Okurumuzun Sorusu:

21 yaşındaki kızım işyerinde beraber çalıştığı patronun oğlunun bilgisayarında kendi ve kız kardeşi ile ilgili uygunsuz yazışmalar görmüş ve babalarına yani baş patrona durumu anlatarak işten ayrılmak istediğini, daha fazla orada çalışamayacağını söylemiş. Patronu oğlu adına özür dilemiş ve kızımdan çok memnun olduklarını işten ayrılamaması istemiş. Ama kızım da biz de orada çalışmaya devam etmesine müsaade edemezdik. Çünkü çok çirkin konuşmalar geçmiş Whatsapp mesajlarında. Sonrasında maaşı ve tazminatını vereceklerini söyledikten bir gün sonra işten çıkışı vermişler ve işten çıkarma sebebi olarak 49. maddeyi göstermişler, Kızım bundan çok rahatsız olmuş, araştırmış ve bu madde “kişinin kendisine verilen görevleri yerine getirmediği” anlamına geliyormuş. İşten çıkış kodunu bu şekilde vermelerinin amacı ne olabilir? 1 buçuk yıldır çalışıyordu kızım. Bize bir yol gösterebilir misiniz, ne yapmamız gerekiyor bu konuda?

Kod 29’dan yapılan işten çıkarmalar bir kıyıma dönüşünce hem sosyal medyada hem de işyerlerinde “Kod 29 yasaklansın” çağrısı büyüyünce, SGK “çareyi” Kod 29’u kaldırıp, yerine yeni kodlar getirmekte buldu. İş Yasası’nın 25. maddesinin 2. fıkrasında 9 farklı “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan” davranış sayılıyor. SGK, bunların her biri için yeni işten çıkış kodları üretti, böylece Kod 42’den Kod 50’ye 9 farklı kod geldi. Detaylar bu yazımda mevcut: Kovid-19 ve Kod-29’un aynasında güvencesizlik bataklığı!

Bu yeni işten çıkış kodlarından biri olan kod-49’un karşılığı “İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.”

Bu değişiklikler sorunun çözümü noktasında hiçbir katkı sağlamadı. Bu okurumuzun sorusunda görüldüğü üzere patronlar eskiden kod-29 üzerinden yaptıkları keyfi, hukuka aykırı işten çıkarmaları farklı kodlar üzerinden sürdürüyor.

Okurumuzun kızı işyerinde taciz olarak nitelendirilebilecek bir olay yaşamış. Tacizin patronun oğlu tarafından gerçekleştirilmiş olması, tacizi daha da ağır hale getiriyor. Ancak patron sorunu çözmek yerine, okurumuzun kızını tazminatsız işten çıkarmış ve kâğıt üzerinde de kod-49’u göstermiş. Uyanık geçinen ancak iş hukukundan bihaber olan patron bu işten çıkış kodu ile SGK’ya bildirim yaptığı takdirde, okurumuzun kızının yasal hak ve alacaklarına “çökebileceğini” sanıyor ama fena halde yanılıyor.

Tacizin üzerini örtmek için sahte bir gerekçe ile yapılan bu tazminatsız işten çıkarmanın yasadaki karşılığı “haksız fesih”tir ve okurumuzun kızı yasal haklarını arayabilir ve alabilir.

Eğer okurumuzun kızı iş güvencesi kapsamındaysa (1), işe iade için arabulucuya başvurabilir ve arabulucuda anlaşma sağlanmazsa dava açabilir. İşe iade davasını kazanır ama işe geri alınmazsa 4 aylık boşta geçen süreye ilişkin ücret ve 4 ila 8 ay arasında değişen iş güvencesi tazminatı alabilir. Ayrıca kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ödenmeyen ücret ve diğer hakları ile birlikte taciz nedeniyle maddi ve manevi tazminat da talep edebilir.

Eğer okurumuzun kızı iş güvencesi kapsamında değilse veya kapsamda olsa bile doğrudan alacakları için yasal süreci başlatmak istiyorsa önce arabulucu anlaşma sağlanamazsa da dava yoluyla kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ödenmeyen ücret ve diğer hakları ile birlikte taciz nedeniyle maddi ve manevi tazminat da talep edebilir.Öte yandan okurumuzun kızı ayrımcılık tazminatı veya kötü niyet tazminatı da isteyebilir.

Her iki durumda da yasal sürecin okurumuzun kızının lehine sonuçlanması halinde, okurumuzun kızı SGK’ya başvurarak işten çıkarma kodunun düzeltilmesini sağlayabilir.

Sonuç olarak bu aşamada okurumuzun kızı en kısa sürede bir avukatla görüşerek yasal süreci başlatmalıdır.

(1) İşgüvencesi kapsamıi le ilgili detaylı bilgiler bu yanıtımızda mevcut: İş güvencesi için 30 işçi şartı aranır