1 Temmuz 2017 gecesi saatler tam gece yarısını gösterirken Hindistan hükümeti, 70 yıllık bağımsızlık süresince en büyük vergi reformu olarak övdüğü çeşitli vergilerin yerine geçmesi hedeflenen, devlet ve merkezi hükümetler tarafından toplanan Mal ve Hizmet Vergisi’ni (GST) halka sundu.

KADINI EVLİ GÖSTEREN AKSESUARLARA VERGİ YOK

Bu Mal ve Hizmet Vergisi’ne göre regl hijyen ürünleri 'lüks' ürünlerle aynı kategoride vergilenecek ancak Hindu kadınların alnına evlilik durumunu belirtmek için uygulanan Vermilion, evli kadınlar tarafından takılan bir kolye olan Mangala Sutra ve yine kadının evli olduğuna işaret eden metalden yapılan bilezikler vergilendirilmeyecek.
Kadınları vergi karşısında ‘rahatlatan’ bir girişim olarak gösteren bu vergi sistemi büyük ölçüde ters tepti çünkü kadınlar asıl ihtiyaçları olan pedin ‘lüks’ olarak görülmesine tepkili. Sosyal medyada hijyenik pedlerin vergilendirilmesine ilişkin makaleler ve online dilekçelerde büyük bir artış görüldü... Hatta, Kerala'nın başkenti Triluvanthapuram'daki kız öğrenciler Maliye Bakanlığına 'korkmadan kanamak, vergisiz kanamak' mesajıyla hijyenik pedlerle dolu sandıklar bile gönderdi.

KADINLARIN YALNIZCA YÜZDE 58’İ HİJYENİK PED KULLANABİLİYOR

Ulusal Aile Sağlığı Araştırması'nın (NFHS) 2015 – 2016 verilerine göreyse, Hindistan'da regl döneminde hijyenik ürünler kullanan kadınların sayısı kentsel yerlerde yüzde 78, kırsal alanlarda yüzde 48 oranında iken ülke genelindeyse yüzde 58 oranında. Hijyenik ürünleri karşılayamayanlar ise paçavra, kül, kabuk ve hatta kum gibi güvensiz alternatifleri kullanıyor. Ana akım medya, şikayetlerini sosyal medyada duyuran kentli ve orta sınıf kadınlara odaklanırken, kırsalda yaşayan kadınların sesi ise duyulmuyor.

KADINLAR PED İHTİYAÇLARINI KARŞILAYAMIYOR

Yukarıdaki görüntüde ise gönüllülerin çabasıyla Bihar eyaletindeki Champaran bölgesinin uzak bir sınır köyündeki lise öğrencisi ve Sonam Kumari’nin sesi duyulabiliyor. Lise öğrencisi kız ve Kumari, "Uzak bir yere gittiğimde ya da sınava gireceğim zaman hijyenik ped kullanıyorum fakat evde olduğumda kumaş kullanıyorum. Bunun nedeni ise, her seferinde hijyenik ped kullanmayı karşılayamayacak olmam. Hijyenik ped çok pahalı” diyor. Kumar’ın komşusu Kısmet de “Ped kullanmak hijyenik oluyor, üstelik paket halinde taşıması da kolay “ diye ekliyor. Kırsal bölgelerde yaşayan bir çok kadın, hijyenik kadın pedi ürünlerini alamazken, kuzey Hindistan'da görüşülen kızl çocuklarının yüzde 30'dan fazlası regl olmaya başladıktan sonra okulu terk ettiklerini bildiriyor.
Kırsal Bihar'da bir sivil toplum örgütünde kadınlarla çalışan Nivedita ise “Bir taraftan hükümet ‘Kız Çocuklarını Koru ve Eğit' çalışmasını teşvik ediyor diğer taraftan her ay bu kız çocuklarının regl olduğunu ve hijyenik pedlere ihtiyaç duyduğunu unutuyor. Regl hijyen ürünlerindeki yüzde 12'lik vergi, vücudun fiziksel gerçeklerini ve ülke nüfusunun yaklaşık yarısının ihtiyaçlarını inkar ediyor” ifadelerini kullanıyor.

KÜLTÜREL TABULAR KADINLARIN SAĞLINI TEHDİT EDİYOR

Kadınların çoğu temiz pamuklu bezlere erişim sağlayabilirken, bazı kadınlar için aşırı derecede pahalı olan fiyatlar, tabular ve sağlık bilgisi eksikliği, kadınların adet döneminde kirli paçavra kullanmalarına neden oluyor. Bihar’da görev yapan doktor S. M Shabir de bunun sebebini şöyle açıklıyor: "Bu kızlara veya köydeki kadınlara temiz bez kullanımı hakkında verilen herhangi bir tavsiye veya eğitim yok. Onlara göre regl olmak kirli bir süreç.” Bihar'dan gelen kadınlarla yapılan söyleşilerde de regl dönemlerinde kadınların damgalandığı, bu nedenle kadınların dönem boyunca kullandıkları bezleri gizledikleri ve halka açık gözlerden uzak sağlıksız koşullarda kuruttukları ortaya çıktı.

