Siyahi bir kız çocuğu, derisinin renginden nasıl kurtulabilir?

Dokunaklı diliyle ırk ayrımcılığını edebiyat alanında su yüzüne çıkaran, Nobel ve Pulitzer ödüllü yazar Toni Morrison, tüm dünyada en çok okunan romanı En Mavi Göz’de bir kız çocuğunun gözünden horgörülmenin, ayrımcılığın, ırka dayalı güzellik anlayışının ve kişinin kendisine duyduğu nefretin yarattığı bireysel ve toplumsal travmaya odaklanıyor.

İkinci Dünya Savaşı arifesinde ABD’nin Ohio eyaletinde bir gettoda yaşayan Pecola, “çirkin” ve siyah bir kız çocuğudur. Herkes tarafından aşağılanan, alaya alınan Pecola, diğer beyazlar gibi gözleri mavi olursa her şeyin yoluna gireceğine, insanların onu beğeneceğine ve seveceğine inanır. Oysa mahallenin dillendirmeksizin kabullendiği acılar konusunda yürüttüğü suç ortaklığı, herkesin kalbinde taşıdığı nefrete ayna tutan Pecola’nın trajedisine dönüşür.

Olay örgüsü, zamansal sıralanışı, alışılmadık üslubuyla En Mavi Göz, yayınlandığından bu yana ırkçılık ve aile içi şiddet alanında referans kitaplardan biri olmuş, yirminci yüzyıl boyunca kimi zaman acımasızlaşan insani ayrıntıları dünya edebiyatına taşıyan kitaplar arasında sembolikleşmiştir.

NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ’NÜ ALAN İLK
AFRO-AMERİKALI YAZAR TONİ MORRİSON KİMDİR
Toni Morrison, 18 Şubat 1931 tarihinde ABD, Ohio’da Lorain ilçesinde işçi bir ailenin dört çocuğun ikincisi olarak doğdu. Asıl adı Chloe Anthony Wofford olan yazar 1949’da, ismini Toni olarak değiştirdi.
Morrison, Howard Üniversitesi’nde lisansını tamamladı. 1955 yılında Cornell Üniversitesi’nde yüksek lisansı yaptıktan sonra Texas, Houston’daki Teksas Southern Üniversitesi’nde iki yıl süre ile öğretmenlik yaptı.
1957 yılında ise Washington’a doçent olarak gitti. Washington’da Howard Üniversitesi’nde yedi yıl boyunca İngilizce öğretmenliği yaptı.
1964-1985 yılları arasında New York’ta Random House yayınevinde editörlük yaptı. Edebiyatla yakından ilgilendiği bu yıllarda bir yandan da insan hakları hareketinde aktif bir rol üstlendi.
1970’de ilk romanı “The Bluest Eye”ı yazan Morrison, eserlerinde Amerika’da siyah olma, özellikle de siyah bir kadın olma deneyiminin farklı boyutlarını yansıtır ve beyazların dikte ettiği değerlerden uzak durur.
1983-1989 yılları arasında Albany New York State Üniversitesi’nde, yeni yetişmekte olan yazarlara ders veren Morrison, bu dönemde Sethe adında köle bir kadının öyküsünü anlattığı “Beloved” adlı romanı kaleme aldı.
PULİTZER ÖDÜLÜ’NE LAYIK GÖRÜLDÜ
1987 yılında yazdığı “Beloved” adlı romanıyla 1988 yılında “Pulitzer Ödülü”ne layık görüldü.
1989 yılında edebiyat bilimleri Profesörü olarak New York’ta Princeton Üniversitesi’nde çalışmaya başlayan yazar, 1992 yılında “Jazz” adlı romanında 20’li ve 30’lu yıllarda Harlem’de yaşayan siyahların panoramasını ςizdi.
Toni Morrison 1993 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk Afro-Amerikalı yazar oldu. Morrison, Nobel konuşmasında, “Hepimiz ölüyoruz. Hayatımızın anlamı pekâlâ bu olabilir. Ama dil yapıyoruz. Hayatlarımızın endazesi bu olabilir,” dedi.
2006 yılında Princeton Üniversitesi’nden emekli olan Morrison, Rutgers Üniversitesi’nden 2011 yılında Fahri Doktor derecesini aldı.
TONİ MORRİSON’UN ROMANLARI
1970 – The Bluest Eye (En Mavi Göz)
1973 – Sula
1977 – Song of Solomon
1981 – Tar Baby
1987 – Beloved
1992 – Jazz
1993 – Cennet
1996 – Slave Narratives
2003 – Love
2004 – Remember: The Journey to School Integration
2008 – Merhamet
2015 – God Help the Child