Okurumuzun sorusu:

Merhabalar. Eşimle aynı işyerinde çalışıyoruz. Vardiyalı çalışma sistemi mevcut. Eşimle oluyor ki tamamen ters vardiyalar bile veriliyor. Onun çıkış saati benim giriş saati oluyor. İş Kanunu’nda aynı vardiyada çalışma hakkımız var mı işverene bildirebileceğimiz?

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesi aynen şu şekilde:

Kadın çalışanların, eşlerinin de gece postasında çalışması durumu

MADDE 8 – (1) Kadın çalışanın kocası da işin postalar halinde yürütüldüğü aynı veya ayrı bir işyerinde çalışıyor ise kadın çalışanın isteği üzerine, gece çalıştırılması, kocasının çalıştığı gece postasına rastlamayacak şekilde düzenlenir.

(2) Aynı işyerinde çalışan eşlerin aynı gece postasında çalışma istekleri, işverence, imkândâhilinde karşılanır.

Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrası uyarınca okurumuz ve eşi -aynı işyerinde çalıştıkları için- aynı gece postasında çalıştırılmayı isteyebilir. Dolayısıyla okurumuz ve eşi bu düzenlemeyi dayanak göstererek, aynı gece vardiyasında çalıştırılmayı talep edebilir. Bu talebin yazılı olarak yapılmasında yarar vardır.

Yönetmeliğe göre işveren bu talebi imkândâhilinde karşılamakla yükümlüdür. Yani işveren için mutlak bir zorunluluk yoktur. İki eşin de aynı gece vardiyasına verilmesi mümkün değilse, bunun imkânları yoksa işveren bu talebi karşılamak mecburiyetinde değildir. Ancak imkân varsa, işveren okurumuz ve eşinin vardiyalarını aynı gece vardiyalarına denk gelecek şekilde düzenlemekle yükümlüdür.

Ne yazık ki İş Yasası’nda ya da ilgili yönetmeliklerde aynı işyerinde çalışan eşlerin gündüz vardiyalarında da aynı vardiyada çalıştırılmasını zorunlu kılan bir düzenleme yok. Bir başka deyişle mevzuat sadece gece vardiyaları bakımından bir hak tanıyor.

Bununla birlikte imkân varsa ve okurumuz ile eşi aynı gece vardiyasında çalıştırılırlarsa muhtemelen gündüz vardiyaları da denk gelebilecektir. Yani vardiyalar dönerken okurumuz ve eşinin gündüz vardiyalarının da aynı vardiyaya denk gelme ihtimali çok daha yüksek olacaktır.

İşveren imkândâhilinde olduğu halde bu talebi karşılamazsa; okurumuz ve eşi Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir ve/veya haklı fesih hakkını kullanabilir. Ancak bu adımları atmadan önce imkân olup olmadığını netleştirmekte, yasal destek almakta yarar var.

Son olarak şunu da belirtelim. Eğer fabrikada sendika varsa, talebi sendika işyeri temsilcisi ile birlikte işverene sunmakta ve sendika ile birlikte hareket etmekte yarar var.

Eğer fabrikada sendika yoksa fabrikaya sendika getirmek, yani sendikalaşmakta büyük fayda var.

Sendikalı işyerlerinde bu tür taleplerin takibi ve karşılanması daha kolay oluyor. Hatta toplu iş sözleşmesinde bir kural koyarak eşlerin –talepleri halinde- gece ve gündüz, aynı vardiyalarda çalıştırılmasını bir hak haline getirmek bile olanaklı!

Not: Vardiyalı çalışma ile ilgili hakların detaylarını şu yazıda bulmak mümkün: TIKLAYIN