TEMEL HİJYEN EKSİKLİKLERİ HİSTEREKTOMİYE NEDEN OLUYOR

Elbette bu, durum vajinal enfeksiyonlara neden olabiliyor. Bihar'ın başka bir bölümünden Anita Devi'nin ifadesinin yer aldığı videoda daha da şok edici bir tablo ortaya çıkıyor. Henüz 30'lu yaşlarında, olan bir genç kadının histerektomi (rahim alma operasyonu) geçirdiğini öğreniyoruz. Doktorlar şiddetli bir üreme sistemi enfeksiyonu geçirdiği için bu operasyonu önermişler ve bunun sebebi olarakta genç kadının regl dönemlerinde kirli bez kullandığını hatırlatmışlar. Genç kadın hala kumaş kullanmaya devam ediyor ancak açık bir şekilde belirtiyor “Eğer satın alabilecek durumda olsam hijyenik ped kullanmayı tercih ederdim" diyor ve başka kadın arkadaşlarının da histerektomi geçirmek zorunda kaldığını söylüyor. Fakat asıl soru kadınların yaşadığı bu sorunda uygulanacak doğru müdahale histerektomi mi?
Hindistan kırsalında kadınlar üzerinde gerçekleştirilen histerektomi sayısında ciddi bir artış görülüyor. Fakat, raporlar, çoğunlukla 30-35 yaş grubundaki kadınlara uygulanan işlemlerin çoğunlukla gereksiz olduğunu gösteriyor. Bangalore'nın önde gelen jinekologlarından biri olan Dr. Meenakshi Bhara ise, hijyenik pedlerin başka sebeplerle oluşan Rahim Yolu Enfeksiyonları (UTI) ve Üreme Sistemi Enfeksiyonlarını( RTI) önlemediğini açıkladı. Fakat, Bhara sadece bu enfeksiyonlara bağlı olarak histerektomi operasyonları düzenlenemeyeceğini de sözlerine ekledi.
En önemlisi, videoda söyleşi yapılan kadınlar, sağlık konularının sadece hijyenik ped kullanarak veya histerektomi ile çözülebileceğini düşünüyor. Ancak genel resim bu değil. Regl dönemlerinin idaresi için tek 'uygun' yol olarak hijyenik kadın pedi fikri, öncelikle 60'lı yıllarda Hindistan'daki kurumsal şirketler tarafından başlatıldı. Bugün bile, tüm hijyenik kadın ürünleri pazarını yöneten birkaç büyük çokuluslu şirket var. Ürünler için yapılan reklamlar, 'hijyen', 'rahatlık', 'taze koku' gibi kelimeleri tekrar tekrar vurgulamakta ve böylece adet kanının kirli olduğu, hastalıklara yatkın olduğu ve gizlenmesi gerektiği fikrini ortaya koyuyor.

FİRMALARIN SATIŞ TAKTİĞİ UTANÇ ALGISI OLUŞTURUYOR

#HappytoBleed ( Kanadığı için mutlu) kampanyasından Nikita Azad, Facebook sayfasında yaptığı paylaşımda sık sık şunu belirtiyor; ‘Firmalar regl dönemlerini rahatsızlık ve utanç dönemi olarak damgalayarak reglyi soruna dönüştürüp; ürünlerini üst sınıf kadınlar için söz konusu sorunlara çözüm olarak pazarlıyor. Bununla birlikte, geleneksel regl dönemlerini idare yöntemleri ise geri ve hijyenik olarak gösteriliyor.
Geleneksel kadın rollerinin dönüşüme uğraması ile genç kadınların iş veya eğitimleri için daha çok dışarı çıkmalarıyla bir çoğu regl dönemlerindeki hijyenin öneminin farkında ve bunun için pedlerin tek araç olduğunu düşünüyor.
Hijyenik ped satan çokuluslu şirketler, 2016 Katı Atık Yönetimi Kurallarında yer alan zorunluluklara rağmen, hijyenik atıkların bertaraf edilmesinde hiçbir şekilde yerel otoritelerle iş birliği yapmıyor. Yüzde 95’i plastik bileşenden yapılmış hijyenik kadın pedlerinin geri dönüşümü ise oldukça zordur. En azından Hindistan'ın kentsel kesiminde, temiz bezler gibi alternatif menstrüel hijyen ürünleri hakkındaki sohbetler bilinci arttırırken, hijyenik pedlerin doğada yok olma zorluğu nedeniyle başka bir şekilde sağılığı tehdit ettiği de unutulmamalı mesajı veriliyor.
Hindistanlı kadınlar, önümüzdeki günlerde, çoğunlukla çokuluslu şirketler tarafından piyasaya sürülen ürünlerin artan vergileri telafi etmek için fiyatlarını yükseltmesini bekliyor. Kesin olan şey de şu ki; Hindistan’da kadınların, özellikle de yeterli bilgi ya da finansal kaynaklara erişimi olmayan yoksul kadınların bu durumdan mağdur olacağıdır. Birçok genç kadın zaten regl oldukları için damgalanırken bir de hükümet vergileri ile şirket çıkarları arasında sıkışacaktır.

Elif Özmen BELEK Ekmek ve Gül için çevirmiştir.