Çölyak hastalarının ömürleri boyunca uygulamak zorunda oldukları “Glutensiz beslenme” şimdilerde moda oldu. Ancak, zayıflama, sağlıklı olma adına sağlıklı kişilerin bu diyeti uygulaması riskleri beraberinde getiriyor. Bu diyeti uygulayan kişilerde yetersiz düzeyde demir, folat, kalsiyum, selenyum, magnezyum, çinko, niasin, tiamin, A ve D vitamini alındığı gözlenirken, yüksek kalp ve damar hastalıkları riski bulunuyor.

Çölyak hastalığı, gluten içiren besinler yenildiğinde gıdaların emilmesini sağlayan girinti çıkıntılar ve mukozanın alerjik reaksiyon sonucu tahrip olarak düzleşmesidir. Düzleşen bağırsak, gıda emilimini tam olarak gerçekleştiremiyor ve beslenme yetersizliğine yol açıyor. Bu hastalık ne yazık ki ömür boyu devam ediyor ve kesin çözüm için glutenli gıda tüketmemek gerekiyor. Gluten alerjisi ise diğer alerjiler gibi zamanla tedavisi mümkün olan bir rahatsızlık.

HANGİ GIDALAR GLUTEN İÇERİYOR?

Gluten, buğday, arpa, çavdar, yulaf ve bunları katkı olarak içeren gıdalarda bulunan bir protendir. Ekmeğin kabarmasını sağlayan da bu proteindir. Gluten içeren gıdaların üzerinde gluten içerdiğine dair uyarı bulunmak zorundadır. Unla yapılacak yiyeceklerde bunlara alternatif olarak mısır, nohut, pirinç ya da kestane unu kullanılabilir. Marketlerde satılan gıdaların ambalajlarında içeriğinde gluten olup olmadığı ibaresi mutlaka bulunmalıdır.

KULAKTAN DOLMA BİLGİLERLE GLUTEN DİYET UYGULANMAMALI

Glutensiz yiyecekleri yalnızca çölyak hastaları değil, zayıflamaya çalışan kişiler de kullanıyor. Özellikle de kadınlar. Her dönem bir diyet moda oluyor ve birçok kadın kulaktan dolma bilgilerle zayıflamak için bu diyetleri uygulayarak sağlıklarıyla oynuyor. Gluten diyeti de bunlardan biri. Glutenin ‘sağlıksız’ olduğu düşüncesi aynı zamanda glutensiz yiyecek üretiminin pazar payını da artırmaktadır. Glutenle ilişkili hastalık saptanmamasına rağmen katı şekilde glutensiz diyet uygulayanların sayısı yüzde 30 civarında artış göstermiş, gençler arasında yönelim artmıştır. Glutensiz yiyecekler, artan talebe rağmen popülerleşmesi sebebiyle oldukça pahalıdır. Örneğin, glutensiz makarna , normal bir makarnanın fiyatının yaklaşık 5 katıdır. Ayrıca glutensiz ürün üretimi ve ulaşımı ülkemizde oldukça azdır. Dolayısıyla bu durum gerçekten ihtiyacı olan çölyak hastalarının ekonomilerini zorlamaktadır.

GLUTENSİZ DİYET YAPANLAR DİKKAT!

Glutensiz diyetin diğer diyetlere göre daha sağlıklı olup olmadığı veya insan üzerinde olumsuz etkilerinin olup olmadığı sorusu diyeti yapan kişinin beslenmesine bağlı olarak değişebilir. Gluten içeren tahılların pirinç unu ile sık yer değiştirmesinden dolayı, glutensiz ürünler daha yüksek ağır metaller içerir. Buğday ve diğer gluten içeren ürünler, yüksek miktarda pirinç unu içeren yüksek oranda işlenmiş yiyeceklerle değiştirilirse, sonuç daha yüksek bir ağır metal maruziyetine sebep olarak sağlığı olumsuz etkiler. Bu ağır metallerin (arsenik ve civa) vücuttaki konsantrasyonlarının artması kalp ve metabolizmada olumsuz etkiler doğurur. Ancak bu etkiler üzerine daha çok araştırma yapılması gerekmektedir. Glutensiz diyetin bir diğer etkisi ise bu diyeti uygulayan kişilerde yetersiz düzeyde demir, folat, kalsiyum, selenyum, magnezyum, çinko, niasin, tiamin, A ve D vitamini alındığı gözlenmiştir. Beslenmemizde glutenin azalması, tam tahıl alımının azalmasına ve dolayısıyla yüksek kalp ve damar hastalıkları riskine neden olabilir.

SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GLUTEN DİYET UYGULANMAMALI

Kalıcı bir glutensiz diyet uygulaması, çölyak hastaları için etkili ve kaçınılmaz bir tedavi olmasına rağmen, sağlıklı bireyler için önerilmez. Uzman doktor tarafından kanıtlanmış, gluten ile ilişkili bir hastalık olmadıkça, zayıflamak ya da daha sağlıklı olmak için bu diyet uygulanmamalıdır. Çölyak hastaları içinse bir diyetisyen gözetiminde uygulanması gerekmektedir.

Yararlanılan kaynaklar:
● Dennis M., Lee Anne R., McCarthy T., August.06.2019 , ‘ Nutritional Considerations of the Gluten-Free Diet’
● Tanwar B., Jnawali P., Kumar V., 21 March 2016, ‘ Celiac disease: Overview and considerations for development of gluten-freefoods’
● Wünsche J., Lambert C., Gola U., Biesalski K. H., 10 June 2018, ‘Consumption of gluten free products increases heavy metal intake’
● Kutlu T., Turk Pediatri Ars 2019, ‘Glutensiz diyet: gerçekten her zaman yararlı mı?’