İktidar yaklaşık iki yılda bir kıdem tazminatını fona aktarmak için çeşitli yöntemler, paketler açıklayarak işçilerin kıdem tazminatını işsizlik fonu gibi çarçur etme planları yaparak karşımıza çıkıyor. Şimdi salgın sürecinde patronlar ve hükümet gözünü yeniden kıdem tazminatına dikmiş durumda.  

Ankara’da buluştuğumuz Türk Metal üyesi işçi kadınlar ve Kocaeli’de görüştüğümüz sendikasız metal işçisi kadınlar için bugünlerde en önemli gündem maddelerinden biri kıdem tazminatının gasbedilmek istenmesi. Pandemi döneminde salgını önlemek yerine yine kıdem tazminatını fona devretme planları yapan iktidara kadınların tepkisi “Mezarda kıdem tazminatını kullanamayız” ve “Kıdem tazminatının üstüne konmasını izin vermeyiz” şeklinde. Kıdem tazminatının fona devrinin tek başına bir alacak verecek meselesi olmadığının farkındalar. Kıdem tazminatının yok olmasının kadın işçilerin hayatını daha çok etkileyeceği, işten atılma, emekli olamama gibi durumları daha çok kadınların yaşayacağı, geçici işlerde çalışmaya daha çok mahkûm olacakları ve ekonomik güvencesi olmayan kadınların da daha çok şiddet göreceği konusunda ortak bir görüşe sahip.

Konuştuğumuz kadınların hepsi ortaya çıkan fona devretme planının iktidarın patronların yoluna çıkan her şeyi yok etmek istediği olduğu konusunda hem fikir. İktidarın Emeklilikte Yaşa Takılanlar konusunda, asgari ücret, toplu sözleşmeler konusundaki tavrı hep patrondan yana ve kadınlar bu konuda öfkeli. Sürekli işçi kökenli olduğunu söyleyen Erdoğan için “İşçilik mi kaldı sende” diyor kadın işçiler.

Kıdem tazminatına sahip çıkmanın yalnızca “ekonomik” bir mesele olmadığını, geleceklerine sahip çıkmak için toplumsal bir mesele olduğunu dile getirirken de tüm kadınlara mücadele etme çağrısında bulunuyorlar.

Kocaeli ve Ankara’dan metal işçisi kadınlar kıdem tazminatının kadın işçiler için neden vazgeçilmez bir hak olduğunu anlatıyorlar…

HERKESİN KIDEM TAZMİNATINA BEL BAĞLADIĞI BİR PLANI VAR

“15 yıldır çalışma hayatındayım. Herkes kıdem tazminatına bel bağladığı bir planı var, emekli olunca ya da işten atılma durumlarına göre tek tek herkes bunu hesaplıyor. Şimdi nasıl olur da bizim güvencemiz, gelecek planımız olan bu parayı ‘60 yaşından sonra alacaksınız’ derler! Peki, işşiz kaldığımızda ne olacak? Eşinden ayrılmış, çocuklu birçok kadın var, yalnız başına ayakta kalmaya çalışan. İşten atıldın mesela, kıdem tazminatı o süreçte bizim geçim kaynağımız olacak. Ne yapacağız acaba, bu konuda ne fikirleri var?” (Ankara)

ARTIK ONLAR BİZE FEDA OLSUN!

“Dışarıda işçiler için çalışma koşulları çok kötü. Bir yerde çalışıp oradan emekli olabilen kaç kişi var sizce? Bir de bu durum kadınlar için daha az benim gördüğüm. Reis bunları düzeltse keşke! Zor günlerimizin teminatı olan kıdem tazminatını ne yapacak? İnternetten okudum, resmen vermemek için düzenleme yapmışlar. Twitter’da bir arkadaşta gördüm, mezarlıkta foto çekilmiş, ‘Burada bana lazım olmaz kıdem tazminatı’ diyor. Çok doğru gerçekten. Koronavirüsü fırsat bilip “Devlete feda mı olsun dememizi bekliyorlardı. Bence artık onlar bize feda olsun!” (Ankara)

