15 Temmuz’un üzerinden bir yıl geçti. Geçen bir yıla baktığımızda ancak bir darbe sonrası yaşanabilecek şeyler yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor. Hepimiz bir şekilde arkadaş sohbetlerinde, otobüste, işyerinde, çay molasında, yemekte darbe girişiminden bahsediyoruz. Kimimize göre demokrasiye darbe girişimiydi, kimimize göre her şey bir tezgahtı. Öyle ya da böyle herkesin bir fikri var.
Darbe girişiminin hemen ardından OHAL ilan edildi. KHK’ler yayınlanmaya başlandı ve bugün açığa alınan ya da tutuklanan, işten atılan kişi sayısı yüz binlerle ifade ediliyor. Muhtemelen herkesin bir akrabası ya da tanıdığı bu yüz binlerin içinde.
Ben de çevremdeki örneklerle OHAL ile hayatımızda ne değişti biraz anlatmaya çalışacağım.

HERKES TEDİRGİN

15 Temmuz’dan hemen sonra herkesin içi çok rahattı; darbe püskürtülmüş ve milli iradeye sahip çıkılmıştı. Sonuçta demokrasi hepimiz içindi. Darbeyle halkın iradesinin gasp edilmesi kabul edilemez bir durumdu. Ancak darbe sonrası yaşanan gelişmeler herkesi bir yandan şaşkınlığa da sürükledi. Hepimiz halkın iradesini gasp etmeye çalışanların cezalandırılmasını, hesap vermesini istiyorduk. Ama bir yandan darbeyle hiç alakası olmayan insanların işlerinden atılması, gazetecilerin tutuklanması, halkın seçtiği vekillerin tutuklanması, kamu emekçilerinin sorgusuz sualsiz işlerinden atılarak nedenine dair açıklama bile yapılmaması herkeste tedirginliğe ve tepkiye neden olmaya başladı. Bu durum yine en çok kadınları etkiliyor. Çok geçmeden darbe gecesi sokağa çıkmış insanlar bile işinden atılmaya başlanınca herkes bir durup düşünmeye başladı. Falancanın oğlu Bank Asya’dan kredi çekti diye açığa alınmış, filancanın kızı sırf Maltepe dershanesine gitti diye işten atılmış. Çevremdeki herkesten bu cümleleri duymaya başladım.
Benim çevremde eşleri tutuklanmış ya da işten atılmış onlarca kadın var. Elbette eşleri için de durum zor ama hayatın en ağır yükü yine kadınların omzuna biniyor. Eşe dosta laf anlatmak, çoluğu çocuğu avutmak yine kadınların payına düşen oluyor.

‘KIZIM DA DAMADIM DA DELİRDİ’

15 Temmuz gecesi sabaha kadar sokakta olan ve ardından bir hafta boyunca demokrasi nöbetlerine giden Ayşe’nin damadı, “telefonunda bylock var” iddiası ile açığa alındı. Sekiz aydır bekliyor, üstelik telefonunda bylock çıkmamasına rağmen. Ayşe sürekli kızının da damadının da delirdiğini söylüyor. Kızı sürekli çocuklarını dövüyormuş, en son en küçük torunu evden kaçıp anneannesine sığınmış. “Kızıma maddi manevi elimden gelen her desteği sağlıyorum ama ne olacak bu çocukların hali bilmiyorum, ben de çıldıracağım yakında, az kaldı. Damadım öğretmenlikten başka iş bilmez ki, hadi şimdi açıkta bir umut bekliyoruz ya işten atılırsa, asıl o zaman ne yapacağız” diyor Ayşe.

‘ÇOCUKLARIM BAYRAMDA BABASINI BEKLEDİ’

Serap’ın kocası darbeden iki-üç hafta sonra tutuklanmış. Kocasının neden tutuklandığını bilmediğini, iddianamesinin hala hazırlanmadığını söylüyor. Çocuklarını ‘babanız bayramda gelecek göreve gitti’ diye avutmuş. Serap’ın annesi, “Çocuklara hep bayramda babanız gelecek dedik, aylarca bayramı bekledi yavrularım. Bayram evi değil de cenaze evi gibiydi. Serap hastanelik oldu, çocukların ağlamaktan içi dışına çıktı” diye anlatıyor.

‘AKRABALARIM BİLE TELEFONUMA ÇIKMADI’

Nebahat’ın eşi polis ve tutuklu. Nebahat eşiyle evlendikten sonra açıktan okuduğu üniversiteyi bırakmış, ardından iki çocuk yapınca bir daha da okuyamamış. Eşi tutuklanınca çevreden çok baskı gördüğünü, bazı akrabalarının telefonlarını bile açmadığını söylüyor Nebahat. İki aydır bir lokantada garsonluk yapıyor. “Borç isteyecek kimse bulamadım. Son çare işe girdim çalışıyorum. Öyle pişmanım ki okumadığıma, o zaman daha rahat bir iş bulurdum” diyor. Haftanın 6 günü, bazen 7 günü çalışan Nebahat’in çocuklarına annesi, ara sıra da babaannesi bakıyor.