Vücudun beslenme kaynağı olan kan şekerinin sağlıklı değerlerde bulunması için önemli hormonların başında insülin geliyor. Şeker hastalığı diğer bir adıyla diyabet, insülin hormonundaki bozulmalara bağlı olarak görülür. Diyabet genellikle yetişkin hastalığı olarak bilinse de tip1 diyabet dediğimiz şeker hastalığı, çocukluk ve ergenlik döneminde de görülebilir. Son dönemlerde yetişkin bireylerde görülen tip2 diyabet ise obezitenin artması ile çocuklarda da görülüyor. Diyabetli bir çocuğun medikal tedavi ile birlikte diyabette beslenme tedavisi de oldukça önemli. Yoksulluk karbonhidrat ağırlıklı beslenmeye yönlendirebilir ve sağlıklı beslenmeye imkan bırakmazken çocuklar neler yaşıyor, yaşamlarını nasıl sürdürmek zorunda kalıyor Uzman Diyabet Diyetisyeni Neslihan Koyunoğlu Bingöl ile konuştuk.

‘YOKSULLUK TEK TİP BESLENMEYE YOL AÇIYOR’

Ülkemizde 18 yaş altında yaklaşık 30 bin civarı tip1 diyabetli çocuk olduğunu söyleyen Bingöl, tip 1 diyabetli çocuğun en az 23 bini okul çağında olduğunu dile getirmektedir. Yoksulluğun ailenin temel besin kaynaklarına ulaşamama anlamına geldiğini söyleyen Bingöl, “Her çocukta olduğu gibi tip1 diyabetli çocuklarda da büyüme gelişme sorunu yaratabilir. Tip1 veya tip 2 diyabetli olmak besine olan ihtiyacı değiştirmemektedir. Vücudun ihtiyacı olan minimum karbonhidrat, protein ve sağlıklı yağ tüketimini sağlanabilmesi ve büyüme gelişmenin, boy uzunluğu için gerekli kalsiyum fosfor gibi minerallerin ve bağışıklık sisteminin ihtiyacı olan gerekli amino asitlerin proteinlerden, vitamin minerallerin sebze ve meyvelerden karşılanması oldukça önemlidir. Paranın yokluğu tek tip beslenmeye, ucuz ve hızla karnı doyuran, özellikle kaliteli olmayan rafine şekerden zengin karbonhidratların ve sağlıksız yağdan zengin paketli ürünlerin tüketimine yönlendirebilir. Bu ürünler; bisküviler, cipsler, şekerli içecekler her gün beslenmenin bir parçası haline gelirse yeterince sebze, meyve, balık, tavuk, hindi, et ürünlerine ile süt, yoğurt, yumurta gibi kaliteli demir ve protein kaynakları ile minerallerden zengin kabuklu kuruyemiş ulaşamaz ise çocuklarda beslenme sorunlarına dolayısı ile büyüme gelişme sorunları dediğimiz bodurluk gibi sağlıksız kemik kas gelişimi, hormonal gelişim görülebilir” dedi.

‘ÜCRETSİZ YEMEK BESİNE ULAŞMA VE TÜKETMEYE TEŞVİK ETMEK İÇİN ÖNEMLİ’

