Gençlik Örgütleri Forumu (GoFor), AKP’nin Meclise sunduğu “Aile Gençlik Fonu Kurulması Hakkında Kanun Teklifi” için bir bilgi notu hazırladı. Bilgi notu, gençlik tanımı ve gençlerin asıl gerçeklikleri, toplumsal cinsiyet ve kapsayıcılık, ve sivil toplum ve gençlik katılımı olmak üzere üç ana başlıktan oluşuyor.

AİLE KURMAK GENÇLİĞİN ACİL SORUNLARINDAN BİRİ DEĞİL

Bilgi notunda, AKP’nin verdiği kanun teklifinde “gençlik” tanımının aile kurumu üzerinden ele alındığı ifade ediliyor. AKP, aileyi “toplumun en temel birimi ve en önemli sermayesi” olarak tanımlarken, ailenin korunması ve güçlendirilmesinin “toplumsal yapının ve kalkınmanın sağlıklı bir şekilde sürdürülebilirliğinin sağlanması” olduğunu ifade ediyor. Bu kapsamda gençlik, aileden çıkıp yeni aile oluşturma amacıyla hareket eden bir grup olarak tanımlayıp iradelerini yok sayarken, Aile ve Gençlik Fonu’nun birincil amacı “evlenecek gençlerin desteklenerek aile kurumunun temellerinin sağlamlaştırılması” ve “gelecek nesillerin sağlıklı aile ortamında hayata hazırlanması ve toplum refahının devamının sağlanması” olarak belirtiliyor. Verilen kanun teklifinde gençlerin karşılaştığı “sosyal risklerin”, daha sağlam evliliklerin önüne geçtiği ve bu risklerin ortadan kaldırılarak yeni ailelerin kurulmasını güvence altına alma gerekliliği savunuluyor.

Bilgi notuna göre, verilen kanun teklifinde öne sürülen bu senaryo gerçekliği yansıtmıyor. Türkiye’de 12.3 milyon yoksulun 6.2 milyonunun 1997 ve sonrası doğumlulardan oluştuğu ifade ediliyor. TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması (2021) verilerine göre “15-24 yaş grubundaki 11,7 milyon gençten: 2,13 milyonu evinde bir bilgisayara sahip değil, 853.257’si evinde internet bağlantısına sahip değil, 1,29 milyonu eskimiş giysileri yerine yenisini alamamakta, 1,13 milyonu ikinci bir ayakkabı alamamakta, 1,78 milyonu spor, sinema konser gibi ücretli boş zaman faaliyetlerine katılamamakta ve, 1,44 milyonu küçük bir miktar parayı dahi kendini iyi hissetmek için” harcayamıyor.

Bu veriler göz önüne alındığında Türkiye’de gençlerin karşılaştığı birincil sorun aile kurumu ve evlilik olmadığını ifade eden GoFor, kurulması önerilen fonun hatalı ve eksik olduğunu, gençliğin gerçekliklerini yansıtmadığını ifade ediyor. GoFor, oluşturulacak bütçenin “Türkiye’deki gençlerin sosyal, ekonomik ve politik kapasitelerinin oluşturulması, güçlendirilmesi ve sürdürülebilir kılınması amacıyla” kullanılmasını talep ediyor.

İLK EVLİLİK YAŞI DÜŞÜRÜLMEYE ÇALIŞILIYOR

GoFor’un hazırladığı bilgi notunda, 2011’den bu yana Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığının adından “kadın”ın kaldırılması, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması gibi politikaları sıralanıyor. Notta AKP’nin aile politikaları şu şekilde özetleniyor:

“Bu politikalar aracılığıyla bozulduğu düşünülen aile yapısı onarılmaya ve "geniş aileye ilişik çekirdek aile" olarak adlandırılan modelin canlandırılmaya çalışıldığı görülmektedir. Bahsi geçen bu aile modelinde de erkek, evin reisi olmakta ve kadın, çeşitli nedenlerle uzaklaştığı ileri sürülen eve geri çağrılarak erkek egemenliği güçlendirilmektedir. Kadın, fıtratına uygun olduğu belirtilen rol ve görevlerini yerine getirmeye teşvik edilmekte ve ailede yaşanan bozulmanın kaynağının kadının değişen yaşamı ile ilgili olduğu ortaya konmaktadır. Bozulmanın durdurulmasına yönelik detaylı yasal düzenlemeler yapılmakta, muhafazakârlık ve erkek egemenliği ortaklığında "ideal kadın" tanımlanmaktadır.”

Aile ve Gençlik Fonu’nun evlilik kredisini 18-27 yaş ile sınırlaması ise evlilik yaşının düşürülmeye çalışması olarak yorumlanıyor. TÜİK’in verilerine göre ortalama ilk evlenme yaşı 2022’de erkeklerde 28.2 iken kadınlarda 25.6 olarak hesaplanıyor. Yine TÜİK’in verilerine göre, genç erkeklerde ne eğitimde ne istihdamda olanların oranı 2022 yılında %16,4, genç kadınlarda ise %32,3 olarak belirleniyor. AKP’nin yasa teklifiyle birlikte bu verileri karşılaştıran GoFor, AKP’nin uyguladığı politikanın özellikle ne eğitimde ne de eğitimde olan kadın ve erkekler arasındaki makası arttıracağını belirtiyor.

GENÇLERİN DAHİL EDİLMEDİĞİ BİR SÜREÇ

Bahsedilen kanun teklifinde kurulması öngörülen Aile ve Gençlik Bankası’nın kuruluş ve yönetim süreçlerine gençlerin dahil edilmediğini belirten bilgi notunda, fonun tepeden inmeci bir tutumla ele alındığının altı çiziliyor. GoFor kanun teklifinde “gençlik örgütlerinin, kurulması öngörülen fonun kuruluş, yönetim ve işleyiş süreçlerinde katılım göstermeleri sağlayacak mekanizmaların oluşturulmasına yönelik ibarelerin yer almasını” talep ediyor.

GoFor tarafından ifade edilen taleplerin tamamı ise şu şekilde:

● İlgili kişi, kurum ve kuruluşların, Aile ve Gençlik Fonu kapsamında, gençlik tanımını aile kurumu ve evlilik üzerinden tanımlaması yerine, gençlerin sosyal ve ekonomik gerçekliklerine uygun ve konunun öznesi olan gençlerin aktif katılımıyla belirlenecek şekilde yeniden tanımlaması
● Bu bağlamda, kurulması önerilen Aile ve Gençlik Fonu’nun işleyişinin, kadın ve LGBTİ+’ların sosyal ve ekonomik alanda karşılaştıkları sorunlar ve bu toplulukların sahip oldukları hakları göz önünde bulundurularak yeniden tasarlanması
● Gençlerin yoksullukla mücadele ettiği, genç işsizliğinin giderek arttığı, barınma sorununun yakıcı hale geldiği ülkemizde gençlerin temel ihtiyaçlara ve temel haklara erişimini destekleyecek bir fon oluşturulması
● Aile ve Gençlik Fonu’nun tepeden inmeci mekanizmalarının getirdiği sorunları ortadan kaldırma amacıyla, mevzubahis fonun yerel ile olan ilişkisini güçlendirecek mekanizmaların kurulması, ve bu doğrultuda da sivil toplumun bileşenlerinin, özellikle de gençlerin ve gençlik örgütlerinin Aile ve Gençlik Fonu’nun kuruluşu, yönetimi ve işleyişi süreçlerinde aktif katılım gösterebilecekleri yapıların oluşturulması.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül