Türkiye’de kürtaj 27 Mayıs 1983’de çıkarılan Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile yasal hale geldi. Yasa ile Türkiye’de kadınlar, doğurganlıklarını kontrol etmek için farklı doğum kontrol yöntemleri kullanabilir, çocuk istemediği halde hamile kalan her kadınlar gebeliğine son vermek için kürtaj olma hakkına sahiptir. Kadınlar için özgür, ücretsiz, ulaşılabilir, güvenli, yasal kürtaj hakkı aynı zamanda yaşam hakkıdır, aksi durumlar kadınları hayatlarını riske atacak tehlikelere zorlamak demektir.
Kürtaja ilişkin düzenlemeler “Rahim tahliyesi ve Sterilizasyon hizmetlerinin yürütülmesi ve denetlenmesine ilişkin tüzük”te düzenlenmektedir. Buna göre; gebeliğin 10. haftası doluncaya kadar, kadının rızası varsa ve tıbbi bir sakınca yoksa kürtaj işlemi yapılabilir.
Yasada kürtaj için özel sağlık kuruluşu veya devlet kuruluşu diye bir ayrım yoktur. Yani yeterli donanımı olan tüm devlet hastanelerinde ve özel sağlık kuruluşlarında gebeliğin 10. haftasına kadar kürtaj yapılır.
Gebelik süresi 10 haftadan fazla ise kürtaj işlemi, ancak gebelik annenin hayatını tehdit ediyorsa veya doğacak çocuk için tehlike olacağı hallerde, doğum ve kadın hastalıkları uzmanı tarafından verilen gerekçeli rapor ile yapılır.
Kadının rızası olmadan kürtaj yapmak ise suçtur. Rızası olmadan bir kadının çocuğunu düşürten kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kürtaj işlemi sırasında kadının beden veya ruh sağlığı bakımından bir zarara uğramasına neden olan kişi de altı yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kürtaj işlemi sırasında kadının ölümüne neden olan kişi ise on beş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

EŞ İZNİ TARTIŞMALI

Kürtaja ilişkin düzenlemeleri içeren “Rahim tahliyesi ve Sterilizasyon hizmetlerinin yürütülmesi ve denetlenmesine ilişkin tüzük”te ayrıca kürtaj yaptırmak isteyen kadının evliyse eşinden izin belgesi alması gerektiği de belirtiliyor.
Tüzüğün 13. maddesinde; “On haftayı geçmeyen gebeliklerde kürtaj yapılacak kadın reşitse kendisinden, küçükse kendisinin rızası alınmakla birlikte velisinden, vesayet altında bulunup da reşit ya da mümeyyiz değilse, kendisinden ve vasisinden (Bu halde ayrıca sulh hakiminden de izin alınması gerekir), evliyse eşinden izin belgesinin alınması gerekir” ifadeleri yer alıyor.
Ancak bu durum, Türkiye’nin de tarafı olduğu uluslararası sözleşmelerde yer alan “hasta mahremiyeti” başta olmak üzere pek çok ilkeye aykırıdır. Doktorların eşin rızasını aramak bir yana, hastasının gebelik durumunu bile kadın izin vermedikçe hiç kimseye açıklamaması gerekir.

TECAVÜZ DURUMUNDA KÜRTAJ NASIL YAPILIR?

Kadının mağduru olduğu bir suç sonucu gebe kalması halinde, süresi 20 haftadan fazla olmamak ve kadının rızası olmak koşuluyla, gebelik sona erdirilir. Ancak, bunun için gebeliğin uzman hekimler tarafından hastane ortamında sona erdirilmesi gerekir.

KÜRTAJ FİİLEN YASAKLANDI
Türkiye’de yasada açıkça belirtilmesine rağmen kürtaj yaptırabilmek kadınlar için hiç de kolay değil. Özellikle devlet hastanelerinde pek çok engelle karşı karşıya kalan kadınlar ya yüksek ücretler karşılığında özel sağlık kuruluşlarında ya da sağlıksız koşullara uzman olmayan kişilere mecbur kalıyor.
Özellikle 2012 yılında dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan’ın “Kürtaj cinayettir” sözleri üzerine başlayan tartışmadan bu yana, 1983’te kabul edilen ve hala geçerli olan yasada hiçbir değişiklik olmamasına rağmen kürtaj fiilen yasaklanmış durumda.
Ankara’da görüştüğümüz kadınlar büyük oranda "kürtajın yasaklandığına" ilişkin bir bilgiye sahip olduklarını söylüyor.

Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Merkezi tarafından 2016 yılında yayınlanan "Yasal Ancak Ulaşılabilir Değil: Türkiye'deki Devlet Hastanelerinde Kürtaj Hizmetleri" çalışması da yasaya rağmen kürtajın fiilen yasaklandığını açıkça ortaya koyuyor. Rapora buradan ulaşabilirsiniz.