Okurumuzun Sorusu:

Taşerondan kadroya geçtik. Çalıştığımız kurumda amirler “Kullanılmayan izinler yılbaşında yanacak” diyor. Böyle bir şey olabilir mi?

Olamaz! Asla ve kata olamaz! Anayasal ve yasal bir hakkı ortadan kaldırmak idarecilerin, bürokratların haddine değil!

Kamuda çalışan taşeron işçilerin önemli bir kısmı kadro hakkından yoksun bırakılırken, kadroya geçirilen işçilerin sorunları bitmek bilmiyor.

Okurumuzun bahsettiği sorun birçok kamu kurum ve kuruluşunda yaşanıyor. Hatta bazı il sağlık müdürlükleri ve kamu kurumları yayınladıkları genelgelerle aynı iddia da bulunuyor.

Kamu kurum ve kuruluşlarının bazı yöneticileri işi gücü bırakmış, işçilerin yıllık izinlerini berhava etmenin yollarını arıyor.

Yok öyle yağma!

Her şeyden önce yıllık ücretli izin Anayasa’nın 50. maddesi ile güvence altına alınmış Anayasal bir haktır.

Yıllık izin hakkı, Anayasa gereği kanunla düzenlenmiş bir haktır. Anayasanın “kanunla düzenlenir” dediği bir hak, bürokratların sözüyle ya da genelgesiyle değiştirilemez, kaldırılamaz!

İş Yasası’nın 54. maddesine göre, her bir hizmet yılına karşılık hak edilen yıllık izin gelecek hizmet yılı içinde kullanılır. Ancak izin bu süre içinde kullanılmaz ya da iznin bir kısmı kullanılırsa, kullanılmayan izinler bir sonraki yıla devreder.

İşveren, bir sonraki hizmet yılı içinde, işçiye, hem devreden izinlerini hem de yeni hak ettiği izinlerini kullandırmakla yükümlüdür. Kullanılmayan yıllık izinler, iş akdi sona erene kadar devreder ve iş akdinin sona ermesi ile birlikte ücrete dönüşür.

Çünkü İş Yasası’nın 59. maddesine göre “İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.”

Bu mutlak düzenleme gereği, kullanılmayan yıllık izinler yanmadığı gibi ancak ve ancak iş sözleşmesinin sona ermesi ile ücrete dönüşür.

Bu durum sadece Yargıtay’ın 9 ve 22. Hukuk Dairelerinin kararları ile değil Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararları ile de sabittir.

Örnek verecek olursak YargıtayHukuk Genel Kurulu’nun 06.06.2018 tarih, 2015/1769 Esas, 2018/1182 Karar sayılı kararına göre:

“Yıllık izin hakkı anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez ve bu haktan vazgeçilemez. İşçinin iş sözleşmesinin devamı süresinde kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti istemesi mümkün değildir.”

Yani bırakalım işverenin yıllık izin hakkını yakmasını, işçi istese bile yıllık izin hakkından vazgeçemez!

Sonuç olarak kullanılmayan yıllık izinler yanmaz ve bir sonraki yıla sürekli olarak devreder. İşçinin 10 yıl önceden kalan 1 günlük izni bile olsa bu izin hep bir sonraki yıla devreder ve 10. yılın sonunda bile varlığını sürdürür.

Son olarak iki konuya daha değinelim.

Hak bilmez, hukuk bilmez, yasa bilmez, yönetmelik bilmez bazı bürokratların sandığının aksine yıllık izinde esas olan takvim yılı değil hizmet yılıdır. Yani yıllık izin kullanımında takvim yılı (Ocak’tan Ocağa) değil her bir işçinin hizmet yılı, yani yıllık izne hak kazanılan ayı izleyen bir sonraki yılın aynı ayı (örneğin Mayıstan Mayısa) esas alınır. Dolayısıyla işçinin hak kazandığı yıllık izni kullanacağı dönem o yılın Aralık ayının sonunda bitmez; işçinin yıllık izne hak kazandığı tarihi takip eden 1 yıl boyunca devam eder. Dolayısıyla bu nedenle “Yılbaşına kadar kullanılmayan yıllık izinler yanacak” şeklindeki söylem ve genelgelerin hiçbir geçerliliği yoktur.

Öte yandan işçiye hak kazandığı yıllık izinlerini kullandırmak işverenlerin sorumluluğundadır. İşveren, -işçi istemese bile- işçiye hak kazandığı ancak kullanmadığı yıllık izinlerini, hizmet yılı sona ermeden kullandırabilir.