‘GREVE ÇIKARIZ’ DİYENLER SÖZÜNÜN ARKASINDA DURMALI
“İki çocuğum var. Çocuklarımın birçok önemli zamanında yanında olamadım, gece vardiyası fazla mesai derken. Her işimi düzgün yaparım ben. Her zaman da kendimle gurur duydum, vatana millete bir şey üretiyorum diye. Bakıyorum ama her fırsatta bizim belki de zor zamanlar için tek kalan birikimimize de göz diktiler. Zorla insanı sokaklara dökecekler. Ki eğer ısrar ederlerse dökülmek de lazım. Yani Türk-İş Başkanı ‘Meclise geldiği gün greve çıkarız’ demiş. Umarım böyle söyledikleri gibi arkasında dururlar. Biraz icraat görmek lazım. Artık sosyal medyada #KıdemTazminatımaDokunma yazmakla olmaz bu işler. Sözleşme dönemi gibi bir şeyler planlamalıyız. Hepimiz taşın altına elimizi koymalıyız.” (Ankara)

BÜYÜK TEPKİ OLUNCA GERİ BASARLAR, VAR GÜCÜMÜZLE MÜCADELE ETMELİYİZ 

“Meclise gelmesi genel grev sebebidir denmesi güzel, bence bu yüzden de Erdoğan ‘İşçi ile işveren kendi arasında çözsün’ diyerek sıyrılmayı tercih etti. Büyük bir tepki olduğunda her zaman geri bastılar, tıpkı kadınlar ses çıkardıklarında istismar tasarısını, çocuk yaşta evliliklerin önünü açan tasarıyı geri çektikleri gibi. Bu sebeple var gücümüzle haklarımıza sahip çıkmak için mücadele etmek zorundayız” (Kocaeli)

‘BU KONU BİZİ İLGİLENDİRMEZ’ DİYENLERE SESLENİYORUM!

“Evlatları için canını dişine takıp asgari ücretle çalışan anneler bir yandan ‘yarın evlatlarıma ne yedireceğim’ telaşına düşerken, sonra bir sabır çekip, kan ter içinde çalışmaya devam ediyor; yarınımda emekliyim deyip, kendini bir nebze olsun rahatlatıyor. İşten haksız yere çıkartılan insanların kıdemine göz dikiliyor. Oysa biz biraz emeklilik, biraz kıdem parası derken bir ev hayali kuruyoruz.

Kıdem tazminatının fona devri bunca insanın hayallerini yıkmak demektir. İnsanların aç kalmamak için bir lokma bir hırka deyip bir ekmek için çalıştığı günlerde kıdemine el koymak insanın sofrasındaki aşını çalmak demektir. O yüzden ‘Bu konu bizi ilgilendirmez’ diyenlere sesleniyorum. Biraz doğrulup etrafınıza bakın, bu ülkeyi yok sayıp sadece kendiniz için yaşamayın. Kıdem tazminatı demek belki de yapacağımız bir işin küçük bir sermayesi demektir. Kıdem tazminatımızdan ellerinizi çekin, hayallerimize dokunmayın.” (Kocaeli)

KIDEM TAZMİNATI GASP EDİLİRSE ÖRGÜTLENMENİN ÖNÜ KESİLİR
“Kıdem tazminatının kalkması sendikal örgütlenmenin önünü tamamen keser. Mesela örgütlendin diyelim, işveren yüz kişiyi aynı anda atamıyordu. İçlerinden birkaç kişiyi göz dağı olsun diye atarken, şimdi yüz kişiyi de aynı anda atabilir, nasıl olsa tazminat yok, atsa ne olur ki? İŞKUR’da bekleyen hali hazırda binlerce işsiz var. Bu yüzden kıdem tazminatı her açıdan iş güvencesi anlamına geliyor. Maddi ve manevi değeri var, özellikle kadınlar için. Çünkü bir erkek belli bir yaştan sonra bir ihtimal de olsa iş bulabilir ama kadın belli bir yaştan sonra iş bulmakta zorluk çekiyor. Örneğin metalde çalışamıyor; çünkü ‘Bu kadar genç işçi varken niye o yaştaki kadını alayım’ diye düşünüyor işverenler. Dolayısıyla bu durumdan ev ekonomisi de etkileniyor. Evli olsun, bekar olsun kıdem tazminatının fona devri kadının iş hayatından kopması, eve kapanması anlamına da gelir. Kadının çalışması, iş güvencesinin olması ekonomik özgürlüğü de doğuruyor. Eşinden para istemeden ihtiyaçlarını karşılamak önemli bir şey. Kıdem tazminatı sadece para ile ilgili bir şeymiş gibi tartışılıyor oysa ki kıdem tazminatı aynı zamanda toplumsal bir mesele. Şiddet çok artmış durumda, eğer şiddet gören bir kadın çalışıyor ise bu onun daha fazla kendi ayakları üstünde durmasını sağlıyor. Ayrıca hamile kadınlar için de önemli, hamile oldukları öğrenildiğinde işveren onu işte tutuyorsa bunun da sebebi kıdem tazminatıdır diye düşünüyorum.” (Kocaeli) 

