Emekli olabilmek için üç koşul aranıyor: 

a) Emeklilik yaşının doldurulması
b) Sigortalılık süresinin doldurulması
c) Prim gün sayısının tamamlanması.

Emekli olabilmek için bu üç koşulun da yerine getirilmiş olması gerekiyor. Bu koşullar, cinsiyet, doğum tarihi, ilk sigorta giriş tarihi, sigortalılık türü (eski ifadeyle SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı vb.) ve varsa maluliyet ve erken yaşlanmaya göre değişiyor. 

Örneğin 1 Şubat 1970 doğumlu, ilk sigorta girişi ise 1 Mart 1995 tarihinde yapılmış bir kadın işçinin emekli olabilmesi için şu koşullar aranıyor:

* 51 yaşını doldurması
* 20 yıllık sigortalılık süresini doldurması (ilk sigorta giriş tarihinden itibaren 20 yıl geçmesi)
* 5.750 gün prim gün sayısını tamamlaması (5.750 gün priminin yatması)

Bu koşullardan ikisi tamam biri eksikse emekli olmak mümkün değil. Bu üç koşulun birlikte gerçekleşmiş olması gerekiyor. Örneğin sigortalılık süresini ve prim gün sayısını dolduranlar, henüz yaşı doldurmamışlarsa emekli olamıyorlar. Böylece kamuoyunda bilinen adıyla “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” kervanına katılıyorlar.

KADIN İŞÇİLER VE PRİM GÜN EKSİĞİ SORUNU

Emeklilikte yaşa takılan yüz binlerce kadın var. Ancak kadınların karşılaştığı bir başka büyük engel ise “prim gün sayısı”. Çünkü:
* Her şeyden önce kadınların istihdam oranı çok düşük. Çalışma çağındaki her üç kadından sadece biri istihdamda. Ne kadar az istihdam, o kadar az sigorta primi.
* Kadınlarda kayıt dışı (sigortasız) istihdam oranı erkeklere göre çok daha yüksek. 2016 verilerine göre erkeklerde kayıt dışı istihdam oranı yüzde 28.7; kadınlarda ise yüzde 44.2. Yani bugün fiilen çalışan neredeyse her iki kadından birinin sigorta primi yatmıyor. Bu yüzden sigorta girişi olsa bile uzun dönemler sigortasız çalıştırılan kadınların prim gün sayısını tamamlamaları çok daha zor.
* Erkekler daha düzenli ve sürekli çalışırken; kadınların çalışması çok daha kesintili ve düzensiz. Türkiye’de birçok kadın evlenmeden önce bir süre çalışıyor. Evlendikten sonra çalışmaya ara veriyor. Çocuklar biraz büyüdükten sonra çalışma yaşamına geri dönüyor. Dolayısıyla milyonlarca kadının sigorta primleri düzenli yatmıyor ve prim gün eksiği sorunu ortaya çıkıyor.
* Kadınlar erkeklere göre daha sık, daha çok ve daha uzun dönemler işsiz kalıyor. Bugün erkeklerin işsizlik oranı yüzde 9.6; kadınların işsizlik oranı ise yüzde 13.7. Kriz, daralma ve küçülme dönemlerinde, kadınların işten çıkarılma oranı, erkeklerden daha yüksek. Her 4 işsiz kadından biri 1 yıldan daha uzun süredir işsiz. Daha çok, daha sık ve daha uzun dönemli işsizlik, kaçınılmaz olarak daha düşük prim gün sayısına yol açıyor.
Sonuç olarak birçok kadın, emekli olmak için gereken yaşı ve sigortalılık süresini doldurduğu halde, prim gün sayısı eksiği nedeniyle emekli olamıyor…

AYŞE NASIL DOĞUM BORÇLANMASI YAPARAK EMEKLİ OLABİLİR?

Somut bir örnek üzerinden gidelim. Ayşe, 1965 doğumlu. 1985 yılında ilk sigorta girişi yapılmış. Ayşe iki sene sigortalı çalışmış ve 1987’de evlenmiş. Evlendikten sonra çalışmaya ara vermek zorunda kalmış ve iki çocuk büyütmüş. 2008 yılında tekrar çalışmaya başlamış ve 2016 yılının sonuna kadar çalışmaya devam etmiş.
Ayşe'nin emeklilik şartları bakımından durumu şöyle:

Görüldüğü üzere Ayşe, hem emeklilik yaşını hem de sigortalılık süresini doldurmuş. Ancak Ayşe'nin 1.190 prim gün eksiği var. Primini tamamlayıp emekli olabilmesi için en az 3 yıl 4 ay daha sigortalı çalışması gerekiyor.
İşte tam bu noktada, Ayşe doğum borçlanması hakkını kullanabilir. Eksik günlerini doğum borçlanması yoluyla tamamlayıp hemen emekli olabilir. Emekli aylığı bağlanır. İster emekliliğin tadını çıkarır; ister çalışmaya devam eder!
Sözün özü, yaş ve sigortalılık süresini yerine getirmiş olup, prim gün sayısı yeterli olmadığı için emekli olamayan kadınlar, doğum borçlanması yaparak eksik primlerini tamamlayıp emekli olma olanağına sahip.

YARIN: Doğum borçlanmasının koşulları ne? Doğum borçlanması başvurusu nereye yapılır? Doğum borçlanması için yapılacak ödeme tutarı nedir? Emekli aylığı hemen bağlanır mı?