Anayasanın 24 ve 41. maddelerinde değişiklik yapılması öngörülen teklif 9 Aralık 2022 günü Meclis’e sunulmuş, AKP, MHP ve BDP’li milletvekilleri tarafından imzalanmıştı. Teklifin Meclis Başkanlığı’na sunulmasının ardından, Meclis Başkanlığı tarafından teklif Anayasa Komisyonuna iletildi. Böylece Anayasa değişikliğinin Meclis’teki süreci de başlamış olacak.

Ülkede mevcut bir sorundan kaynaklı olmayan bir tartışmadan söz ediyoruz. Kadınların böyle bir yasal düzenleme talebi yok. Hali hazırda başörtüsünden dolayı yaşanan bir sorun yok.

CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun başlattığı konu AKP tarafından bir karşı hamle olarak değerlendirildi ve birkaç aydır ülke gündemi yapılmaya çalışılıyor. Üstelik sıradan bir gündem olarak da konuşulmuyor. Seçime adım adım giden ülkede seçimin temel gündemi haline getirilmek isteniyor. Buradan muhalefeti sıkıştırmaya çalışan siyasal iktidar muhafazakar ve başörtülü kitlenin oyunu kendince garantilemek istiyor.

MADDE EŞİTSİZLİK YARATIYOR

28 Şubat’ı inat ve ısrarla gündemde tutan AKP iktidarı, “o günler yeniden gelebilir” kozunu oynamaya çalışıyor. Oysa hayatın herhangi bir alanında şu an bu sorun yaşanmıyor. Kadınların bu noktada dillendirdikleri bir talep yok. Dahası ülkede kadınların yaşadıkları çok ciddi sorunlar var. Yoksulluktan, işsizliğe, eğitim hakkından mahrum bırakılmaktan, çocuk yaşta evlendirilmeye, şiddetten, kadın cinayetlerine kadar çok sayıda soruna ilişkin hiçbir adım atılmazken tartışılanın bir sorunu çözmek olmadığı aslında son derece açık.

Peki ne öneriliyor Anayasa değişikliği olarak? Anayasanın 24. ve 41. maddelerinde değişiklik yapılması öngörülüyor. Her iki maddeye ilişkin düzenleme önerisi ayrımcı, nefret suçu içeren, eşitliğe ve laikliğe tamamen özellikler taşıyor.

Anayasanın 24. Maddesi; dini inanca dayalı bir örtünme ve giyim tarzından açıkça söz edilerek inanç temelli giyim kuşamı bir dayatma olarak karşımıza çıkaran, bunun dışında kalanları tamamen korumasız hatta risk altında bırakan bir içerikle değiştirilmek isteniyor. Madde sadece kadınlara ilişkin bir düzenleme içermesiyle, cinsiyet ayrımcılığı yaratıyor, sadece bir dini inancın mensuplarını korumasıyla da laikliğe, din ve inanç özgürlüğüne, eşitliğe de tümüyle aykırı bir teklif olarak sunuluyor.

NEFRET SUÇU İŞLENİYOR

Anayasada ayrıntılarıyla sayılmış bir giyim tarzının sadece bir başörtüsü ya da giysi olmadığı bu ülkede yaşayan herkesin malumudur. Bu değişiklikle aslında tek bir inanç ve yaşama biçimi kabul edilecek ve böyle yaşamayan, böyle düşünmeyen her kadın ve aslında her birey tehlike altında olacaktır. Anayasal düzlemde yapılmış bu tanımlama devletin açıkça tüm ayrıntılarıyla tanımladığı bir giyim ve hayat tarzına da işaret edecek olup, bu durumun ülkedeki kadınlara İran’ı, Afganistan’ı hatırlatması kesinlikle abartılı bir durum değildir.

Anayasanın 41. Maddesine dair yapılan değişiklik teklifinde de derin bir ayrımcılık ve eşitsizlik söz konusudur. “Aile, kadın ve erkekten oluşur” tanımı getirilerek yapılmak istenen değişiklik, LGBTİ’lerin varoluşlarını, birlikte yaşamalarını tümüyle “kanundışı” hale getirmenin önünü açıp devlet eliyle büyütülmeye çalışılan nefrete “anayasal bir form” kazandırmayı amaçlıyor. İlgili madde değişikliği gerekçesinde ailenin her türlü tehlike, tehdit, saldırı, çürüme ve sapkınlığa karşı korunması biçiminde yapılan açıklamayla da Anayasa yoluyla net bir ayrımcılık yapılıyor ve nefret suçu işleniyor.

LGBTİ’ler her türlü saldırıya açık hale getirilirken bunun devlet eliyle yapılmaya çalışıyor olması dikkate almamız gereken çok önemli bir nokta. AKP kendi tarif ettiği yaşam tarzını, aile biçimini, en bağnaz “hassasiyetleri”ni devletin temel normlarından biri hali getirmeye çalışılıyor. Devletin tanımladığının dışında yaşayan herkesi yaşamsal tehlikelerle yüz yüze getirecek Anayasa değişikliği teklifi sadece bu nedenle dahi son derece tehlikelidir.