KADINLAR İŞ GÜVENCELERİNİ KAYBEDER

“Kadınların işsizliği çok yoğun, ayrıca fabrikalarda da ilk gözden çıkarılan her zaman kadınlar oluyor, bundan dolayı kıdem fona devredildiğinde kadınlar hemencecik işten çıkarılabilir hale geldiğinde yoksulluk artacak. Yoksulluk aynı zamanda şiddeti de artırıyor, dolayısıyla kıdem tazminatı hayati bir mesele.” (Kocaeli)

UMUTLARIMIZI HAYALLERİMİZİ SÖMÜRMEYİN!
“Kıdem tazminatı herkes için biraz gelecek planıdır. Bana göre fona devir, emek hırsızlığı demektir. Emeğe saygı zaten yoktu ama şimdi hiçleştiriyorlar. Kıdem işçinin emeğidir, geleceğidir. Bir işçi arkadaşımla sohbet ederken ilerde kıdem parasıyla neler yapacağını anlattı. Bir karavan alıp gezmek istiyor. Kıdem insanların umudu, umutlarımızı hayallerimizi sömürmeyin.” (Kocaeli)

FONA DEVİR TAMAMEN GASP!

“Haklarımızı almak için sistem içerisinde açık noktaları kullanmak durumunda kalıyoruz. Ben de hezimete uğramamak için doğum borçlanması yapıp işyerinden hakkımı aldım ve ayrıldım. Sonuç itibarı ile hepimiz aynı şeyleri hissediyor ve söylüyoruz; fona devir tamamen gasp, başka bir açıklaması yok.” (Kocaeli)

KIDEMDE FON, KADIN İŞÇİLERİ ÖZEL OLARAK NASIL ETKİLER?
■ Kadın işçiler, çalışma yaşamındaki en güvencesiz kesim. Kadın işçilerin çoğunluğu küçük işyerlerinde çalışıyor ve çoğunun tek güvencesi kıdem tazminatı. İşten çıkarmalar söz konusu olduğunda ilk önce topun ağzında olanlar da kadın işçiler. Kıdem tazminatının iş güvencesi boyutunun ortadan kalkması ile birlikte en çok kadınlar, güvencesizliğe mahkûm edilmiş olacak. 
■ Kadınların önemli bir kısmı, düzensiz ve aralıklarla çalışıyor. Evlilik, çocuk, işten çıkarma gibi nedenlerle bir süre çalışıp sonra ara veren sonra yeniden çalışmaya başlayan kadınlar için yıl koşulu, kıdem tazminatı hakkı önünde büyük bir engel oluşturacak.
■ Bugün kadın işçiler, işyerlerinde yaşadığı sorunlar karşısında “haklı fesih” yapıp, kıdemini alıp ayrılma hakkına sahip. Dolayısıyla kıdem tazminatı, “ücretin ödenmemesi, hakların verilmemesi, taciz ve mobbing” gibi sorunlar karşısında kadın işçilerin patronlara karşı kullanabileceği önemli bir koz. Ancak fon sisteminde kadın işçi, haklı fesih yapsa bile kıdem tazminatını alamayacağı için bu koz da ortadan kalkacak. Patronlar, daha da pervasız davranabilecek.
■ Kadın işçilerin ücretleri, erkek işçilerin ücretlerinden daha düşük. Aynı sektörde aynı işte çalışan, aynı eğitim düzeyine sahip olan kadın ve erkek işçilerin ücretleri arasında önemli farklar var. Ancak kıdem tazminatı, son, giydirilmiş ve brüt ücret üzerinden hesaplandığı için, ücreti düşük olan kadın işçilerin bile eline azımsanmayacak tutarlar geçebiliyor. Ancak fon sisteminde kıdem tazminatının miktarı da esaslı bir biçimde düşeceği için zaten ücretleri düşük olan kadın işçiler, çok daha fazla kayba uğrayacak.
Tam da bu nedenle kıdem tazminatı hakkını korumak için yürütülen mücadelede kadınların en ön safta yer alması gerekiyor.