“Kıskanma, çalış senin de olsun” cümlesi kamyon arkası sözü gibi görünse de aslında kaynağı belirsiz sermayeler, abartılı, gösterişli yaşamlar, tröstler için kendilerine yönlendirilen ‘acaba’ bakışlarına karşı öz savunma. Tabi ya, kafasını çalıştırmış, didinmiş, biriktirmiş, zengin olmuş(!) Bu kadar mı? Böylesine kolay mı? Peki, dünyanın belki de dörtte üçü, yedi kuşak çalışıp, bir dikili ağaç edinemezken, başını sokacak bir ev değil, ancak gömülecek bir mezar yerine ulaşırken, emekli bütün bir ömür dilinden şükür eksik etmeden çalışıp yine de karnını doyuramazken, azınlıkta bulunan fakat bunlarda bulunmayan neydi?

İlya Ehrenburg’un Tröst kitabıyla yolculuğumuz Avrupa’yı yok eden adamla tanışmaya. Yıl 1893, Avrupa’da Yens Boat adında bir çocuk dünyaya gelir. Toplumsal algıyla o bir “piç”tir. Özünde babası bellidir ve Avrupalı bir kraldır. Kral geziye çıktığı bir gün yolun üzerinde küçük bir evin penceresinde bir kadın görür. İçeri girer, dakikalar içinde hiç tanımadığı bu kadına tecavüz eder. Bu olaydan dokuz ay sonra Yens Boat doğar. O bitmeyen öfkeyle büyür, yetişkin bir genç olduğunda Avrupalı bir kadına aşık olur, fakat ona erişemez. Onun artık tek bir derdi vardır, Avrupa’yı yok etmek. Boat işe nereden mi başlar? 1922’de Avrupa’dan Amerika’ya giden bir gemiye biner. Orada ultra zengin bir adamla tanışır. Ardından başka kapitalistler. Boat ağlarını örer, onları zekasıyla etkiler. Tröst eylemini gerçekleştirir. Yetmez, Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde iç karmaşıklıklar çıkarttırır. Kimyasal yöntemlerle hastalıklar yayar ve daha neler neler… Önce Almanya’da birkaç ay içinde herkes ölür, şehirleri vahşi hayvanlar sarar. Ardından İngiltere, İtalya, Hollanda ve diğer Avrupa ülkeleri 13 yıl içinde insansız çöle dönüşür.

İlya Ehrenburg, Tröst eserinde Amerika’da kapitalizmin gelişmesini, tröstün etkinlik alanlarının genişlemesini yergi ile anlatır. Birinci Dünya Savaşı sonrası kapitalizmin gelişmesi tröstlerin oluşması, sermayenin ülkeler arası el değiştirmesini olağanüstü bir kurguyla akıcı bir şekilde işler. Mizahın da yer aldığı eser okuyucuyu öfkelendirir, güldürür, düşündürür.

Fotoğraf: Kitap Kapağı