KIZ ÇOCUKLARININ HAYATI İPOTEK ALTINDA

Bu maddedeki değişiklik aynı zamanda kadınlar için de büyük ve ciddi tehlikeler barındırmaktadır. Yıllarca süren mücadele ile hukuk mevzuatından kaldırılan “Ailenin reisi erkektir” hükmü dahil, eşitliğe dair kadın hareketinin çok önemli kazanımlarına yönelik ciddi bir tehlike anlamına geliyor. O nedenle Medeni Kanun başta olmak üzere kazanım içeren tüm yasal düzenlemelerin tehdit altında olduğunu da Anayasa değişikliğini konuşurken atlamamak önemlidir.

Öte yandan teklif evlenme yaşına dair bir düzenleme içermezken, dini nikâhın meşrulaştırılmasının olanaklarına yol açıyor. Ülkedeki cemaat, tarikat örgütlenmesinin kız çocuklarının eğitim hakkından yoksun, 6 yaşından itibaren tecavüze uğradığı bir hayat yaşamasına neden olduğu ülkenin son dönemdeki en temel gündemlerinden biri iken, hatta bu konuda Mecliste araştırma komisyonu kurulmasına dahi karar verilmiş iken, aynı Meclisin kadınların ve kız çocuklarının hayatını ipotek altına alma girişimi anlamına gelecek Anayasa değişikliğini tartışması olabilecek en son şeylerden biridir.

Tarikat- cemaat örgütlenmelerinin devlet eliyle gündelik hayatta, bürokraside, eğitim ve sağlık alanında yarattığı yıkım ortada iken, din temelli kılık kıyafeti Anayasal koruma altına almaya çalışmak, evlilik birliğini yine AKP’nin tariflediği ve devlet politikası olarak ifade ettiği ailenin sınırları içine yerleştirmeye çalışmak topyekün karşı çıkmamız gereken temel bir meseledir.

MUHAFAZAKAR HAYAT DAYATMASI

Anayasa değişikliği tartışmasını AKP iktidarının 20 yılı aşmış istikrarlı politikasından bağımsız ele almak mümkün değildir. Yıllardır bir aile tanımı yapılarak kadınlar buraya sıkıştırılmaya çalışılıyor Kadını birey olarak görmeyen, eşit haklara sahip kişiler olarak tanımlamayan siyasal iktidar, muhafazakar bir hayatı toplumun her kesimine dayatıyor. Şimdi bu hayat tarzını bir devlet normu olarak Anayasal düzleme taşımamaktan geri durmayacağını gösteriyor ki burası tehlikenin boyutu açısından mutlaka üzerinde durulması gereken bir noktadır.

Kıyafet özgürlüğü, kadınların özgürlüğü söylemleri altında bu teklifin tartıştırılmak istenmesi ise tam bir garabet esasında. Kimsenin kıyafetleri nedeniyle ayrımcılığa uğramamasının garantisi, inanan ve inanmayan herkesin özgür yaşamasının, kaygı duymamasının en önemli güvencesinin gerçek bir laiklik olduğu tartışmasız iken, bu noktada gerçeği eğip bükerek, özgürlük sözcüğünü de sürekli kullanarak Anayasa’yı değiştirmeye çalışmak siyasal iktidarın niyeti açısından önemli verilerden biridir.

NET VE KESİN BİR HAYIR DEMEK GEREK

Bu tartışmayı ülkenin gündemine sokan CHP ve diğer Meclis’te yer alan muhalefet partilerinin çoğunun tutumları da tam bu noktada değerlendirilmelidir. Muhafazakar kesimi, “hassasiyetleri”ni düşünen, oy ve seçim hesapları yapan muhalefet net bir karşı duruş göstermekten kaçınıp, net açıklamalar yapmadıkça, olay günü kurtarmaya dönmektedir. AKP’nin ilk tur görüşmelerine katılan muhalefet, ikinci tur görüşme taleplerini aslında dokunulmazlık dosyaları nedeniyle reddederken, İyi Partinin teklif içeriğine dair görüşmeler yaptığı, teklif içeriğinin değişmesi durumunda destek verebileceği, CHP’nin de benzer bir eğilimi taşıdığına dair kulis bilgileri medyada yer alıyor.

Anayasal zeminde ayrımcılık, nefret suçu içeren, eşitliği ve laikliği yok eden, tarif edilen kriterlere uygun yaşamayanlar açısından yaşamsal tehditler içeren böylesi ciddi bir düzenleme karşısında net ve kesin bir hayır demek zorunluluğu apaçık karşımızda duruyor.

Haftalardır kadınlar, kadın örgütleri, emek demokrasi güçleri, siyasi partiler açıklamalar yapıp, konunun ne derece tehlike içerdiğine dair net verileri ortaya koyuyor. Tüm bu çabalara karşın Anayasa değişikliğine hayır demeyenlerin de en az teklifi hazırlayan kadar sorumluluk sahibi olacağını buradan söylemiş olalım. Çünkü mesele bu kadar ciddi ve tehlikeli.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül