Okurumuzun Sorusu: İşçinin çalışan eşi doğum istirahatine ya da 6 aylık ücretsiz izne ayrıldığında işçi eşi için asgari geçim indirimi alabilir mi?

Bu soruyu somut bir örnek üzerinden yanıtlayalım.

Diyelim ki hem anne hem baba işçi ya da memur olarak çalışıyor ve iki çocuk var.

Bu durumda hem anne hem baba asgari geçim indiriminden yararlanır ancak çocuklardan kaynaklanan asgari geçim indirimi (AGİ) farkını ikisinden biri alabilir. Çocuklardan kaynaklanan AGİ farkı çocukların sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları ebeveyne ödenir.

Diyelim ki çocuklardan kaynaklanan AGİ farkını anne alıyor.

Bu durumda kadın işçi “evli, eşi çalışan, iki çocuklu” olarak 286,89 TL tutarında asgari geçim indiriminden yararlanır.

Erkek işçi ise “evli, eşi çalışan” olarak 220,86 TL tutarında asgari geçim indiriminden yararlanır.

Görüldüğü üzere bu örnekte 2 çocuktan kaynaklanan toplam 66,03 TL’lik ilave asgari geçim indirimini anne aldı.

Diyelim ki kadın işçi analık iznine ayrıldı ve analık izninin bitiminde de 6 aylık ücretsiz izin aldı.

Altını çizelim sadece aktif ücretli olarak çalışan eş, çalışan eş statüsündedir.

Bu süre boyunca kadın işçi, aktif ücretli olarak çalışmıyor olacak. Bu süre boyunca kadın işçiye ücret ödenmeyeceği kadın işçi ne kendi için ne çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanabilecek.

Sonuç olarak bu durumda erkek işçi bu süre boyunca “evli, eşi çalışmayan, iki çocuklu” statüsüne girmiş olacak. Bu durumda erkek işçi 331,01 TL tutarında asgari geçim indirimi alabilecek.

Çünkü erkek işçi, hem eşi çalışmadığı için ilave asgari geçim indirimi alabilecek hem de çocuklardan kaynaklanan AGİ farkından yararlanabilecek.

Dolayısıyla eşi analık iznine ayrılan erkek işçiler çocukları sosyal güvenlik yönünden kendileri üzerine kaydettirdikten sonra eşlerinin analık iznine ayrıldıkları tarihi takip eden 1 ay içinde çalıştıkları işyerine Aile Durum Bildirim Formu ile bu değişikliği bildirebilir ve daha yüksek AGİ alabilir.

Uygulamada belirsizlik yaşanması halinde Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan konuya ilişkin özelge talep edilebilir.

Önemli bir not. Bu yanıtta belirttiğim hak, eşlerden birinin (anne ya da baba fark etmez) işyerinde koronavirüs nedeniyle faaliyetinin tamamen durdurulması, işyerinin tümüyle kısa çalışmaya geçmesi veya işçinin ücretsiz izne ayrılması halleri için de geçerlidir. Önemli olan eşlerden birinin ücret alamamaya ve asgari geçim indiriminden yararlanamamaya başlamasıdır.