu için uğraıdığı ayrımcılık nedeniyle 4 aya kadar ücreti tutarında da ayrımcılık tazminatı talep edebilir.

Okurumuz en kısa sürede bir avukatla görüşerek ve yasal destek alarak işyerine dilekçe ile başvurabilir ve yasal süreci başlatabilir. Okurumuzun dava açmak zorunda kalması halinde (her ne kadar okurumuz hukuken haklı olsa da) davanın okurumuzun lehine sonuçlanacağının garantisini vermemiz mümkün değil. Ancak bu aşamada izlenebilecek en isabetli yol bu.