Diyabet hastası çocuklar açısından değerlendirdiğimizde Ekmek ve Gül’ün eylül ayında başlattığı “Okullarda bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” kampanyasının önemli olduğuna dikkat çeken Bingöl, okulda bir öğün beslenmenin vücudun ihtiyacı olan temel besinlere minimum oranlarda karşılamasını destekleyeceğini belirtti. Özellikle okullarda sınıf ortamında birlikte besin tüketilmesinin çocukları yemedikleri yiyecekleri tüketmeye teşvik edeceğine işaret eden Bingöl, “Dolayısı ile hem besine ulaşabilirlik anlamında hem de tüketmeye teşvik anlamında arkadaş ortamında yarattığı birlik duygusu ile tüketmediğini tüketeceği için oldukça önemli olduğunu düşünüyorum” diye konuştu. Bu ortamlarda besinler temel besin ihtiyaçlarını karşılayabilecek nitelikte ve çeşitlilikte planlanmasının önemine dikkat çeken Bingöl, “O öğün protein ihtiyacı için tavuk, et, hindi, balık, yumurta, vitamin mineral ihtiyacı için; sebze, salata, sebze çorbaları, yoğurtlu sebzeler ve karbonhidrat ihtiyacı için bulgur, makarna, mercimek gibi tam tahıldan zengin besinler ile baklagiller; tahıl ihtiyacı için tam tahıllı ekmekler, çorbalar, bulgur, makarna, şehriye, gibi besinlerin öğünlerde bulunması gerekir. Bazı özel okullarda olduğu gibi sadece patates kızartması, hamburger, gibi çocukların tercih ettikleri besinlere sıklıkla yer verilmesi yine, kek, kurabiye, tatlılar gibi arada sırada tüketilebilecek besinlere her gün sunulması sağlıksız bir beslenme düzenine sokacaktır. O yüzden besine ulaşabilen çocuklara sağlıklı besinlere ulaşabilecekleri bir seçenek sunulması sayesinde hedeflenen sağlıklı çocuklara ulaşılabiliriz” şeklinde konuştu.

‘AİLELER VE EĞİTİMCİLER BESLENME KONUSUNDA EĞİTİM ALMALI’
Tip2 diyabetin çocukların hareketsizlikleri ile birlikte ihtiyaçlarının çok üzerinde miktarlarda karbonhidrat, protein ve kalitesiz yağ tüketilmesi sonucu görülen obezitenin, yanlış beslenmenin ürünü olduğunu ifade eden Bingöl şöyle devam etti: “Fast food türü besinlerin sofralarına çok sık girmesi, tuzdan zengin karbonhidrat ve yağ içerikli etleri, kızartmaları, hazır et, tavuk ürünlerinin tüketim sıklığının artması çocuklara sadece lezzeti arttırılmış aromalı, yağlı ve aşırı tuzlu beslenmeye alışmasına neden olmaktadır. Ev yemekleri sebze, salata ve yağlı olmayan et ürünleri ile ev yapımı sade yoğurtların aroması ve lezzeti, hazır ürünlerde alıştıkları lezzetleri vermediği için ev yapımı her besini reddetmesine yol açabilir. Katkılar ve lezzet artırıcı tuzlar ile hazırlanmış olan hazır paketli besinler (hazır tavuk, köfte döner, patates kızartmaları, pizza, ekmek arası patates kızartması hazır karışım sütlü içecekler, gazlı içecek ve aromalı meyve suları vs.) ürünlerinin fazla kullanılması aroma ve lezzetli vericilerin paketli gıdalarda tercih edilerek damak lezzetinin bu besinlere alışması nedeni ile evde pişen sağlıklı yağlar ile hazırlanan tencere yemekleri ve sebzelerin tüketimini reddetmesini neden olabilir. Okulda öğle yemeği saatlerinde dışardan pide ya da börek tüketen çocuğun damak lezzeti yağa ve hamur işine alıştıkça tencere yemeğini ve sebze yemeklerini tüketmesini olumsuz etkileyecektir. Abur cubur tüketimi okullarda sıklıkla kantinlerde çabuk elde edilebilir olduğu sürece ve ev yemeği yemeyi reddeden çocuğun karın doyurmak için elindeki para ile cips ve şekerli içeceklere yönelmesi nedeni ile ev ve okulda bu denli hareket etmemesi obeziteye davetiye çıkarmaktadır. Özellikle ailelerin, çocuk beslenmesi konusunda eğitim alması önemli ve gereklidir. Öğretmenlerin sağlıklı beslenme konusunda donanımlı hale getirmek ve öğrencilerini sağlıklı beslenme eğitimini de eğitimlerinin bir parçası haline getirmek ve tüm velileri sağlıklı beslenmeye teşvik etmek gereklidir…

Uzman Diyetisyen Neslihan Koyunoğlu Bingöl| Fotoğraf: Kişisel arşivi

Manşet görseli: Pixabay