Okurumuzun Sorusu:
İyi günler. 14 Aralık’ta analık raporum bitiyor. Yarım gün çalışma hakkımı kullanmayı düşünüyorum. Bu süre boyunca işyeri benim statümü düşürebilir mi? Bir süpermarkette mağaza sorumlusuyum. Yarım gün çalışacağım için beni personelliğe geri çekmek istiyorlar. Kanunen bu mümkün mü? Bu konu hakkında bilgi alabilir miyim? 

Öncelikle okurumuzu tebrik edelim; okurumuza bebeği ve ailesiyle birlikte mutlu, uzun ve sağlıklı bir ömür dileyelim.
İş Yasası’nın 74. maddesinde 2016 yılında yapılan değişikliğe göre kadın işçi 16 haftalık normal analık iznini kullandıktan sonra, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün boyunca “yarım çalışma” hakkını kullanabilir.
Kadın işçi haftalık çalışma süresinin yarısı kadar (22,5 saat) çalışır ve bu sürenin ücretini işvereninden alır, işveren bu sürenin primini de öder. Geri kalan sürede işçi ücretsiz izinli sayılır ve bu süre için yarım çalışma ödeneği İş-Kur tarafından ödenir. Yarım çalışma ödeneği 2020 yılı için günlük net 97,4 TL’dir. İş-Kur ayrıca yarım çalışma ödeneği ödediği gün kadar sigorta primi öder.
Yarım çalışma hakkı ile ilgili detaylı bilgiler ve örnek başvuru dilekçesi bu yanıtımızda mevcut.
Gelelim okurumuzun sorusuna. Yarım çalışma hakkının kullanan kadın işçinin, aynı iş, görev ve pozisyonda aynı ücret ve haklarla çalıştırılması gerekir. Yarım çalıma hakkının kullanılması hiçbir biçimde işverene işçinin pozisyonunu geriye çekme yani tenzil-i rütbe yapma hakkı ve yetkisi tanımaz. Böyle bir değişiklik İş Yasası’nın 22. maddesinin kapsamına girer ve işçi aleyhine böyle bir esaslı değişiklik ancak ve ancak işçinin yazılı onayı ile yapılabilir. İşveren tek taraflı olarak bu değişikliği yapamaz.    
Dolayısıyla okurumuzun mağaza sorumlusu pozisyonundan personel pozisyonuna çekilmesi İş Yasası’nın;
-    Esaslı değişiklikte işçinin onayını gerektiren 22. maddesine,
-    Hamilelik ve doğum nedeniyle ayrımcılık yapılmasını yasaklayan 5. maddesine ve
-    Yarım çalışma hakkını getiren ancak işverene yarım çalışma nedeniyle görev ve pozisyon değişikliği yapma hakkı tanımayan 74. maddesine aykırı olacaktır.

Peki okurumuz ne yapabilir?
Okurumuz yarım çalışma başvurusunu yaptıktan sonra mevcut pozisyonunda işe devam edebilir ve yukarıdaki yasal dayanakları göstererek görev ve pozisyon değişikliğini kabul etmediğini işverene yazılı olarak bildirebilir.
Buna rağmen işveren tek taraflı olarak okurumuzu personel pozisyonuna çekerse yani İş Yasası’nın 22. maddesine aykırı davranırsa, okurumuz İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrası uyarınca haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilir, kıdem tazminatının yanı sıra, işverenin ayrımcı davranışı nedeniyle 4 aya kadar ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı ve mahrum kaldığı diğer haklarını da isteyebilir. Okurumuz haklı fesih yaptığı takdirde son 3 yılda 600 gün primi varsa işsizlik ödeneğinden de yararlanabilir.
Olası bir yargı sürecine hazırlıklı olmak için okurumuz bu süreçte her türlü belgeyi muhafaza etmeli, ispat kolaylığı sağlamak bakımından tüm sürecin yazılı belgeler üzerinden ilerlemesini sağlamaya çalışmalıdır. Örneğin işverenin tek taraflı görev değişikliğinde ısrar etmesi halinde okurumuzun işverenden görev değişikliği ile ilgili belge istemesi ve işyerine elden vereceği “görev değişikliğini kabul etmiyorum” dilekçesini ayrıca e-posta ile işyerine iletmesi (ispat bakımından) okurumuzun yararına olacaktır. Böylece işverenin ilerleyen aşamada “görev değişikliği yapmadım” veya “görev değişikliğini reddetmedi” gibi savunmalarda bulunmasının önüne geçmek daha kolay olur.